Περί ΔΕΗ ή οβιδιακών... μεταμορφώσεων

Τα μέτρα τής δήθεν μεταρρύθμισης της ΔΕΗ υποβαστάζονται από ένα βασικό επιχείρημα, που είναι εκείνο της προσαρμογής της σημαντικότερης βιομηχανικής εταιρείας της χώρας στο «τικ - τακ» της κλιματικής αλλαγής

Τις τελευταίες ημέρες γίνεται μεγάλη συζήτηση για το μεγαλύτερο βιομηχανικό συγκρότημα της χώρας, που είναι η ΔΕΗ, και την κρίση της. Τα αίτια της κρίσης δεν είναι μονοδιάστατα και είναι διαφορετικής χρονικής αφετηρίας, ανθρώπινου κεφαλαίου, ενεργειακών επιλογών και οικολογικής προσαρμογής.

Είναι γνωστό ότι οι ενεργειακοί οργανισμοί διάστασης και ρόλου ΔΕΗ παρουσιάζουν μεγάλο βαθμό αδράνειας σε διαδικασίες αλλαγής παραγωγικού προτύπου και στρατηγικού ρόλου. Οι απτές ενδείξεις ότι μπαίνουμε στη στενωπό της αλλαγής του ενεργειακού παραγωγικού προτύπου, καθώς και εκείνου, του πιο ανηφορικού της αλλαγής, δηλαδή εκείνου της ζήτησης (αποδοτικότητα χρήσης, εξοικονόμησης κ.λπ.), ανάγονται σε τριάντα χρόνια πριν. Γίνονται δε πιο χαρακτηριστικές με την υπογραφή του πρωτοκόλλου του Κιότο εδώ και δεκατρία χρόνια. Συγκεκριμενοποιούνται με την Cop21 του Παρισιού και γίνονται δεσμευτικές με τις επιστημονικές αναλύσεις και τοποθετήσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ. Η ιστορική αυτή στροφή σχετίζεται με τις συνθήκες διαβίωσης του ανθρώπινου γένους στον μοναδικό πλανήτη για το ηλιακό μας σύστημα. Η αναγκαιότητα αυτή δεν έγινε πλήρως κατανοητή από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις φραστικές διακηρύξεις περί ενεργειακής δημοκρατίας κ.λπ. Υπήρξε μεν θετική η αντίδραση για τη διαφύλαξη της ΔΕΗ, και βασικά του ΑΔΜΗΕ, αλλά δεν ειπώθηκε ξεκάθαρα στην ηγεσία της ΔΕΗ και σε ορισμένο συνδικαλισμό -με έντονα χαρακτηριστικά συντεχνιασμού- ότι:

α. Το μέχρι τότε πρότυπο της ΔΕΗ είχε φτάσει προ πολλού στο τέλος της ενδόξου πορείας και έπρεπε να μεταρρυθμιστεί σε κάθε επίπεδο για να απαντήσει στις σημερινές προκλήσεις.

β. Ότι η προσπάθεια κατανόησης της καινούργιας ενεργειακής πραγματικότητας θα έσπρωχνε το Συνδικάτο να ξαναγίνει το Γενικό Συνδικάτο της Ηλεκτρικής Ενέργειας και όχι μόνο.

"Πράσινη ανάπτυξη"

Η στροφή της «πράσινης ανάπτυξης» ήρθε στην επιφάνεια σε επίπεδο ηγεσίας με αντιφατικά μηνύματα και με διαδικασίες που δεν στόχευαν να δομήσουν μια οργάνωση πολιτικής, που κατά Γκράμσι να επιδιώκει καταστάσεις δημιουργίας ηγεμονίας. Αποτέλεσμα αυτής της αρρυθμίας ήταν να παραχωρήσουμε στην επελθούσα κυβέρνηση της νεοφιλελεύθερης Ν.Δ. -με επιμέρους στοιχεία έντονου «εθνικού κυριαρχισμού»- απέραντο γήπεδο να παίζει μπάλα. Στο Κόμμα που μαζί με το ΠΑΣΟΚ είναι οι βασικοί υπεύθυνοι για τη σημερινή, από κάθε πλευρά, ενεργειακή κατάσταση της χώρας, με χείριστους δείκτες, και τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ενδεικτικά αυτής της κατάστασης είναι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν για τη δήθεν μεταρρύθμιση της ΔΕΗ.

Τα μέτρα τής δήθεν μεταρρύθμισης της ΔΕΗ υποβαστάζονται από ένα βασικό επιχείρημα, που είναι εκείνο της προσαρμογής της σημαντικότερης βιομηχανικής εταιρείας της χώρας στο «τικ - τακ» της κλιματικής αλλαγής. Το μεγάλο ερώτημα είναι να διακρίνουμε τι κρύβεται πίσω από το ψεύτικο και αληθοφανές υποστήριγμα. Η νεοφιλεύθερη θεσμική Δεξιά με στοιχεία έντονου «εθνικού κυριαρχισμού» δεν είναι σε θέση να αντιμετώπιση τη μεγάλη αυτή κρίση, κεντρικό και κυρίαρχο θέμα του 21ου αιώνα, μια και δεν βλέπει πιο μακριά από «την ελεύθερη αγορά που αυτορρυθμίζεται», της οποίας είναι προϊόν η κλιματική αλλαγή.

Η κατάσταση στον χώρο των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας έχει αλλάξει σημαντικά. Για τις γεωγραφικές περιοχές Ασίας - Ειρηνικού, Κίνας, ΗΠΑ και Ευρώπης προβλέπεται μια ετήσια αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας πάνω από 4% μέχρι το 2025 και επενδύσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η αλλαγή αυτή εκφράζεται με ένταση και διαφορετικότητα στην Ε.Ε. λόγω του ότι για την απάλυνση της κλιματικής αλλαγής θα αυξηθεί στο μέγιστο το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας στην τελική κατανάλωση, και ειδικά στη θέρμανση και στις μεταφορές, κ.λπ.

Στο παιχνίδι μπαίνουν όχι μόνο οι μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και εταιρείες ορυκτών καυσίμων και πανίσχυρες οικονομικά εταιρείες του Web, καθεμία για διαφορετικούς λόγους και με διαφορετικά κίνητρα. Οι μεγάλες εταιρείες υδρογονανθράκων λόγω της προβλεπόμενης μείωσης της κατανάλωσή τους, εκείνες του Web από την τάση τους να επεκταθούν σε νέες οικονομικές δραστηριότητες όπου θα είναι σημαντικός ο ρόλος τους, από τις μεταφορές μέχρι τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις με τη χρησιμοποίηση των αρχείων δεδομένων. Κοινό χαρακτηριστικό όμως των μεγάλων παραδοσιακών και των νέων πιο ισχυρών οικονομικά «παικτών» είναι ότι δεν τους ενδιαφέρει η παραδοσιακή παραγωγή από ορυκτά καύσιμα, αλλά οι ΑΠΕ, η εξοικονόμηση, η παραγωγικότητα της ενέργειας και κατά συνέπεια ό,τι σχετίζεται με το «τογιοτικό» εργοστάσιο παραγωγής και την επικοινωνία με τους καταναλωτές -που μπορεί να είναι και παραγωγοί-, δηλαδή τα δίκτυα, είτε μεταφοράς ή και κυριότερα διανομής.

Όξυνση ανισοτήτων

Από αυτή την καινούργια πραγματικότητα που δημιουργείται προκύπτει και η ευαισθησία της Ν.Δ. για την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΔΗΕ και προοπτικά και της ΑΔΜΗΕ. Δεν είναι τυχαίος ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει η Ν.Δ. τον ρόλο της εργασίας στη ΔΕΗ. Μπορούμε να πούμε χωρίς δυσκολία ότι χρησιμοποιεί την οικολογική αντίθεση και την προσπάθεια απάλυνσής της εις βάρος της εργασίας, οξύνοντας τις ανισότητες. Δηλαδή οι υπεύθυνοι της οικολογικής κρίσης και των επιπτώσεων της θέλουν -δήθεν- να επιδιώξουν την απάλυνσή της και να επιβαρύνουν με τα επακόλουθα οικονομικά κόστη την εργασία και τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα μειώνοντας και τα δικαιώματά τους.

Οι οβιδιακές αυτές μεταμορφώσεις της Ν.Δ. είναι μια πρόκληση για την εργασία, που βγήκε ηττημένη από τον αιώνα που αφήσαμε πίσω μας, και κατά συνέπεια για την κάθε Αριστερά. Μια πληθυντική Αριστερά, που δεν αναζητεί κάποιο αόρατο μονοπάτι επιστροφής σε ένα παρελθόν που δεν υπάρχει πια, αλλά είναι ικανή να επαναδιατυπώσει με ένταση την αναγκαιότητα του κριτικού της ρόλου. Αλλά με ένα σχέδιο και πολιτική πρόταση που θα στοχεύει σε ένα σύγχρονο πολιτικοκοινωνικό μετασχηματισμό, που θα στηρίζεται στη διαμόρφωση ενός πυρήνα αξιών και ιδεών που να είναι σε συνδυασμό με ό,τι από το παρελθόν παραμένει ζωντανό και να δένει, σχηματίζοντας ένα σύνολο συμπαγές με τις καινούργιες αντιθέσεις και αξίες. Σχέδιο που θα εμπεριέχει, πέρα από τις αξίες ελευθερίας και των δικαιωμάτων, το μεγάλο θέμα της καταπολέμησης των ανισοτήτων. Δηλαδή το μεγάλο θέμα που θα συνδυάζεται δημιουργικά με το θέμα της εργασίας, της οικονομικής ανάπτυξης που θα συμβαδίζει με την αναγκαστική επιδίωξη της οικολογικής συμβατότητας και την απάλυνση της οικολογικής αντίθεσης, που μπορεί να βρει μια οργανική απάντηση απανθρακοποίησης της οικονομικής ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την καταπολέμηση των ανισοτήτων, δηλαδή green economy και green society.

Μόνο μια τέτοια Αριστερά είναι ικανή να σφυρηλατήσει μια καινούργια συμμαχία μεταξύ εργαζομένων, του χεριού, της γνώσης, του πνεύματος, των νέων επαγγελμάτων, ανδρών και γυναικών, νέων και συνταξιούχων για να αντιμετωπίσει -με οργανικές πολιτικές- την επερχόμενη καταστροφή της κλιματικής αλλαγής.

Κατά συνέπεια δε και τις οβιδιακές μεταμορφώσεις της Ν.Δ.