Το μνημόνιο που ζητάει καταδίκη των κομμουνιστικών εγκλημάτων
Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2006-01-23
Μέσα σε κλίμα έντονων αντιδράσεων συζητείται μεθαύριο στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης το «μνημόνιο καταδίκης των κομμουνιστικών εγκλημάτων» που τόσο πολλές αντιδράσεις έχει προκαλέσει.
Δημοσιεύουμε το πλήρες κείμενο του σχεδίου απόφασης, για να μπορέσουν οι αναγνώστες να σχηματίσουν μια πλήρη εικόνα για τα επίμαχα θέματα που περιλαμβάνει.
Αποτελείται από το Σχέδιο Απόφασης και το Σχέδιο Σύστασης.
Ι. ΣΧΕΔΙΟ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
1. Η Συνέλευση αναφέρεται στην απόφασή της 1096 (1996) πάνω σε μέτρα για τη διάλυση κομμουνιστικών ολοκληρωτικών συστημάτων.
2. Τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα που άσκησαν εξουσία στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη τον περασμένο αιώνα, και τα οποία εξακολουθούν να είναι στην εξουσία σε αρκετές χώρες του κόσμου, έχουν χαρακτηριστεί, χωρίς εξαιρέσεις, από τη μαζική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι παραβιάσεις ποικίλλουν ανάλογα με την κουλτούρα, τη χώρα και την ιστορική περίοδο και περιλαμβάνουν ατομικές και συλλογικές δολοφονίες και εκτελέσεις, θανάτους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, πείνα, εκτοπίσεις, βασανιστήρια, δουλική εργασία και άλλες μορφές μαζικού φυσικού τρόμου.
3. Τα εγκλήματα δικαιολογήθηκαν στο όνομα της θεωρίας της πάλης των τάξεων και της αρχής της δικτατορίας του προλεταριάτου. Η ερμηνεία και των δύο αρχών νομιμοποίησε την «εξάλειψη» ανθρώπων που θεωρούνταν επιζήμιοι στην οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας και, κατά συνέπεια, εχθροί των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων. Ενας τεράστιος αριθμός των θυμάτων σε κάθε χώρα αφορούσε πολίτες τους. Αυτή ήταν ιδιαίτερα η περίπτωση της πρώην ΕΣΣΔ, όπου κατά πολύ ξεπέρασαν τους άλλους λαούς σε αριθμό θυμάτων.
4. Η Συνέλευση αναγνωρίζει πως παρά τα εγκλήματα των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων, κάποια ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα έχουν συμβάλει στην επίτευξη της δημοκρατίας.
5. Την πτώση των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη δεν έχει ακολουθήσει σε όλες τις περιπτώσεις μια διεθνής έρευνα πάνω στα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από αυτά. Επί πλέον, οι πρωτεργάτες αυτών των εγκλημάτων δεν έχουν υποχρεωθεί σε δίκη από τη διεθνή κοινότητα, όπως ήταν η περίπτωση με τα φρικτά εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα του Εθνικού Σοσιαλισμού (Ναζισμού).
6. Κατά συνέπεια, η δημόσια συνείδηση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα είναι πολύ πενιχρή. Κομμουνιστικά κόμματα είναι νόμιμα και δραστήρια σε ορισμένες χώρες, ακόμα και αν σε ορισμένες περιπτώσεις δεν έχουν πάρει αποστάσεις από τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα στο παρελθόν.
7. Η Συνέλευση είναι πεισμένη πως η συνείδηση της ιστορίας είναι μια από τις προϋποθέσεις για την αποφυγή παρομοίων εγκλημάτων στο μέλλον. Ακόμα, η ηθική εκτίμηση και καταδίκη εγκλημάτων που διαπράχθηκαν παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση των νέων γενεών. Η καθαρή θέση της διεθνούς κοινότητας πάνω στο παρελθόν μπορεί να αποτελέσει μια αναφορά για τις μελλοντικές τους πράξεις.
8. Επιπρόσθετα, η Συνέλευση πιστεύει πως αυτά τα θύματα των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα τα οποία είναι ακόμα ζωντανά ή οι οικογένειές τους, δικαιούνται συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση για τα βάσανά τους.
9. Ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα εξακολουθούν να υπάρχουν σε ορισμένες χώρες του κόσμου και εγκλήματα συνεχίζουν να διαπράττονται. Η αίσθηση των εθνικών συμφερόντων δεν θα πρέπει να αποτρέψει χώρες από επαρκή κριτική των σημερινών ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων. Η Συνέλευση καταδικάζει ισχυρά όλες τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
10. Οι συζητήσεις και οι καταδίκες που έχουν λάβει χώρα μέχρι σήμερα σε εθνικό επίπεδο σε κάποιες χώρες-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν μπορούν να δώσουν άφεση στη διεθνή κοινότητα από το να πάρει μια καθαρή θέση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα. Εχει ηθική υποχρέωση να το πράξει δίχως καθυστέρηση.
11. Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι καλά προετοιμασμένο για μια τέτοια συζήτηση σε διεθνές επίπεδο. Ολες οι πρώην ευρωπαϊκές κομμουνιστικές χώρες, με την εξαίρεση της Λευκορωσίας, είναι τώρα μέλη του, και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το κράτος δικαίου είναι βασικές αρχές που υποστηρίζει.
12. Κατά συνέπεια, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση καταδικάζει ισχυρά τις μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα και εκφράζει συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση στα θύματα των εγκλημάτων.
13. Ακόμα, καλεί όλα τα κομμουνιστικά ή μετά-κομμουνιστικά κόμματα στις χώρες-μέλη του που δεν το έχουν κάνει ακόμα, να επανεκτιμήσουν την ιστορία του κομμουνισμού και το ίδιο τους το παρελθόν, να πάρουν καθαρές αποστάσεις από τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα και να τα καταδικάσουν δίχως ταλάντευση.
14. Η Συνέλευση πιστεύει πως αυτή η καθαρή θέση της διεθνούς κοινότητας θα ανοίξει το δρόμο για την παραπέρα συμφιλίωση. Ακόμα, ευελπιστούμε πως θα ενθαρρύνει τους ιστορικούς σε όλο τον κόσμο να συνεχίσουν την έρευνά τους που αποσκοπεί στον καθορισμό και την αντικειμενική επαλήθευση για το τι έλαβε χώρα.
ΙΙ. ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ
* Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση αναφέρεται στην Απόφασή της 1096 (1996) πάνω σε μέτρα για τη διάλυση κομμουνιστικών ολοκληρωτικών συστημάτων, και στην Απόφαση για την ανάγκη για διεθνή καταδίκη των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων.
* Η Συνέλευση έχει τη γνώμη πως υπάρχει επείγουσα ανάγκη για μια σε βάθος και εξαντλητική διεθνή συζήτηση για τα εγκλήματα που διεπράχθησαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα αποβλέποντας στο να δώσει συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση σε όλους εκείνους που επηρεάστηκαν από αυτά τα εγκλήματα.
* Είναι πεπεισμένη πως το Συμβούλιο της Ευρώπης, όντας μια οργάνωση που υπερασπίζεται το κράτος δικαίου και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα πρέπει να πάρει μια καθαρή θέση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα κομμουνιστικά καθεστώτα.
* Ετσι, η Συνέλευση παροτρύνει την Επιτροπή των υπουργών:
1. Να συστήσει μια επιτροπή που θα συνίσταται από ανεξάρτητους ειδικούς με καθήκον τη συγκέντρωση και αξιολόγηση πληροφοριών και νομοθετημάτων σχετικά με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπό διαφορετικά ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα.
2. Να υιοθετήσει μια επίσημη διακήρυξη για τη διεθνή καταδίκη των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα, και να αποδώσει φόρο τιμής στα θύματά τους, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους.
3. Να εξαπολύσει μια καμπάνια δημόσιας ενημέρωσης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
4. Να οργανώσει μια διεθνή διάσκεψη για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα με συμμετοχή εκπροσώπων κυβερνήσεων, βουλευτών, ακαδημαϊκών, ειδικών και ΜΚΟ.
5. Να παροτρύνει τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου που είχαν κυβερνηθεί από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα:
*Να δημιουργήσουν επιτροπές που θα συνίστανται από ανεξάρτητους ειδικούς με καθήκον τη συγκέντρωση και αξιολόγηση πληροφοριών και νομοθετημάτων σχετικά με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπό το ολοκληρωτικό κομμουνιστικό καθεστώς σε εθνικό επίπεδο, αποβλέποντας τη στενή συνεργασία με την επιτροπή ειδικών του Συμβουλίου της Ευρώπης.
*Να αναθεωρήσουν την εθνική νομοθεσία αποβλέποντας να την κάνουν πλήρως συμβατή με τη Σύσταση του Συμβουλίου των Υπουργών (2003) 13 για μια ευρωπαϊκή πολιτική σχετικά με την πρόσβαση σε αρχεία.
*Να εξαπολύσουν καμπάνια εθνικής ενημέρωσης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης των σχολικών βιβλίων και την εισαγωγή μιας μέρας μνήμης για θύματα του κομμουνισμού και τη δημιουργία μουσείων.
*Να ενθαρρύνουν τις τοπικές αρχές να ανεγείρουν μνημεία ως φόρο τιμής στα θύματα των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων.
Δημοσιεύουμε το πλήρες κείμενο του σχεδίου απόφασης, για να μπορέσουν οι αναγνώστες να σχηματίσουν μια πλήρη εικόνα για τα επίμαχα θέματα που περιλαμβάνει.
Αποτελείται από το Σχέδιο Απόφασης και το Σχέδιο Σύστασης.
Ι. ΣΧΕΔΙΟ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
1. Η Συνέλευση αναφέρεται στην απόφασή της 1096 (1996) πάνω σε μέτρα για τη διάλυση κομμουνιστικών ολοκληρωτικών συστημάτων.
2. Τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα που άσκησαν εξουσία στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη τον περασμένο αιώνα, και τα οποία εξακολουθούν να είναι στην εξουσία σε αρκετές χώρες του κόσμου, έχουν χαρακτηριστεί, χωρίς εξαιρέσεις, από τη μαζική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι παραβιάσεις ποικίλλουν ανάλογα με την κουλτούρα, τη χώρα και την ιστορική περίοδο και περιλαμβάνουν ατομικές και συλλογικές δολοφονίες και εκτελέσεις, θανάτους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, πείνα, εκτοπίσεις, βασανιστήρια, δουλική εργασία και άλλες μορφές μαζικού φυσικού τρόμου.
3. Τα εγκλήματα δικαιολογήθηκαν στο όνομα της θεωρίας της πάλης των τάξεων και της αρχής της δικτατορίας του προλεταριάτου. Η ερμηνεία και των δύο αρχών νομιμοποίησε την «εξάλειψη» ανθρώπων που θεωρούνταν επιζήμιοι στην οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας και, κατά συνέπεια, εχθροί των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων. Ενας τεράστιος αριθμός των θυμάτων σε κάθε χώρα αφορούσε πολίτες τους. Αυτή ήταν ιδιαίτερα η περίπτωση της πρώην ΕΣΣΔ, όπου κατά πολύ ξεπέρασαν τους άλλους λαούς σε αριθμό θυμάτων.
4. Η Συνέλευση αναγνωρίζει πως παρά τα εγκλήματα των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων, κάποια ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα έχουν συμβάλει στην επίτευξη της δημοκρατίας.
5. Την πτώση των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη δεν έχει ακολουθήσει σε όλες τις περιπτώσεις μια διεθνής έρευνα πάνω στα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από αυτά. Επί πλέον, οι πρωτεργάτες αυτών των εγκλημάτων δεν έχουν υποχρεωθεί σε δίκη από τη διεθνή κοινότητα, όπως ήταν η περίπτωση με τα φρικτά εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα του Εθνικού Σοσιαλισμού (Ναζισμού).
6. Κατά συνέπεια, η δημόσια συνείδηση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα είναι πολύ πενιχρή. Κομμουνιστικά κόμματα είναι νόμιμα και δραστήρια σε ορισμένες χώρες, ακόμα και αν σε ορισμένες περιπτώσεις δεν έχουν πάρει αποστάσεις από τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα στο παρελθόν.
7. Η Συνέλευση είναι πεισμένη πως η συνείδηση της ιστορίας είναι μια από τις προϋποθέσεις για την αποφυγή παρομοίων εγκλημάτων στο μέλλον. Ακόμα, η ηθική εκτίμηση και καταδίκη εγκλημάτων που διαπράχθηκαν παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση των νέων γενεών. Η καθαρή θέση της διεθνούς κοινότητας πάνω στο παρελθόν μπορεί να αποτελέσει μια αναφορά για τις μελλοντικές τους πράξεις.
8. Επιπρόσθετα, η Συνέλευση πιστεύει πως αυτά τα θύματα των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα τα οποία είναι ακόμα ζωντανά ή οι οικογένειές τους, δικαιούνται συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση για τα βάσανά τους.
9. Ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα εξακολουθούν να υπάρχουν σε ορισμένες χώρες του κόσμου και εγκλήματα συνεχίζουν να διαπράττονται. Η αίσθηση των εθνικών συμφερόντων δεν θα πρέπει να αποτρέψει χώρες από επαρκή κριτική των σημερινών ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων. Η Συνέλευση καταδικάζει ισχυρά όλες τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
10. Οι συζητήσεις και οι καταδίκες που έχουν λάβει χώρα μέχρι σήμερα σε εθνικό επίπεδο σε κάποιες χώρες-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης δεν μπορούν να δώσουν άφεση στη διεθνή κοινότητα από το να πάρει μια καθαρή θέση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα. Εχει ηθική υποχρέωση να το πράξει δίχως καθυστέρηση.
11. Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι καλά προετοιμασμένο για μια τέτοια συζήτηση σε διεθνές επίπεδο. Ολες οι πρώην ευρωπαϊκές κομμουνιστικές χώρες, με την εξαίρεση της Λευκορωσίας, είναι τώρα μέλη του, και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το κράτος δικαίου είναι βασικές αρχές που υποστηρίζει.
12. Κατά συνέπεια, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση καταδικάζει ισχυρά τις μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα και εκφράζει συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση στα θύματα των εγκλημάτων.
13. Ακόμα, καλεί όλα τα κομμουνιστικά ή μετά-κομμουνιστικά κόμματα στις χώρες-μέλη του που δεν το έχουν κάνει ακόμα, να επανεκτιμήσουν την ιστορία του κομμουνισμού και το ίδιο τους το παρελθόν, να πάρουν καθαρές αποστάσεις από τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα και να τα καταδικάσουν δίχως ταλάντευση.
14. Η Συνέλευση πιστεύει πως αυτή η καθαρή θέση της διεθνούς κοινότητας θα ανοίξει το δρόμο για την παραπέρα συμφιλίωση. Ακόμα, ευελπιστούμε πως θα ενθαρρύνει τους ιστορικούς σε όλο τον κόσμο να συνεχίσουν την έρευνά τους που αποσκοπεί στον καθορισμό και την αντικειμενική επαλήθευση για το τι έλαβε χώρα.
ΙΙ. ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ
* Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση αναφέρεται στην Απόφασή της 1096 (1996) πάνω σε μέτρα για τη διάλυση κομμουνιστικών ολοκληρωτικών συστημάτων, και στην Απόφαση για την ανάγκη για διεθνή καταδίκη των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων.
* Η Συνέλευση έχει τη γνώμη πως υπάρχει επείγουσα ανάγκη για μια σε βάθος και εξαντλητική διεθνή συζήτηση για τα εγκλήματα που διεπράχθησαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα αποβλέποντας στο να δώσει συμπάθεια, κατανόηση και αναγνώριση σε όλους εκείνους που επηρεάστηκαν από αυτά τα εγκλήματα.
* Είναι πεπεισμένη πως το Συμβούλιο της Ευρώπης, όντας μια οργάνωση που υπερασπίζεται το κράτος δικαίου και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα πρέπει να πάρει μια καθαρή θέση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα κομμουνιστικά καθεστώτα.
* Ετσι, η Συνέλευση παροτρύνει την Επιτροπή των υπουργών:
1. Να συστήσει μια επιτροπή που θα συνίσταται από ανεξάρτητους ειδικούς με καθήκον τη συγκέντρωση και αξιολόγηση πληροφοριών και νομοθετημάτων σχετικά με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπό διαφορετικά ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα.
2. Να υιοθετήσει μια επίσημη διακήρυξη για τη διεθνή καταδίκη των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα, και να αποδώσει φόρο τιμής στα θύματά τους, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους.
3. Να εξαπολύσει μια καμπάνια δημόσιας ενημέρωσης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
4. Να οργανώσει μια διεθνή διάσκεψη για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα με συμμετοχή εκπροσώπων κυβερνήσεων, βουλευτών, ακαδημαϊκών, ειδικών και ΜΚΟ.
5. Να παροτρύνει τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου που είχαν κυβερνηθεί από ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα:
*Να δημιουργήσουν επιτροπές που θα συνίστανται από ανεξάρτητους ειδικούς με καθήκον τη συγκέντρωση και αξιολόγηση πληροφοριών και νομοθετημάτων σχετικά με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπό το ολοκληρωτικό κομμουνιστικό καθεστώς σε εθνικό επίπεδο, αποβλέποντας τη στενή συνεργασία με την επιτροπή ειδικών του Συμβουλίου της Ευρώπης.
*Να αναθεωρήσουν την εθνική νομοθεσία αποβλέποντας να την κάνουν πλήρως συμβατή με τη Σύσταση του Συμβουλίου των Υπουργών (2003) 13 για μια ευρωπαϊκή πολιτική σχετικά με την πρόσβαση σε αρχεία.
*Να εξαπολύσουν καμπάνια εθνικής ενημέρωσης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης των σχολικών βιβλίων και την εισαγωγή μιας μέρας μνήμης για θύματα του κομμουνισμού και τη δημιουργία μουσείων.
*Να ενθαρρύνουν τις τοπικές αρχές να ανεγείρουν μνημεία ως φόρο τιμής στα θύματα των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων.
