Δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ η λύση

Θα μπορούσε να είναι παρωδία του πασίγνωστου ποιήματος. Τι είναι ο Τσίπρας μας; Μην είν’ ο Τσάβες μας; Μην είναι ο Λούλα μας; Μην είναι ο Λένιν μας κι ο Τρότσκι μας, που επιχειρούν ένα νέο Μπρεστ-Λιτόφσκ υποχωρώντας πρόσκαιρα έναντι του εξωτερικού εχθρού για να βρουν χρόνο να νικήσουν τον εσωτερικό; Μην είν’ ο Ζαχαριάδης μας που «αναστοχάζεται» τη Βάρκιζα;

Είναι αξιοπερίεργο και απογοητευτικό ταυτόχρονα ότι τέτοιοι και άλλοι πομπώδεις ιστορικοί παραλληλισμοί επιστρατεύτηκαν προκειμένου να σχολιαστεί ή να δικαιολογηθεί η στροφή του Τσίπρα και η υπογραφή του τρίτου Μνημονίου. Και μόνο ότι ο δημόσιος λόγος αποδέχεται αυτές τις ασυνάρτητες, ανιστόρητες και αμετροεπείς ιστορικές συγκρίσεις που κυκλοφορούν μεταξύ των συριζαίων δείχνει το οξύτατο πρόβλημα αυτογνωσίας που ταλαιπωρεί τη χώρα εδώ και κάποια χρόνια.

Υπογραμμίζουμε το φαινόμενο ενόψει των εκλογών γιατί αφορά την ιδεολογική σύγχυση που εξακολουθεί να χαρακτηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ και μετά την αποχώρηση της Αριστερής Πλατφόρμας. Μια κυβέρνηση που προέκυψε από ένα πολυσυλλεκτικό κύμα διαμαρτυρίας, πρωτίστως εθνικολαϊκιστικό, αριστερό και ακροδεξιό συνάμα, από μια οργισμένη κοινωνία σε κρίση και σε άμυνα, κοινωνία που προσπαθούσε να διασώσει και να συντηρήσει το παρελθόν παρά να αλλάξει και να κερδίσει ξανά το μέλλον. Μια κυβέρνηση που ήρθε χωρίς πρόγραμμα, χωρίς γνώσεις και επαρκές πολιτικό προσωπικό και παρ’ όλα αυτά φέρθηκε με περισσή αλαζονεία και παρακμιακή αυτάρκεια, με εντυπωσιακή ασχετοσύνη ώστε να γίνει μαριονέτα στα χέρια πολύ πιο έμπειρων διεθνών παικτών όπως ο Σόιμπλε και ο Πούτιν. Σε έξι μήνες, χωρίς καν να κυβερνήσει, κόστισε πάνω από 30 δισ. σε χρήμα, ενώ μας γύρισε τουλάχιστον τρία χρόνια πίσω δεσμεύοντας τη χώρα σε νέο Μνημόνιο. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να αφήσει πρώτα από όλους ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ τις ανιστόρητες συγκρίσεις, να πάψει να επικαλείται αυτό που δεν είναι και να επικεντρωθεί σε αυτό που πρέπει να γίνει. Ενα κανονικό ευρωπαϊκό κόμμα. Ετσι ώστε και η Ελλάδα να ξαναγίνει αυτό που ήταν. Μια κανονική, έστω οριακή, ευρωπαϊκή χώρα.

Υπάρχουν βέβαια και τα χειρότερα, μια και στις επερχόμενες εκλογές θα κατέβουν με περισσότερες φιλοδοξίες τα «κόμματα της δραχμής». Η επιχειρηματολογία του Μαξίμου ότι η επιλογή που διέσπασε τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν «Μνημόνιο με ευρώ ή Μνημόνιο με δραχμή» είναι λάθος και ωραιοποιεί τις θέσεις της Αριστερής Πλατφόρμας. Τα Μνημόνια είναι χάδια μπροστά στις ωδίνες μιας απευκταίας μετάβασης σε εθνικό νόμισμα. Η επιλογή «δραχμή» θα απαιτούσε πράγματι μια πολύ πιο άγρια λιτότητα και μια άτεγκτη πολιτική εξουσία που θα κυβερνούσε με σιδερένιο χέρι για να διατηρήσει μια κάποια συναλλαγματική αξία του νομίσματος. Και επειδή η Ελλάδα σπάνια παράγει τέτοιες αποφασισμένες ηγεσίες, η οικονομία μας θα έβρισκε σαν εύκολη διέξοδο να ανταγωνίζεται στη διεθνή αγορά με βάση τη φτηνή εργατική δύναμη. Υπάρχει εξάλλου μια μικρή λεπτομέρεια: θα είχε προηγηθεί μια πρώτη φάση δραματικής φτωχοποίησης.

Η Ελλάδα μπορεί να ορθοποδήσει ευκολότερα και λιγότερο επώδυνα μέσα στο ευρώ και χάρη στην Ευρώπη παρά εκτός. Η στροφή του Τσίπρα και της πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε προϋπόθεση για την παραμονή αλλά δεν εγγυάται τη συνέχεια. Ας μη βιαστούμε να στοιχηματίσουμε στη δυνατότητα γρήγορης εξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ σε φιλευρωπαϊκή δύναμη ικανή να σταθεί στο ύψος των δυσκολιών που θα αντιμετωπίσει η χώρα τα επόμενα 2-3 χρόνια. Ούτε να απολυτοποιήσουμε τον ρόλο του Τσίπρα, παρότι πολλά εξαρτώνται από αυτόν. Προς το παρόν, και νομίζω ότι το βλέπουμε ήδη στο προεκλογικό διάγγελμά του, η στροφή του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται περισσότερο με όρους τακτικισμού ενός λαϊκιστικού κόμματος παρά ως απαρχή μιας συντεταγμένης ιδεολογικής - προγραμματικής αναθεώρησης (Α. Πανταζόπουλος, «Το Βήμα» 9/8/2015). Εστω κι έτσι, θα αντιτείνει κάποιος, η πραγματικότητα είναι σκληρή και επιβάλλει πάντα τους όρους της, το Μνημόνιο και το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι θα πλάσουν τη νέα φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ. Ασφαλώς η πραγματικότητα θα επιβληθεί στον ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα, αλλά, στην πραγματικότητα, μπορείς να προσαρμοστείς δυναμικά σαν προοδευτική μεταρρυθμιστική δύναμη, μπορείς όμως να προσαρμοστείς και παθητικά σαν ένα λαϊκιστικό κόμμα που παλινωδεί μέσα στις αντιφάσεις του και καιροσκοπεί κρατώντας την Ελλάδα στάσιμη στις παρυφές της ευρωζώνης. Η σημερινή ροπή του ΣΥΡΙΖΑ και του Α. Τσίπρα τείνει στη δεύτερη προοπτική. Αυτό συνάγεται και από τις δύο όψεις που συναποτελούν τη φυσιογνωμία του: και από την αντιμνημονιακή και από την αριστερή λαϊκιστική - κινηματική. Και οι δύο όψεις συνδυάστηκαν ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να προβάλει μια απλουστευτική διάγνωση της ελληνικής κρίσης, να φορτώσει όλες τις αιτίες στους «ξένους», στα «Μνημόνια» και τους «μνημονιακούς», αγνοώντας σκόπιμα τις μακροχρόνιες και τις δομικές εθνικές αιτίες. Ετσι επιβλήθηκε η σύγκρουση «Μνημόνιο - αντιμνημόνιο» και όχι «αλλαγή ή συντήρηση» των παθογενειών που οδήγησαν στη χρεοκοπία. Εκλογικά τούς βόλεψε, εθνικά μάς κατέστρεψε.

Η διττή αυτή φυσιογνωμία εξακολουθεί να καθορίζει κατά τρόπο ουσιαστικό την πολιτική του κόμματος του Τσίπρα. Και κατά τούτο, δεν μπορεί να εγγυηθεί την επιτυχή έξοδο της χώρας από την κρίση ούτε να πείσει ότι δεν θα οδηγηθούμε σε νέα υποτροπή. Ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μέρος της λύσης, όχι η λύση. Χρειάζεται η ενίσχυση των δοκιμασμένων φιλευρωπαϊκών δυνάμεων, χρειάζεται πρωτίστως η ισχυροποίηση των μεταρρυθμιστικών φιλευρωπαϊκών δυνάμεων, χρειάζεται η ευρύτερη συνεννόηση στα βασικά μεταξύ όλων των κομμάτων που τάσσονται υπέρ της σταθερής συμμετοχής μας στο ευρώ. Οι εκλογές από μόνες τους δεν θα λύσουν το πρόβλημα της πολιτικής σταθερότητας. Κυβερνήσεις συνεργασίας θα προκύψουν και μάλιστα χωρίς τη σημερινή πλήρη κυριαρχία του ενός κόμματος και του ενός ηγέτη. Το υπόβαθρο της συνεργασίας μετά τη στροφή του Τσίπρα έχει διαμορφωθεί, η δε κατάσταση εξακολουθεί να είναι κρίσιμη.

Πράγματι, τα επόμενα 2-3 χρόνια η Ελλάδα παίζει το τελευταίο της χαρτί για την παραμονή της στην ευρωζώνη και την ΕΕ. Ο εθνικός στόχος είναι ένας και σαφής: έξοδος στις διεθνείς αγορές, αποκατάσταση της εθνικής αξιοπρέπειας της χώρας ως ισότιμου μέλους της ΕΕ. Η εθνική στρατηγική είναι επίσης σαφής. Ολοκλήρωση του Μνημονίου με την εκπλήρωση των όρων της δανειακής σύμβασης. Συναινετική αλλαγή με ισοδύναμα όπου χρειάζεται και είναι εφικτό υπέρ των κοινωνικά αδυνάμων και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και όχι υπέρ των ισχυρών και της στασιμότητας όπως συνήθως γινόταν και όπως συνεχίζει να κάνει αυτή η κυβέρνηση. Συνάρθρωση των μνημονιακών δεσμεύσεων με ένα νέο εθνικό όραμα και σχέδιο για την αναβάθμιση της χώρας. Αξιοποίηση των κονδυλίων του πακέτου Γιούνκερ και των άλλων ευρωπαϊκών ενισχύσεων με παραγωγικότερο τρόπο.

Οσοι και όσες αναρωτιούνται αν υπάρχει κάτι αριστερό σε αυτή την ατζέντα ας επιλέξουν ένα ασφαλές και προφανές κριτήριο. Αριστερό στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης είναι ό,τι στηρίζει την παραγωγή, τις επενδύσεις, την απασχόληση και την ποιοτική αναβάθμιση του εθνικού οικονομικού μοντέλου στον διεθνή καταμερισμό εργασίας. Το φιάσκο των τελευταίων έξι μηνών αυτό τουλάχιστον το ξεκαθάρισε.