Μερικές σκέψεις για τη μονιμότητα των Δημοσίων Υπαλλήλων

Μια πρόσφατη δημοσκόπηση αποκάλυψε ότι πάνω από 60% των Ελλήνων συμφωνεί με την κατάργηση της μονιμότητας στο Δημόσιο και τις ιδιωτικοποιήσεις. Δεν θα πρέπει να μας κάνει εντύπωση. Ούτε να ψάχνουμε για κόλπα στη διενέργεια της δημοσκόπησης. Αρκεί να κοιτάξουμε γύρω μας. Γυρνώντας πρόσφατα από ένα επιστημονικό συνέδριο στη βόρεια Ελλάδα, είπα καλημέρα στον υπάλληλο των διοδίων στην Τραγάνα. Δεν θεώρησε σκόπιμο να μου απαντήσει, έστω και μ’ ένα ξερό "γειά". Στα διόδια της Αττικής Οδού, ο υπάλληλος με καλημέρισε όταν έφτασα και μου είπε και "ευχαριστώ" όταν του έδωσα τα χρήματα. Μια εικόνα που περιγράφει την πραγματικότητα που συναντά κάθε πολίτης που συναλλάσσεται με το Δημόσιο. Και ας ξεχάσουμε τα περί χαμηλών μισθών στο Δημόσιο (σε σύγκριση με τον ιδιωτικό τομέα). Μιλώντας στο ίδιο ταξίδι με μια υπάλληλο μεγάλης ξενοδοχειακής μονάδας στη νότια Ελλάδα, μάθαμε πως δουλεύει πάνω από δώδεκα ώρες την ημέρα, χωρίς να πληρώνεται υπερωρίες, χωρίς να προλαβαίνει να φάει για μεσημέρι, χωρίς να έχει προσωπική ζωή (μας είπε ότι δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότερες γυναίκες σε διευθυντικές θέσεις στα ξενοδοχεία είναι ανύπαντρες). Και όλα αυτά με το βασικό μισθό, την ελπίδα για ανέλιξη στην ιεραρχία της επιχείρησης και το φόβο της ανεργίας, αφού όπως της λέει και το αφεντικό, αν δεν της αρέσουν οι συνθήκες εργασίας και η αμοιβή, υπάρχουν μπόλικοι "εκεί έξω" (άνεργοι προφανώς) που μετά χαράς θα έπαιρναν τη θέση της. Πού είναι η Επιθεώρηση Εργασίας που θα έπρεπε να αναγκάσει τον εργοδότη να σέβεται τουλάχιστον τους νόμους; Πού είναι τα συνδικάτα να την προστατέψουν από την απληστία του εργοδότη; Πού είναι τα κόμματα της Αριστεράς να τον αναγκάσουν να κάνει τις απαραίτητες προσλήψεις ώστε να μη χρειάζεται οι εργαζόμενοι να δουλεύουν 12 ώρες την ημέρα; Ο στόχος μας για καθιέρωση του 35ωρου ήταν μαξιμαλιστικός. Θα έπρεπε πρώτα να εξασφαλίσουμε ότι εφαρμόζεται το 48ωρο... Εκεί που η ΟΤΟΕ αγωνίζεται να περισώσει τα ασφαλιστικά κεκτημένα των εργαζομένων στις τράπεζες του δημόσιου τομέα, ίσως θα έπρεπε να σκύψει με περισσότερο ενδιαφέρον στα προβλήματα των εργαζομένων στις τράπεζες του ιδιωτικού τομέα, όπου δουλεύουν μέχρι τις 7 το απόγεμα χωρίς να πληρώνονται υπερωρίες. Τότε, αν δούλευαν μόνον οκτώ ώρες την ημέρα, ίσως να μην ήταν και μεγάλο πρόβλημα το να δουλέψουν και κανένα Σάββατο με αντάλλαγμα έξτρα ρεπό μέσα στην εβδομάδα. Έτσι λοιπόν οι εργαζόμενοι που βλέπουν να τους βγαίνει το λάδι καθημερινά έχουν αρνητικά αισθήματα απέναντι στους δημόσιους υπαλλήλους, που έχον ήδη κατακτήσει την εργασία των 37,5 ωρών εβδομαδιαίως (και στην πράξη των 30 ωρών), με εργασιακή ασφάλεια (αλήθεια, αυτή η ασφάλεια δεν "αξίζει" και ελαφρώς χαμηλότερους μισθούς;) και με χαμηλότερη ένταση εργασίας. Στον απλό πολίτη η άρση της μονιμότητας φαντάζει σαν ένα μέτρο δικαιοσύνης που θα κάνει την κρατική μηχανή πιο αποτελεσματική. Είναι η μονιμότητα που φταίει για το χάλι της δημόσιας διοίκησης και πολλών από τις επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα; Όχι από μόνη της, αλλά δυστυχώς συμβάλλει. Θα αποτελέσει λύση η άρση της μονιμότητας; Όχι μόνον δεν θα αποτελέσει λύση, αλλά θα υποβαθμίσει τη λειτουργία τους. Και εξηγούμαι: το κύριο αποτέλεσμα της άρσης της μονιμότητας θα είναι οι μαζικές απολύσεις κάθε φορά που θα αλλάζει κυβέρνηση (ή υπουργός), με τη συνακόλουθη απώλεια συνέχειας της διοίκησης και την απώλεια έμπειρων στελεχών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η έλευση της Ν.Δ. στην εξουσία είχε ως αποτέλεσμα την καρατόμηση μιας σειράς στελεχών (τμηματαρχών και διευθυντών) στα υπουργεία, επειδή δεν πρόσκεινταν στο κυβερνών κόμμα. Και στη συνέχεια οι διορισμοί υμετέρων, μέσω του κόλπου των συνεντεύξεων. Πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί το υπάρχον σύστημα; Με απεξάρτηση της δημόσιας διοίκησης από τον ασφυκτικό κομματικό εναγκαλισμό. Και πώς γίνεται αυτό; Με την εισαγωγή συστημάτων αξιολόγησης και σύνδεση της αμοιβής με την απόδοση. Αλλά, ξέχασα, εμείς είμαστε κατά της αξιολόγησης και της σύνδεσης της αμοιβής με την παραγωγικότητα. Και ύστερα απορούμε που έχουμε κολλήσει στο 3%...

* Ο Γιάννης Κ. Μπασιάκος είναι πανεπιστημιακός