Υπό το βλέμμα της Ακρόπολης

Οι «μορφωμένοι άριστοι» δεν αντιλαμβάνονται ότι το ασφυκτικό «τσιμέντωμα» της Ακρόπολης αφαιρεί από το ίδιο το μνημείο το τεράστιο πολιτισμικό του εύρος

Θα ήταν εύκολο και «πιασάρικο» να μεταφέρουμε, με αφορμή τις διαρροές της υπουργού Πολιτισμού, τους διαλόγους ανάμεσα στην ίδια και τον γενικό γραμματέα του ΥΠΠΟ (που επιστράτευσε εσπευσμένα) και σε κάποιους από εμάς πολύ πριν την άφιξη του Τσίπρα στην Ακρόπολη: διαλόγους - αποδείξεις προσωπικού και θεσμικού αυτοεξευτελισμού μιας υπουργού με αγοραία αντίληψη για τους θεσμούς, ακόμα και για την Ακρόπολη. Δεν αξίζει, ωστόσο, σε αυτή την κοινωνία με την πιο μορφωμένη νέα γενιά εδώ και 200 χρόνια, δεν αξίζει στη δημοκρατία μας και την Αριστερά το επίπεδο πολιτικού διαλόγου που θέλει να επιβάλει αυτή η υπουργός. Η αξία άλλωστε της διαρροής του διαλόγου Τσίπρα - Μενδώνη είναι αυταπόδεικτη: ο Τσίπρας δεν γνωρίζει για τις αρχαιότητες της Θεσσαλονίκης κι ας ήταν αυτός που ως πρωθυπουργός ανέτρεψε τον σχεδιασμό κακοποίησής τους που είχε δρομολογηθεί το 2012 με τη συναίνεση της ίδιας, της «μορφωμένης» Λ. Μενδώνη - γενικής γραμματέως του ΥΠΠΟ τότε. Αυταπόδεικτη από τον αγώνα που δίνει η διεθνής επιστημονική κοινότητα για να ανατρέψει αυτό το έγκλημα της κυβέρνησης Μητσοτάκη, ίδιας βαρβαρότητας με τον βομβαρδισμό της Ακρόπολης από τον Μοροζίνι.

Το πρόβλημα όμως δεν είναι πλέον η Λ. Μενδώνη. Το «φτύσιμο» της κοινωνίας, με την περίφημη συνέντευξη για την υπόθεση Λιγνάδη, οι διαρροές, η αντιθεσμική και αντιδημοκρατική λειτουργία της απέναντι στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο χυδαίος εναγκαλισμός της με τον άνθρωπο που καθύβρισε τον πρωθυπουργικό θεσμό και τα σύμβολα της χώρας επιβεβαιώνουν απλώς αυτό που πλέον όλοι γνωρίζουμε: πρόκειται για μια αδίστακτη υπουργό, που όμοιά της δεν έχει γνωρίσει ο πολιτισμός, τουλάχιστον στη Μεταπολίτευση.

Το πρόβλημα είναι οι «αναλύσεις», κυρίως συστημικών «μεγαλοδημοσιογράφων», με αφορμή τις μενδώνειες «διαρροές». Σε αυτές τις αναλύσεις, λοιπόν, αντί να βρεθεί στο επίκεντρο της κριτικής η αντιθεσμική λειτουργία μιας υπουργού, με τις παρακρατικού χαρακτήρα μεθοδεύσεις της, η λογική της χαφιεδίστικης επιτήρησης του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, βρέθηκε η «μόρφωση» του Τσίπρα και το δικαίωμά του να επισκεφθεί με καταξιωμένους επιστήμονες της επιλογής του την Ακρόπολη. Αυτές οι αναλύσεις είναι άξιες προσοχής γιατί κωδικοποιούν τις αρχές μιας πολιτικής, δημοσιογραφικής και πνευματικής ελίτ του ακραίου Κέντρου που θεωρεί δεδομένο ότι οι θεσμοί και η δημοκρατία έχουν νόημα μόνο όταν εξυπηρετούν τους «νόμιμους ιδιοκτήτες της χώρας». Και αυτό προβάλλεται ως κανονικότητα απέναντι στον λαϊκισμό.

Η αποικιοποίηση της Ιστορίας από τους «μορφωμένους άριστους»

Αυτό που επιβεβαιώνουν λοιπόν οι αναλύσεις των πεφωτισμένων είναι η επιστροφή σε μια Ελλάδα της Δεξιάς του 1950, σε μια δημοκρατία των «Άριστων», με συμβολικό επίκεντρο την ίδια την Ακρόπολη. Η Ακρόπολη είναι ο συμβολικός τόπος για να εμπεδωθεί η ηγεμονία των «άριστων» εφʼ όλης της ύλης (πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής, θεσμικής, δημοκρατικής) και να απονομιμοποιηθεί η Αριστερά. Με βαθιά αποικιακή λογική, με την ίδια ακριβώς που οι αποικιοκράτες κάποτε καθυπότασσαν τις κοινωνίες που αποίκιζαν, ξεκινώντας από την πλήρη ιδιοποίηση των πολιτιστικών αποτυπωμάτων της Ιστορίας τους, οι εγχώριες ελίτ σήμερα -με προεξάρχουσα την υπουργό αποικιοποίησης της χώρας- προσπαθούν να νομιμοποιήσουν -και με την Ακρόπολη- την εκ νέου δεξιά οικειοποίηση της Ιστορίας της χώρας: να σβήσουν βίαια τα αποτυπώματα (πολιτιστικά, κοινωνικά, πολιτικά, δικαιωματικά, θεσμικά) που δεν βολεύουν το νεο-δεξιό αφήγημα. Η λογική ότι «οι αμόρφωτοι και άπλυτοι δεν έχουν δικαίωμα να έχουν άποψη για το εμβληματικό μνημείο» είναι η λογική του νεο-αποικιοκράτη που «σαρώνει» τα εμπόδια του εκ νέου χτισίματος του νεο-δεξιού ιστορικού αφηγήματος. Κάποτε η δημοκρατία ήταν διαπραγματεύσιμη με όρους εθνικοφροσύνης που έθετε η τότε Δεξιά με τον «νέο Παρθενώνα». Σήμερα είναι διαπραγματεύσιμη με όρους «μόρφωσης» που θέτουν οι νεο-δεξιοί «άριστοι» με τον τσιμεντωμένο Παρθενώνα. Σήμερα είναι διαπραγματεύσιμη με όρους συγκρότησης του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου: με όρους αυταρχικής περιθωριοποίησης όσων τροφοδοτούν τη μνήμη της κοινωνίας. Τις ταράζει τις δεξιές, ακροκεντρώες ελίτ η Αριστερά, όπως και η νέα γενιά, γιατί δεν επιτρέπουν το απρόσκοπτο ξαναπιάσιμο του νήματος από το 1950.

Η Ακρόπολη στο στόχαστρο

Γνωρίζουν λοιπόν οι «άριστοι» ότι η συμβολική εμπέδωση του νέου δεξιού αφηγήματος πρέπει να γίνει με τρόπο εμβληματικό. Το κρίσιμο ζήτημα συνεπώς δεν είναι οι διαστρώσεις, το υλικό, η αναστρεψιμότητα κ.λπ. Το κρίσιμο ζήτημα είναι να εμπεδωθεί, με αφορμή τις παρεμβάσεις, χωρίς αντιστάσεις και με απόλυτη συμβολική ηγεμονία, ότι τα πάντα -θεσμοί, δικαιώματα, Ιστορία- πρέπει να ανταποκριθούν στο ακραία νεοφιλελεύθερο, παλαιοκομματικής, πελατειακής κοπής αφήγημα, σύμφωνα με το οποίο τα πάντα ανήκουν στους «μορφωμένους άριστους» και τους ιδιώτες κολλητούς - ακόμα και η Ακρόπολη. Πρέπει να εμπεδωθεί η αντίληψη ότι πολιτισμό μπορούν να παράγουν μόνο οι «μορφωμένοι άριστοι», δηλαδή η νεο-Δεξιά. Πώς αλλιώς θα νομιμοποιηθεί το ξεπούλημα της πολιτιστικής κληρονομιάς και του σύγχρονου πολιτισμού μόνο σε κάποιους ιδιώτες; Πώς αλλιώς θα νομιμοποιηθεί η αντίληψη ότι η ελεύθερη δημοκρατική δημιουργία είναι περιθωριακή; Πώς αλλιώς θα εμπεδωθεί η αντίληψη ότι τα δικαιώματα (εργασιακά, δημοκρατικά, κοινωνικά) πρέπει να είναι διαπραγματεύσιμα σύμφωνα με τις επιθυμίες κάποιων κολλητών, πελατών - μεγαλοϊδιωτών αυτής της ελίτ;

Κανένας, βέβαια, από τους «μορφωμένους άριστους» (με πρώτη και καλύτερη την «επιστήμονα» υπουργό ΥΠΠΟ) δεν αναρωτήθηκε αν, στον 21ο αιώνα -τον αιώνα αμφισβήτησης του αποικιακού παρελθόντος, αμφισβήτησης του «λευκού» και «μορφωμένου πολιτισμού»-, το ζήτημα δεν είναι πώς βλέπει μια συστημική ελίτ τα μνημεία της. Αλλά πώς βλέπουν τα εμβληματικά μνημεία όπως η Ακρόπολη αυτές τις ελίτ. Δεν αναρωτήθηκαν μήπως οι αντιδράσεις στον 21ο αιώνα δεν προέρχονται μόνο από κάποιους «άπλυτους», αλλά από εκατοντάδες επιστήμονες, εγχώριους και ξένους, που επί χρόνια με υπομονή συνομιλούν με τις πολλαπλές και πολυσύνθετες αφηγήσεις της ίδιας της Ακρόπολης. Οι διαστρώσεις είναι κυρίως προβληματικές γιατί πνίγουν ασφυκτικά τους διαλόγους που έχει αναπτύξει ο Βράχος και τα μνημεία επί εκατοντάδες αιώνες με διάφορες εποχές, είναι κυρίως γιατί πνίγουν τους νέους διαλόγους που αναπτύσσει ο Βράχος με τη σημερινή εποχή.

Η «επιστήμων» υπουργός, με μια κίνηση ασέβειας απέναντι στο ίδιο το μνημείο, το αποικιοποιεί, αφαιρώντας του το δικαίωμα να αφηγηθεί δημοκρατικά τις ιστορίες και τις περιπέτειές του στις παρούσες και τις μέλλουσες γενιές. Στον 21ο αιώνα, όπου ο πολιτισμός και οι ανάγκες των κοινωνιών θέτουν το ζήτημα της πολυπλοκότητας, της πολυσυνθετότητας του πολιτισμού, οι «μορφωμένοι άριστοι» δεν αντιλαμβάνονται ότι το ασφυκτικό «τσιμέντωμα» της Ακρόπολης αφαιρεί από το ίδιο το μνημείο το τεράστιο πολιτισμικό του εύρος. Περιθωριοποιεί εν τω μεταξύ και πολλούς Έλληνες και ξένους επιστήμονες που έχουν αναδείξει την ποικιλομορφία της Ακρόπολης. Αποδυναμώνει λοιπόν το τεράστιο πλεονέκτημα της χώρας. Με αφορμή τις απαραίτητες παρεμβάσεις στον Βράχο, θα μπορούσαν με διεθνή συνέδρια να συγκεντρωθούν εγχώριοι και ξένοι επιστήμονες και να ανοίξει ένας σημαντικός διάλογος προκειμένου να βρεθούν καινοτόμοι λύσεις. Αν κάπου θα μπορούσε να καινοτομήσει διεθνώς η χώρα μας, να αξιοποιήσει την έρευνα των επιστημόνων, να συμβάλει στην αντιμετώπιση των συνεπειών της περιβαλλοντικής κρίσης (που απειλεί κατεξοχήν τα μνημεία), να γίνει πόλος έλξης της καινοτόμου έρευνας, είναι στην πολιτιστική κληρονομιά.

Αντί γιʼ αυτό, «οι μορφωμένοι άριστοι» επέλεξαν να ξαναγυρίσουν στη δεκαετία του ’50, στη δεκαετία της υποταγμένης κοινωνίας. Επέλεξαν τον πιο αγοραίο τρόπο αξιοποίησης της Ακρόπολης: αυταρχικό «τσιμέντωμα», φωτογραφίσεις μόδας, παρακρατικές μεθόδους «στριμώγματος» του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η αποικιοποίηση της Ιστορίας της χώρας από τη Δεξιά ξεκινά από την Ακρόπολη.