Πώς απαντάμε στους τζιχαντιστές

Στις 22/11/2015 είχα δημοσιεύσει, εδώ στο «Βήμα», άρθρο με τίτλο «Οι στοχαστές του μίσους». Σ’ αυτό αναφερόμουν κριτικά σ’ όλους εκείνους που μετά τη στυγνή δολοφονία 130 πολιτών στο Παρίσι έψαχναν απαντήσεις στο αίμα των τζιχαντιστών στην κατάργηση βασικών κανόνων της δυτικής Δημοκρατίας.

Μετά τη σφαγή της Νίκαιας, η τρίτη μαζική επίθεση που δέχεται η Γαλλία μέσα σε ενάμιση χρόνο, πολλαπλασιάζονται οι φωνές δήθεν προοδευτικών και ανοικτόμυαλων συγγραφέων και διανοουμένων οι οποίοι ζητούν έναν γενικευμένο πόλεμο, όχι μόνο κατά του ISIS στο Ιράκ, πράγμα σωστό, αλλά και κατά όλων όσοι γενικά δεν αποδέχονται τις δυτικές αξίες και βρίσκονται σε δυτικό έδαφος. Ζητούν να εκδιωχθούν από την Ευρώπη όλοι όσοι δεν αποδέχονται «μέχρι κεραίας τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αποχή από τη βία, τη δημοκρατία».

Ζητούν να πραγματοποιήσει ο δυτικός πολιτισμός αυτό που επιδιώκουν και οι τζιχαντιστές. Να γίνει η Δημοκρατία βαρβαρότητα για να αντιμετωπίσει τη βαρβαρότητά τους. Ζητούν από τη δημοκρατία να ελέγχει με πιστοποιητικά φρονημάτων τους πολίτες της. Ζητούν να συλλαμβάνονται και να εκδιώκονται πολίτες μόνο με την υποψία ότι δεν πιστεύουν τα ίδια με εμάς. Ζητούν, όπως υποστήριζα στο προαναφερθέν άρθρο, τον αντιδιαφωτισμό στο όνομα του Διαφωτισμού. Ελλιπής γνώση του Διαφωτισμού; Μακάρι.

Οπως δείχνει ο Φρεντερίκ Γκρο στο εξαιρετικό βιβλίο του «Η αρχή της ασφάλειας» (Πόλις, μτφ.: Αλ. Κιουπκιολής), όλα αυτά μετατρέπουν την αρχή της ασφάλειας από αρχή προάσπισης των δικαιωμάτων του πολίτη σε αρχή ελέγχου των ατόμων. Οι «στοχαστές» του μίσους μας επιστρέφουν στην εποχή των «σφραγισμένων επιστολών» του Παλαιού Καθεστώτος, όπου κάποιος καταδικαζόταν μετά από καταγγελίες του «γείτονα» γι’ αυτό που ήταν και όχι γι’ αυτό που έκανε.

Το πρόβλημα είναι μόνο το Ισλάμ και είναι ανοησία να μιλάμε για τις κοινωνικές δομές των δημοκρατιών μας, υποστηρίζουν οι «στοχαστές» του μίσους. Τόσο απλά. Ανόητος λοιπόν όποιος μιλά πως το φαινόμενο είναι πολυσύνθετο και κανείς δεν πρέπει να υποτιμά και τη διάσταση του αισθήματος κοινωνικής αδικίας των ευρωπαίων μουσουλμάνων: Βεβαίως ως πλαίσιο και όχι ως αίτιο. Η αποπολιτικοποίηση των κοινωνικών διαφορών και ανισοτήτων σε πλήρη εξέλιξη.

Αυτό που ζητούν δεν είναι απλά περισσότερη αστυνόμευση, αλλά αστυνομία της σκέψης. Οση όμως και περισσότερη αστυνομία της σκέψης να υπάρχει, όσο και μίσος κατά των «μουσουλμάνων», αυτού τους είδους οι τρομοκρατικές ενέργειες θα συνεχίζουν, γιατί δεν μπορείς να διώξεις από την Ευρώπη όλους όσοι νομίζεις ότι δεν αποδέχονται τις αξίες της. Εκτός και αν φτιάξεις στρατόπεδα εξόντωσής τους.

Η απάντηση στο μίσος των τζιχαντιστών δεν μπορεί να είναι η κατάργηση του κράτους Δικαίου, αλλά η προάσπισή του. Αν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες απαντήσουν με πόλεμο, στο δικό τους έδαφος, τότε θα κάνουν μεγάλη χάρη στους τζιχαντιστές. Στο όνομα της αρχής της ασφάλειας καταργείται η αρχή της ελεύθερης βούλησης ως προϋπόθεση της ανθρώπινης ζωής και ασφάλειας.

Η φιλελεύθερη δημοκρατία στηρίζεται στην αρχή της ατομικής αυτονομίας. Και αυτή εξασφαλίζεται με τον πλουραλισμό των ελεύθερων βουλήσεων. Αυτή την ελεύθερη βούληση μισούν οι τζιχαντιστές και υποτιμούν οι «στοχαστές» του μίσους. Οι τελευταίοι συγχέουν την ελευθερία της βούλησης και τον πλουραλισμό με την πολιτική ορθότητα.

Αν οι σκοποί των ανθρώπων καθορίζονται από τις ελεύθερες βουλήσεις τους, τότε υπάρχουν δυνατότητες συμβιβασμών, αν όμως αυτοί οι σκοποί καθορίζονται από την υποτιθέμενη μοναδική «δυτική» βούληση, εκεί υπάρχει αδιέξοδο. Η ελευθερία της βούλησης ως κατεξοχήν φιλελεύθερη αξία στηρίζεται στο αξίωμα της μη απόλυτης διαφάνειας του πραγματικού και κατά συνέπεια στην αδυναμία απόλυτης γνώσης του. H ανθρώπινη γνώση είναι ατελής και για αυτό οφείλουμε να τη συνοδεύουμε με σεβασμό στην ελευθερία εκείνων των επιλογών που δεν προκαλούν βλάβη στον άλλον.

Επομένως θα μπορούσαμε εδώ να μιλήσουμε για μηδενική ανοχή και «ιδεολογικό πόλεμο κατά του ισλαμιστικού φονταμενταλισμού» (Μάικλ Γουόλτσερ, Le Monde, 22-23/11/2015), κατά όλων όσοι απειλούν ανθρώπινες ζωές, αλλά για ανοχή όσον αφορά τις βουλήσεις και τις ιδέες. Στην ελευθερία όμως της βούλησης περιλαμβάνεται ακόμη και το δικαίωμα προσωπικής πίστης στη βία. Δεν είναι όμως δικαίωμα η άσκηση ατομικής βίας, αφού αυτή αντίκειται στη θεμελιώδη αυταξία της ανθρώπινης ζωής και την απαγορεύει ο νόμος. Οι «στοχαστές» του μίσους και οι διαδικτυακοί οπαδοί τους δεν θέλουν να κατανοήσουν αυτές τις αρχές. Θα πρέπει όμως να γνωρίζουν ότι αυτό ακριβώς είναι ο Διαφωτισμός.

Μα αντιμετωπίζονται έτσι μόνο, φονιάδες, σαν αυτόν της Νίκαιας; Βεβαίως και όχι. Το ζήτημα όμως είναι ότι ο τρόπος που ζητούν οι διάφοροι ισλαμοφάγοι για να τους αντιμετωπίσουμε, διευρύνει και δεν αποτρέπει το πρόβλημα. Το μίσος και ο φόβος δεν είναι η απάντηση στο μίσος και στον φόβο. Δεν έχουμε εδώ να κάνουμε με ασκήσεις ομοιοπαθητικής.

Ο μακρύς και δύσβατος δρόμος υπέρβασης του μίσους βρίσκεται σε περισσότερο Διαφωτισμό, Δημοκρατία, τήρηση της νομιμότητας, κράτος δικαίου και ισότητα. Και αυτά δεν είναι «πολιτική ορθότητα και ηθικολογία».