Τους τελευταίους μήνες, η πολιτική ζωή χαρακτηρίζεται από έναν διαφορετικό τόνο από αυτόν που είχαμε συνηθίσει αρκετά χρόνια τώρα. Η οξεία αντιπαράθεση μεταξύ των κομμάτων έχει εμφανώς περιοριστεί.

Ακόμη κι αν δεν σημειώνονται συχνά συμφωνίες, οι αντιθέσεις που καταγράφονται δεν είναι τις περισσότερες φορές δομικές, αλλά εστιάζονται σε ζητήματα αποτελεσματικότητας, χρηστής διαχείρισης και τήρησης του νόμου. Οι φόβοι κάποιων πως ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση δεν θα άφηνε τη Νέα Δημοκρατία να κυβερνήσει, αποδεικνύονται αβάσιμοι.

Ας με συγχωρέσει ο θεός της Νέας Δημοκρατίας, αλλά κάτι με αρρωσταίνει στην περίπτωση του Ελληνικού. Μου θυμίζει τα Ολυμπιακά έργα που επειδή χάθηκαν τα δύο πρώτα χρόνια σε βλακείες, περάσαμε στη μέθοδο του τσάτρα-πάτρα για να σωθούν τα προσχήματα. Η κατάληξη γνωστή: προχειρότητες, υπερβάσεις προϋπολογισμών, ανύπαρκτη η προοπτική για μετα-ολυμπιακές χρήσεις.

Η κυρία Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τις πρώτες δηλώσεις της επιχείρησε να δώσει το στίγμα μιας «γεωπολιτικής» Επιτροπής, που σημαίνει πως οι νέες πρωτοβουλίες που θα προωθήσει το 2020 θα είναι με γνώμονα μια στρατηγική παγκόσμιας επιρροής.

Θα είναι αυτή αρκετή για να μην ξαναβρεθεί η Ενωση σε μια μεγάλη κρίση, όπως αυτή των τελευταίων χρόνων, μια κρίση πολυεπίπεδη, που ήταν ταυτόχρονα οικονομική, δημογραφική, οικολογική, πολιτική και κρίση θεσμών. Αποτέλεσμα αυτής κρίσης και της απουσίας της Ενωσης ήταν το μπλοκάρισμα του ευρωπαϊκού Σχεδίου.

Το δόγμα έλεγε ότι η σώρευση του πλούτου ενισχύει την ανάπτυξη και κερδίζουν όλοι, γιατί τα οφέλη διαχέονται από την κορυφή προς τα κάτω, σε όλη την κοινωνική πυραμίδα. Οτι η αναδιανομή επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη γιατί εμποδίζει τη σώρευση πλούτου, ότι ενδεδειγμένη πολιτική είναι η επιβολή θυσιών στους πολλούς – διότι οι θυσίες αποβαίνουν «σε καλό τους». Με τέτοιες πολιτικές γεννήθηκαν θηριώδεις ανισότητες που υπονομεύουν την ανάπτυξη, διαβρώνουν δημοκρατίες, απειλούν τη σταθερότητα – ή την ειρήνη.

Ας ξεκινήσουμε από ένα βασικό αξίωμα της πολιτικής επιστήμης και της εκλογικής ανάλυσης: δεν είναι ο (εκάστοτε) εκλογικός νόμος αυτός που καθορίζει τους εκλογικούς συσχετισμούς ή την περίφημη «κυβερνησιμότητα». Το αντίστροφο είναι που ισχύει. Ο εκλογικός νόμος είναι το αποκρυστάλλωμα των κοινωνικών διεργασιών και των εκλογικών τους εκφράσεων.

Η εξαγγελία δια στόματος Πρωθυπουργού και υπουργού Εσωτερικών της πρόθεσης της κυβέρνησης να φέρει άμεσα στη Βουλή την αλλαγή του εκλογικού νόμου, προκειμένου να καταργήσει την απλή αναλογική που ψήφισε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2016, ανοίγει για άλλη μια φορά τη συζήτηση για τον εκλογικό νόμο και, για την ακρίβεια, για την ανάγκη της απλής αναλογικής.

Ωστόσο, αυτή τη φορά η συζήτηση γίνεται με διαφορετικούς όρους και σε διαφορετικές συνθήκες. Η απλή αναλογική είναι νόμος του κράτους ήδη από το 2016, χωρίς όμως να εφαρμοστεί στις εκλογές του Ιουλίου, λόγω μη συγκέντρωσης της αυξημένης πλειοψηφίας, θα ισχύσει όμως στις επόμενες εκλογές, όποτε και αν γίνουν. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση - πολέμια της απλής αναλογικής και οπαδός των ενισχυμένων εκλογικών συστημάτων που παράγουν μονοκομματικές κυβερνήσεις - αναζητά σε αυτή τη Βουλή τις αναγκαίες συνεργασίες για την ανεύρεση 200 ψήφων για την άμεση αλλαγή του εκλογικού νόμου, πράγμα μάλλον δύσκολο, ή εναλλακτικά σχεδιάζει εκλογές-«μαϊμού», δύο δηλαδή αλλεπάλληλες εκλογές, για να ματαιώσει την εφαρμογή της απλής αναλογικής στην πράξη.

Η πρόσφατη τοποθέτηση του Πρωθυπουργού για το εκλογικό σύστημα - με επίκεντρο ένα ιδιότυπο μπόνους, υπέρ του πρώτου κόμματος, που θα εκκινεί από τις 20 έδρες, για ποσοστό 25%, και θα αυξάνεται κλιμακωτά, διασφαλίζοντας σε κάθε περίπτωση αυτοδυναμία με ένα ποσοστό γύρω στο 36%-38% των ψήφων - παρουσιάζει δυστυχώς πολλά προβλήματα, τόσο σε συνταγματικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Ας δούμε γιατί:

Οι πολιτικές υγείας στη χώρα μας συνεχίζουν να ακολουθούν και να αναπαράγουν το θεραπευτικό μονοτεχνικό υπόδειγμα, παρά το γεγονός ότι έχει αποδειχθεί πως αυτό έχει προβλήματα αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας. Ως εκ τούτου η σκοπιμότητα μιας διαρθρωτικού χαρακτήρα παρέμβασης είναι αναγκαία και επείγουσα για την ανάκτηση της ισορροπίας ανάμεσα στη θεραπευτική ιατρική και την προληπτική φροντίδα υγείας. Ο πυρήνας αυτής της μεταρρύθμισης οφείλει να είναι η δημιουργία ενός ισχυρού και αποτελεσματικού συστήματος δημόσιας υγείας στη χώρα μας. Ωστε να επιτευχθεί η μετάβαση από την παραδοσιακή υγιεινή στη προσέγγιση της «νέας» δημόσιας υγείας. Με στόχο τον έλεγχο και τη διαχείριση των μειζόνων παραγόντων κινδύνου για την υγεία και τη συντήρηση και βελτίωση του «κεφαλαίου υγεία» του ελληνικού πληθυσμού.

Η ανακάλυψη ότι υπάρχουν υδρογονάνθρακες (φυσικό αέριο) νοτίως της Κύπρου (κοίτασμα Αφροδίτη) είχε συνδεθεί έως το 2016 με το ζήτημα της επίλυσης του Κυπριακού, με επανένωση και διζωνική ομοσπονδία. Μάλιστα η ανακάλυψη αυτή είχε παρουσιαστεί και ως ο καταλύτης της επίλυσης, διότι η πιο ασφαλής, σύντομη και οικονομική μεταφορά του φυσικού αερίου είναι μέσω Τουρκίας που, εξυπακούεται, για να πραγματοποιηθεί απαιτείται επίλυση του Κυπριακού.

Για τις προοδευτικές ιδέες η υπεράσπιση των λαϊκών τάξεων και έκφραση της κοινωνικής πλειοψηφίας περνά μέσα από μια ολιστική κοινωνική προοπτική και σχέδιο. [...] Μια προοδευτική πολιτική μόνο ως εκφυλισμός μπορεί να ξεπέσει στον οικονομισμό και ακόμη χειρότερα σε μια αντίστροφη ταξική μεροληψία

Η μεροληψία είναι έννοια αρνητική. Η ταξική μεροληψία ειδικότερα, στην αστική και προ-αστική εποχή, χαρακτήριζε πάντα τους από πάνω. Οχι μόνο δεν υπήρξε ποτέ σημαία της Αριστεράς και των από κάτω, αλλά αποτελούσε και αποτελεί κόκκινο πανί, είτε για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και των ίσων ευκαιριών ενάντια σε ταξικές διακρίσεις είτε για την υπεράσπιση ευρύτερα των κοινωνικών συμφερόντων των λαϊκών τάξεων.

Ενα από τα θέματα που μας απασχολούν εδώ και καιρό και θα μας απασχολήσουν ακόμα περισσότερο στο μέλλον είναι οι ενδεχόμενες «αλλαγές» –διαλέγω την πιο ουδέτερη λέξη– στην πολιτική φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ. Και όπως συμβαίνει συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις, η ουσιαστική αντιδικία έχει επικαλυφθεί από τη σύγχυση την οποία προκαλεί η ασάφεια της γλώσσας που χρησιμοποιούν οι αντίδικοι. Για παράδειγμα, μιλάμε για στροφή προς τη σοσιαλδημοκρατία ή για πασοκοποίηση; Υπάρχει διαφορά και ποια είναι; Πρόκειται για ελιγμό με στόχο την παγίωση ενός δικομματισμού όπου ο ΣΥΡΙΖΑ, ως αντιδεξιά, καταλαμβάνει όλο τον χώρο στα αριστερά της Νέας Δημοκρατίας ή για γνήσια και ώριμη ιδεολογική μετατόπιση; Αυτά και άλλα δύσκολα τα αφήνω στους ειδικούς. Ως έξωθεν παρατηρών, όμως, και έχοντας ακούσει τα επιχειρήματα υπέρ και κατά μιας τέτοιας κίνησης, θα έλεγα ότι αμφότεροι έχουν τα δίκια τους.

Την ανάγκη μια νέας θέασης και κατά συνέπεια προσέγγισης στο πώς αντιμετωπίζουμε τα εθνικά θέματα και την ιστορία μας γενικότερα εκφράζει μέσω της συνέντευξης που έδωσε στην «Εφ.Συν.» ο ιστορικός και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντώνης Λιάκος.

Διατυπώνει την άποψη πως η Αριστερά «αντί του πολέμου των αγωγών, αντί της λογικής των αξόνων, πρέπει να προβάλει ένα ρωμαλέο κίνημα ειρήνης», ενώ με αφορμή την επέτειο του 1821 την καλεί να ξαναβρεί τη σύνδεσή της με την εθνική Ιστορία. Ειδικά για τις σχέσεις μας με την Τουρκία σημειώνει πως «ο Ερντογάν δεν θα είναι αιώνιος» και ότι «κλειδί για την εξέλιξή τους είναι το Κυπριακό»