Π. Ιγκλέσιας: Αλληλεγγύη και «ευρωομόλογα» αντί των ανθρώπων με τα μαύρα κουστούμια

Αυτή η συμφωνία είναι μια καλή συμφωνία για την Ε.Ε. και την Ισπανία και αποτελεί οξυγόνο για το ευρωπαϊκό σχέδιο, αλλά υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για να προχωρήσουμε σε μια ΕΕ που θα εγγυάται ένα θεσμικό και κυβερνητικό πλαίσιο το οποίο θα ενισχύει τις δημοκρατικές διαδικασίες, καθώς και μια μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για την αποφυγή της πιθανής επιστροφής της δημοσιονομικής λιτότητας.

«Η συμφωνία αποτελεί ένα άλμα προς τα εμπρός για το μοντέλο του προϋπολογισμού της Ε.Ε., γιατί για πρώτη φορά στην ιστορία τής Ε.Ε. προτείνεται ένα πακέτο επιδοτήσεων που χρηματοδοτούνται με κοινό χρέος. Τα “ευρωομόλογα”, που φαίνονταν ανέφικτα πριν από λίγα χρόνια, είναι τώρα πραγματικότητα και θα χρησιμεύσουν για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης με διαφορετικό τρόπο, χωρίς περικοπές»

Όλοι θυμόμαστε την απάντηση που έδωσαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί στην οικονομική κρίση πριν από δέκα χρόνια: λιτότητα, άνθρωποι με τα μαύρα και απαιτήσεις για κοινωνικές περικοπές που προκάλεσαν μια ασφυξία στις χώρες του Νότου και μια σοβαρή κρίση στο ευρωπαϊκό σχέδιο. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα το πρωί στην Ευρώπη δεν φτάνει εκεί που θα ήθελαν ορισμένοι από εμάς, αλλά πηγαίνει σε μια διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση μ’ αυτό που είδαμε την τελευταία δεκαετία.

Η συμφωνία που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι ιστορική και άνευ προηγουμένου στην Ε.Ε.: όλες οι χώρες που συμμετέχουν στην Ένωση θα αναλάβουν ένα κοινό χρέος για να χρηματοδοτήσουν ένα φορολογικό κίνητρο που θα έχει μια πολύ σημαντική διάσταση. Η Ευρώπη αντιδρά από κοινού, συντονισμένη και αλληλέγγυα, με ένα φιλόδοξο επενδυτικό σχέδιο.

Η συμφωνία αποτελεί ένα άλμα προς τα εμπρός για το μοντέλο του προϋπολογισμού της Ε.Ε., γιατί για πρώτη φορά στην ιστορία τής Ε.Ε. προτείνεται ένα πακέτο επιδοτήσεων που χρηματοδοτούνται με κοινό χρέος. Τα «ευρωομόλογα», που φαίνονταν ανέφικτα πριν από λίγα χρόνια, είναι τώρα πραγματικότητα και θα χρησιμεύσουν για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης με διαφορετικό τρόπο, χωρίς περικοπές.

Έμαθε από την κρίση

Η Ε.Ε. φαίνεται να έμαθε τα διδάγματα από την προηγούμενη κρίση: αυτή τη φορά δεν θα έχουμε λιτότητα, αλλά ένα φιλόδοξο σχέδιο δημοσιονομικών κινήτρων. Αυτή τη φορά δεν θα έχουμε τους ανθρώπους με τα μαύρα κουστούμια να επισκέπτονται τις χώρες, αλλά επενδυτικά σχέδια που θα αποφασιστούν με διαπραγματεύσεις. Η Ευρώπη κατάλαβε ότι η μόνη διέξοδος από την κρίση είναι η συνεργασία. o Αναμένεται η κινητοποίηση 750 δισ. στον χρονικό ορίζοντα 2020-2023 με προορισμό την ανάκαμψη της ηπείρου. Σημαίνει την κινητοποίηση πόρων ισοδύναμων με το 17% του ΑΕΠ της Ε.Ε.

 Όσον αφορά την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που υποβλήθηκε στα τέλη Μαΐου, τα ευρωπαϊκά κονδύλια που θα διανεμηθούν με τη μορφή επιδοτήσεων θα είναι τελικά 390 δισ., αντί των 500 δισ. που είχαν προταθεί αρχικά. Παρά τη μείωση, είναι ένα πολύ σημαντικό ποσό. Αυτές οι επιχορηγήσεις αντιστοιχούν στο ταμείο δυνατότητας ανάκτησης και ανθεκτικότητας και διάφορα τμήματα του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2021- 2027.

 Τα υπόλοιπα 360 δισ. θα διανεμηθούν με τη μορφή δανείων, τα οποία θα αρχίσουν να αποπληρώνονται από το 2027 και θα έχουν προθεσμία αποπληρωμής τριάντα ετών. Επίσης το επιτόκιο θα είναι πολύ χαμηλό.

 Η Ισπανία θα λάβει 140 δισ., εκ των οποίων 72 δισ. θα είναι μη επιστρεπτέες ενισχύσεις. Αυτό το ιστορικό ποσό επενδύσεων θα είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη δύο στόχων: 1) την προώθηση της ανάκαμψης της οικονομίας μας και 2) την προώθηση της μετατροπής του παραγωγικού μοντέλου μας προχωρώντας προς την οικολογική μετάβαση, την ψηφιοποίηση, τη βιώσιμη κινητικότητα και την ανάπτυξη της οικονομίας της φροντίδας.

 Η πρόσβαση σ’ αυτά τα κεφάλαια πρέπει να ζητηθεί μέσω επενδυτικών και μεταρρυθμιστικών σχεδίων που θα υποβάλλονται από κάθε χώρα, δίνοντας έτσι στις χώρες την ευελιξία να εκτελούν τα εθνικά τους προγράμματα, πάντα στο πλαίσιο των συστάσεων του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Συγκεκριμένα, τα προγράμματα που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση και την οικολογική μετάβαση θα εκτιμηθούν θετικά. Βρισκόμαστε, επομένως, σε ένα διαφορετικό σενάριο από ό,τι στην προηγούμενη κρίση, οπότε μπορούμε να μιλήσουμε για μια «χαλαρή προϋπόθεση», σε αντίθεση με την «αυστηρή και υπό όρους» που είδαμε στην προηγούμενη κρίση.

 Όσον αφορά τη διακυβέρνηση, τα εθνικά προγράμματα θα πρέπει να εγκρίνονται με την ειδική πλειοψηφία των κρατών – μελών και όχι ομόφωνα. Μ’ αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η δυνατότητα βέτο από ορισμένες χώρες.

 Ωστόσο, δημιουργείται ένα φρένο έκτακτης ανάγκης με το οποίο ένα κράτος - μέλος ή περισσότερα μπορεί να απαιτήσουν την παρακολούθηση ενός προγράμματος από άλλη χώρα σε περίπτωση αποκλίσεων από αυτό που διαπραγματεύθηκε. Η παρακολούθηση αυτή θα έχει, σε κάθε περίπτωση, πολιτικό και όχι τεχνικό χαρακτήρα, καθώς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα αποφασίσει για τη συνέχεια του προγράμματος.

 Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο επίσης βγήκε ενισχυμένο. Από τα κονδύλια που έχουν υπολογιστεί, τουλάχιστον το 25% θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την κοινωνική ένταξη και την ένταξη των μεταναστών. Το 2% θα διατεθεί για την καταπολέμηση της υλικής φτώχειας και το 10% για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων. Η συμφωνία αποφεύγει επίσης τις περικοπές στην Κοινή Αγροτική Πολιτική, που αρχικά βρέθηκε στο στόχαστρο.

Μεγάλο ψαλίδι

Παρά τον γενικά ικανοποιητικό χαρακτήρα της συμφωνίας, τις τελευταίες ώρες είδαμε να μειώνονται σημαντικά στοιχεία του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) για να αντισταθμίσουν και να καλύψουν τις απαιτήσεις των χωρών που ζητούσαν ένα πιο μετριοπαθές επενδυτικό πακέτο. Αυτή είναι η περίπτωση των δαπανών για την Υγεία (που αρχικά ορίστηκαν σε 5 δισ.), το πρόγραμμα «Ορίζοντας» αφιερωμένο στην έρευνα (11,5 δισ.) και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (που από 30 μειώθηκε σε 10 δισ.), σε μια στιγμή που οι δημόσιες δαπάνες γι’ αυτά τα θέματα έχουν αποδειχθεί απαραίτητες. Λείπει επίσης μια αυστηρότερη προϋπόθεση που να συνδέεται με μεταρρυθμίσεις με βάση το κλειδί της οικολογικής μετάβασης, της βιώσιμης κινητικότητας, της φροντίδας και των κοινωνικών δικαιωμάτων.

Ωστόσο, πρέπει να επισημάνουμε κάτι σημαντικό για την Ισπανία: η συμφωνία που επιτεύχθηκε όχι μόνο δεν θα εμποδίσει την κυβέρνηση συνασπισμού να συνεχίσει να εφαρμόζει το πρόγραμμά της, αλλά θα αποτελέσει επίσης τεράστιο ερέθισμα για να συνεχίσει τις αλλαγές με βάση την ανάκτηση δικαιωμάτων και την ανοικοδόμηση του δημοσίου χώρου που πλαισιώθηκε στην κυβερνητική συμφωνία.

Αυτή η συμφωνία είναι μια καλή συμφωνία για την Ε.Ε. και την Ισπανία και αποτελεί οξυγόνο για το ευρωπαϊκό σχέδιο, αλλά υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για να προχωρήσουμε σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που θα εγγυάται ένα θεσμικό και κυβερνητικό πλαίσιο το οποίο θα ενισχύει τις δημοκρατικές διαδικασίες, καθώς και μια μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για την αποφυγή της πιθανής επιστροφής της δημοσιονομικής λιτότητας.