Η κληρονομιά του 2015: Μια εσφαλμένη ανάλυση και μια απατηλή υπόσχεση

Σε ένα εκτενές (μάλλον υπερβολικά) άρθρο μου υπό τον τίτλο “Μια πρώτη πολιτική και οικονομική αποτίμηση της όξυνσης της ελληνικής κρίσης”, μετά τη συμφωνία της 12/13 Ιουλίου 2015, αφού εξέθεσα την πορεία προς την κρίση και την τοποθέτηση κρίσιμων παικτών σε αυτήν, έδειξα σημείο προς σημείο για ποιους λόγους η συμφωνία που ήδη εκτελείται είναι αυτή καθ’ αυτή (δηλαδή ανεξάρτητα από την αποφυγή μιας άτακτης χρεοκοπίας και εγκατάλειψης της ευρωζώνης… overnight) χειρότερη και από αυτή που τέθηκε στο δημοψήφισμα ακόμα. Τελείωνα ωστόσο με την παρατήρηση ότι τόσο το δυσμενές περιεχόμενο της συμφωνίας αυτής, όσο και οι δυσκολίες από την τραπεζική αργία και τον έλεγχο της κίνησης κεφαλαίων δεν θα διαφοροποιούσαν ριζικά τους πολιτικούς συσχετισμούς: Πρώτον, διότι ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθούσε να διατηρεί ηθικό πλεονέκτημα έναντι των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων και των παραδοσιακών πολιτικών προσώπων (θα συμπλήρωνα σήμερα). Δεύτερον, διότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος εδραίωσε στην πραγματικότητα μια προσωπική πολιτική κυριαρχία του Αλέξη Τσίπρα.

Τα παραπάνω νομίζω επιβεβαιώθηκαν στις εκλογές της 20.9.2015, με τη συνοδεία μιας ακόμα εσφαλμένης ανάλυσης και μιας απατηλής υπόσχεσης. Η εσφαλμένη ανάλυση συνίσταται στο ότι εξασφαλίσαμε τη χρηματοδότηση της χώρας, ότι αποτρέψαμε σχέδια έξωσής μας από την ευρωζώνη, ότι τελικά η συμφωνία ήταν ένδειξη επιτυχίας της κυβέρνησης και όχι αποτυχίας της. Για την επί της ουσίας αντίκρουση αυτής της έωλης θέσης παραπέμπω στο προηγούμενο άρθρο μου.

Προσθέτω μόνον ότι η ίδια θέση είναι το αποκορύφωμα της ιδιότυπης σχέσης με τον ιστορικό χρόνο και τη μνήμη του ελληνικού λαού που έχει αναπτύξει ο ΣΥΡΙΖΑ: Στην πραγματικότητα ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί τον ελληνικό λαό να έχει μνήμη γέρου ανθρώπου που χαρακτηρίζεται από τη λήθη των πρόσφατων γεγονότων και ισχυρή μνήμη των παλαιών. Θέλει να ξεχαστεί η πρόσφατη περίοδος και όλα να ανάγονται στα κακά της μεταπολίτευσης. Όμως στην πολιτική και στην αιτιότητα των πραγμάτων τα κοντέρ δεν μηδενίζονται τόσο εύκολα και απλά, όπως θα βόλευε τη διήγηση του ΣΥΡΙΖΑ.

Η απατηλή υπόσχεση συνίσταται στην ύπαρξη ενός παράλληλου προγράμματος. Κανένα παράλληλο πρόγραμμα δεν θα υπάρξει, εκτός αν ως παράλληλο πρόγραμμα νοείται η δρομολογημένη εκτέλεση του ΕΣΠΑ της επόμενης προγραμματικής περιόδου ή απλώς η κανονική συνέχιση της λειτουργίας του κράτους.

Ήδη τρεις μήνες μετά το σχηματισμό της Κυβέρνησης Τσίπρα ΙΙ μπορούν να απομονωθούν τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της διακυβέρνησης για το επόμενο διάστημα:

– Η κυβέρνηση έχει σε σχέση με τους δανειστές τον ίδιο κατά βάση στόχο που είχε από τότε που ανέλαβε τον Ιανουάριο: Την ελάφρυνση του χρέους. Βέβαια, ήδη έχει παραιτηθεί από το κούρεμα του χρέους και επιδιώκει μια αναδιάρθρωση ως προς το χρόνο αποπληρωμής και το επιτόκιο. Εκτιμώ ότι αυτό που ενδέχεται να λάβει μετά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης είναι μια συγκεκριμένη και ποσοτικοποιημένη υπόσχεση ότι μακροπρόθεσμα, ιδίως για το διάστημα 2022-2025, οπότε τοποθετούνται σημαντικές λήξεις ομολόγων και δανειακών υποχρεώσεων, θα καλυφθεί όποιο χρηματοδοτικό κενό προκύψει. Η κάλυψη αυτή δεν μπορεί παρά να συνδεθεί με αντίστοιχη σειρά προαπαιτούμενων ενεργειών (μέτρων).

– Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι η αποστασιοποίηση του πρωθυπουργού από το χειρισμό των διαπραγματεύσεων. Έχουν σταματήσει οι προσωπικές δραματικές δηλώσεις, ο καθορισμός κόκκινων γραμμών, τα σαββατιάτικα τηλεφωνήματα σε Μέρκελ, Ολάντ και Ομπάμα. Ο Αλ. Τσίπρας καταλαβαίνει πως σε σχέση με την εφαρμογή του προγράμματος, απότοκου δικών του χειρισμών, δεν υπάρχουν περιθώρια ελιγμών. Αφήνει λοιπόν τον πρώτο ρόλο σε μια από χέρι χαμένη παρτίδα στους Υπουργούς που το χειρίζονται. Με τον πρόσφατο ελιγμό της σύγκλησης του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών, σε αγαστή συνεργασία με τον θεσμικά προβληματικό πλέον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, προχωρεί, με αδέξιο τρόπο, σε μια κίνηση επέκτασης της φθοράς που θα φέρουν τα μέτρα. Δεν αποκλείεται πάντως να ζήσουμε ένα rewind αυτού που ζήσαμε το καλοκαίρι, τα γεγονότα δηλαδή σε ανάποδη σειρά: Δηλαδή από το τραίνο εξελίξεων Δημοψήφισμα, κλιμάκωση, συμβούλιο πολιτικών αρχηγών, εκλογές στο τραίνο Εκλογές, Συμβούλιο, Κλιμάκωση, Δημοψήφισμα.

– Τρίτο και πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της μετεκλογικής περιόδου. Η πλήρης μεταλλαγή της στάσης του εσωτερικού κατεστημένο, τους βαθέως κράτους και των δικτύων εξουσίας και επιρροής έναντι του Πρωθυπουργού προσωπικά και του συστήματος του Μεγάρου Μαξίμου. Τη λυσσώδη προσπάθεια απομάκρυνσης του Αλ. Τσίπρα από την εξουσία αντικατέστησε ένα δουλικής φύσης σιγοντάρισμα. Πρόκειται ασφαλώς για προσωρινή συμμαχία και από τις δύο πλευρές. Η ελληνική επιχειρηματική τάξη έχει ωστόσο πολλούς σκελετούς στην ντουλάπα και πολλούς ανοικτούς λογαριασμούς στο εσωτερικό της να λύσει, λογαριασμούς τους οποίους έκανε δυσθεώρητους η διαπλοκή με τις κρατικές δουλειές και την πολιτική πατρωνία. Δεν είμαι βέβαιος ότι ο Αλ. Τσίπρας δεν θα κάνει το λάθος να εμπλακεί σε ένα παιχνίδι αναδιάταξης των επιχειρηματικών συσχετισμών στη χώρα με μόχλευση του κράτους. Δεν είμαι άλλωστε βέβαιος ότι δεν μπορεί να εξαναγκαστεί σε κάτι τέτοιο για να επιβιώσει πολιτικά, δεδομένου ότι τούτη τη στιγμή, από ιδεολογική και πολιτική άποψη, περιφέρει απλώς το σκήνωμα της ριζοσπαστικής αριστεράς.

Όλα αυτά προοιωνίζονται περαιτέρω μεταλλάξεις στο πολιτικό σκηνικό το οποίο κατά την άποψή μου πορεύεται σε ανασυγκρότηση γύρω από 4 σχηματισμούς (2 + 2).

Ο πρώτος σχηματισμός θα είναι ριζοσπαστικά δεξιός και αντιδραστικός, θα αρνείται τη δημοκρατία και τις αξίες της όχι όμως τον καπιταλισμό. Ο δεύτερος θα είναι ριζοσπαστικός αριστερός, θα αρνείται τον καπιταλισμό αλλά όχι τη δημοκρατία.

Σε αυτούς θα προστίθενται δύο σχηματισμοί που δεν θα αρνούνται ούτε την οικονομία της αγοράς ούτε τη δημοκρατία και τις αξίες της ούτε το βάθεμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ο πρώτος από αυτούς θα υποστηρίζει ότι για το πέρασμα σε μια νέα εποχή μέσα από την παρούσα κρίση απαιτείται περισσότερος καπιταλισμός σε όλες τις εκφάνσεις της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Ο δεύτερος θα υποστηρίζει ότι για το πέρασμα σε μια νέα εποχή απαιτείται περισσότερη δημοκρατία και αλληλεγγύη σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και οικονομικής ζωής.

Σταματάω εδώ. Δεν θα επαναλάβω το προηγούμενο λάθος μου, με ένα υπερβολικά εκτενές άρθρο.

Για να υπάρχει όμως σασπένς, την άποψή μου για τη μακροπρόθεσμη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού και τη θέση των υπαρχουσών πολιτικών δυνάμεων στο σχήμα που περιέγραψα παραπάνω θα την εκθέσω σε προσεχές άρθρο μου με τίτλο «Σε ποια εποχή (ξανα)ζούμε;».