Οι βουλευτικές εκλογές στην Κύπρο: μια ιστορική ήττα της Αριστεράς
Σταύρος Τομπάζος, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-06-04
Στις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαϊου 2006, το ΑΚΕΛ διατήρησε την "πρωτιά". Έχασε "μόνο" 3,5% από τις προηγούμενες βουλευτικές όσο και ο ΔΗΣΥ, "κερδίζοντας" έτσι το μεγάλο κόμμα της φιλελεύθερης δεξιάς στο φώτο-φίνις με διαφορά 0,8% στις ψήφους, παρά την ισοπαλία στις έδρες (από 18 το κάθε κόμμα). Επειδή όμως οι εκλογές δεν είναι ιπποδρομιακή κούρσα για να υπάρχουν απλώς κερδισμένοι και χαμένοι παίκτες, επειδή η πολιτική είναι μια μάχη ιδεών και όχι απλή καταγραφή κερδών και ζημιών, αξίζει να αναλύσει κανείς τα αποτελέσματα υπό το πρίσμα των ιδεολογικών μετατοπίσεων που αποκρυσταλλώνονται σ’ αυτά.
ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 2001-2006
``2001`2006
`ΑΚΕΛ-ΑΡΙΣΤΕΡΑ-ΝΕΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ`34,71`31,13
`ΔΗΣΥ (ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ)`34,00`30,34
`ΔΗΚΟ (ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ)`14,84`17,92
`ΕΔΕΚ-ΚΙΝΗΜΑ ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΩΝ`6,51`8,91
`ΕΥΡΟ.ΚΟ. (ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ)`-`5,75
`ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ`1,98`1,95
`Ε.ΔΗ. (ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ)`2,59`1,56
`Κ.Ε.Π. (ΚΙΝΗΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ)`-`1,22
Ο εθνικιστικός παροξυσμός και ο απορριπτισμός που κυριάρχησε στην Κύπρο κατά τη διάρκεια διακυβέρνησης του προέδρου Τ. Παπαδόπουλου υπήρξε το κυρίαρχο στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας, με σκοπό την εκλογική εκμετάλλευση του "Όχι" στο δημοψήφισμα. Εξαιρουμένου του ΔΗΚΟ που όφειλε να είναι κάπως πιο προσεκτικό, τα άλλα τμήματα του απορριπτικού μετώπου επιδόθηκαν σε έναν στείρο ανταγωνισμό ποιο θα προτείνει την πιο "ευρωπαϊκή λύση".
Η ΕΔΕΚ απορρίπτει πλέον ανοικτά όχι μόνο το σχέδιο Ανάν ως βάση διαπραγματεύσεων, αλλά και τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία που η ελληνοκυπριακή πλευρά αποδέχεται επίσημα από το 1977 με τις συμφωνίες Μακαρίου-Ντενκτάς, υιοθετώντας έτσι τις απόψεις του Ευρωπαϊκού Κόμματος. Η εθνικιστική της στροφή, όπως και το ρουσφέτι, που οι υπουργοί της ανέδειξαν σε επιστήμη, απέδωσαν εκλογικά και η ΕΔΕΚ αύξησε τα ποσοστά της κατά 2,5 μονάδες. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν μερικές εβδομάδες ο πρόεδρος της Βουλής και γ.γ. του ΑΚΕΛ κατηγόρησε ευθέως και δημόσια τον υπουργό Άμυνας της ΕΔΕΚ για μαζικό ρουσφέτι. Ως διά μαγείας, η όλη υπόθεση εξαφανίστηκε από την επικαιρότητα όταν ο υπουργός Άμυνας απείλησε δημόσια τον πρόεδρο της Βουλής ότι θα αποκαλύψει τις "εξυπηρετήσεις" που του ζήτησε ο τελευταίος.
Η δεξιά πτέρυγα του ΔΗΣΥ, που αποσχίσθηκε από το κόμμα μετά το δημοψήφισμα, ενώθηκε με το εθνικιστικό κόμμα των Νέων Οριζόντων και ίδρυσαν το Ευρωπαϊκό Κόμμα, που εξασφάλισε σχεδόν το 6% των ψήφων.
Το ΔΗΚΟ του Τ. Παπαδόπουλου αύξησε επίσης τα ποσοστά του κατά 3 μονάδες, ενώ το νεοϊδρυθέν Κίνημα Ελευθέρων Πολιτών του υπουργού Γεωργίας Τίμη Ευθυμίου εξασφάλισε 1,2%. Προς μεγάλη έκπληξη των πάντων, το "κίνημα" του υπουργού Γεωργίας, χωρίς διακριτές πολιτικές θέσεις από τα άλλα κόμματα του απορριπτικού μετώπου και χωρίς στελέχη, εξασφάλισε σε μερικές αγροτικές περιοχές της επαρχίας Πάφου ποσοστά της τάξης του 11% και του 12%. Κατά τα άλλα, βέβαια, το ρουσφέτι απαγορεύεται διά νόμου στην Κύπρο.
Το κόμμα των Οικολόγων, παρά το γεγονός ότι υιοθέτησε κι αυτό την "ευρωπαϊκή λύση", είναι το μόνο τμήμα του απορριπτικού μετώπου που απέτυχε να αυξήσει τα ποσοστά του.
***
Τι είναι όμως αυτή η "ευρωπαϊκή λύση" που διακηρύττει το απορριπτικό μέτωπο; Πρόκειται ουσιαστικά όχι μόνο για την απόρριψη του σχεδίου Ανάν ως βάση διαπραγματεύσεων, αλλά και της ίδιας της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων. Η "ευρωπαϊκή λύση" είναι η αμφισβήτηση των συλλογικών δικαιωμάτων των κοινοτήτων, και είναι δυνατό να συνοψισθεί με το σύνθημα "ένα άτομο μία ψήφος". Πρόκειται, επομένως, για μια ανάγνωση του Κυπριακού Προβλήματος που αγνοεί εντελώς τη δικοινοτική του διάσταση για να το χειρισθεί ως ένα απλό πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Αν και ό ίδιος ο Τ. Παπαδόπουλος, για προφανείς λόγους, δεν μπορεί να υιοθετήσει την ορολογία, δεν άφησε καμία αμφιβολία ότι υιοθετεί την ουσία της "ευρωπαϊκής λύσης". Άλλωστε, παραδέχτηκε δημόσια ότι δεν πρόκειται να αποδεχθεί ομοσπονδία που να εξασφαλίζει την πολιτική ισότητα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Βέβαια, η "ευρωπαϊκή λύση" δεν είναι μια συνθηματολογία κενή περιεχόμενου. Έχει ένα περιεχόμενο διαφορετικό από αυτό που επίσημα δηλώνει. Επειδή η εκ βάθρων ανατροπή του διαπραγματευτικού πλαισίου του Κυπριακού προς την κατεύθυνση της "ευρωπαϊκής λύσης" είναι αδύνατη, η μόνη εφικτή λύση που απομένει είναι η διχοτόμηση. Άλλωστε, όπως δήλωσε και ο Τ. Παπαδόπουλος, η διχοτόμηση αποτελεί "τη δεύτερη καλύτερη λύση". Στο βωμό της πλήρους θεωρητικής αποκατάστασης των ατομικών δικαιωμάτων, δεν θυσιάζονται μόνο τα συλλογικά δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, θυσιάζονται και οι φορείς των ατομικών δικαιωμάτων (των Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων, π.χ.) τα οποία, στην πράξη, διαγράφονται. Οι "αξίες" βαδίζουν ανεξάρτητα από τα υποκείμενα τα οποία υποτίθεται ότι εξυπηρετούν και εγκαταλείπουν τον απτό κόσμο του μόχθου και του ιδρώτα για να αναδυθούν στον άυλο κόσμο της εθνικιστικής ιδέας περί δικαιοσύνης. Ο ιστορικός χρόνος ως χρόνος εδραίωσης τετελεσμένων, αλλά και ως χρόνος παρέμβασης και διαμόρφωσης της πραγματικότητας, επισκιάζεται από την εκτός χρόνου στερεότυπη και παθητική διακήρυξη αρχών.
Ωστόσο, το παραμύθι περί "ευρωπαϊκής λύσης" δεν έπεισε την πλειονότητα των Ελληνοκυπρίων: δύο στους τρεις Ελληνοκύπριους δηλώνουν είτε ότι δεν αναμένουν επίλυση του Κυπριακού είτε ότι κάποια λύση θα επέλθει σε βάθος χρόνου. Δεδομένου ότι ο εκτουρκισμός του βόρειου τμήματος της Κύπρου επιταχύνθηκε μετά το δημοψήφισμα, όσοι δηλώνουν λύση σε βάθος χρόνου δηλώνουν ότι αναμένουν κάποιο είδος επισημοποίησης και νομικής κατοχύρωσης της διχοτόμησης. Η ενίσχυση των απορριπτικών κομμάτων δεν οφείλεται στις διακηρύξεις περί "ευρωπαϊκής λύσης", οφείλεται σε μια δραματική μετατόπιση της κοινής γνώμης της ελληνοκυπριακής κοινότητας, η οποία πλέον πλειοψηφικά (48% έναντι 45%) επιλέγει τον διαχωρισμό και όχι τη συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους. Μετά από τρία χρόνια διακυβέρνησης του Τ. Παπαδόπουλου, οι Ελληνοκύπριοι προτιμούν, μεταξύ των εφικτών λύσεων, την εθνικά "καθαρή" λύση, υιοθετώντας έτσι τις παραδοσιακές θέσεις της τουρκοκυπριακής εθνικιστικής παράταξης του Ραούφ Ντενκτάς και του βαθέος τουρκικού κράτους!
Οι πρόσφατες βουλευτικές εκλογές αναδεικνύουν τον Τάσσο Παπαδόπουλο ως τον απόλυτο άρχοντα της κυπριακής πολιτικής ζωής. Τα ποσοστά των κομμάτων του απορριπτικού μετώπου (ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΕΥΡΩΚΟ, Οικολόγοι, ΚΕΠ) κέρδισαν συνολικά 8 μονάδες, φθάνοντας στο 36%. Αυτό σημαίνει ότι ο Τ. Παπαδόπουλος, ακόμη και στην υποθετική περίπτωση ρήξης με το ΑΚΕΛ και αυτόνομης καθόδου του στις προεδρικές εκλογές, θα εξασφαλίσει ποσοστά μεγαλύτερα από τον υποψήφιο του ΑΚΕΛ και τον υποψήφιο του ΔΗΣΥ στον πρώτο γύρο και θα κερδίσει κατά πάσα πιθανότητα τον δεύτερο γύρο, ανεξαρτήτως αντιπάλου. Μόνο μια εξαιρετικά απίθανη συνεργασία ΑΚΕΛ-ΔΗΣΥ θα μπορούσε να έχει κάποια πιθανότητα επιτυχίας.
Πέραν όμως από τα ποσοστά, το απορριπτικό μέτωπο πέτυχε να αμβλύνει τον αντιπολιτευτικό λόγο του ΔΗΣΥ, να εξαφανίσει τους ΕΔΗ από το κοινοβουλευτικό πολιτικό σκηνικό και, κυρίως, να καταστείλει κάθε έκφραση φραστικής έστω διαφοροποίησης του ΑΚΕΛ από την πολιτική του Τ. Παπαδόπουλου.
Μπροστά στην αναμενόμενη άνοδο του απορριπτικού μετώπου, σε μια προσπάθεια μείωσης της εκλογικής απώλειας, ο ΔΗΣΥ επιχείρησε να στρέψει τη συζήτηση σε θέματα πέραν του Κυπριακού, τονίζοντας τη συμβολή του στις προσπάθειες της επίσημης κυβερνητικής πολιτικής για επιβράδυνση της διαδικασίας αναβάθμισης του παράνομου τουρκοκυπριακού κράτους. Η σκληρή αντιπολιτευτική του γραμμή απέναντι στην επίσημη (μη) διαχείριση του Κυπριακού υποχώρησε μπροστά σε μια αμυντική και άνευ περιεχομένου επίκληση της ανάγκης για "εθνική ενότητα".
Οι Ενωμένοι Δημοκράτες (ΕΔΗ) είναι το μόνο κόμμα που αρνήθηκε να συμβιβαστεί στο Κυπριακό. Επέλεξαν να επιμείνουν στις θέσεις τους υπέρ της επίλυσης βάσει του σχεδίου Ανάν, με αποτέλεσμα να χάσουν τη μοναδική βουλευτική τους έδρα και να κινδυνεύουν να εξαφανιστούν εντελώς από το πολιτικό σκηνικό.
Οι πρόσφατες εκλογές επισφραγίζουν μιαν ιστορική ήττα της Αριστεράς στην Κύπρο, παρά την πρωτιά του ΑΚΕΛ. Από το δημοψήφισμα μέχρι σήμερα παρατηρείται μια συνεχής διολίσθηση των θέσεων του ΑΚΕΛ, το οποίο, προκειμένου να διατηρηθεί στην εξουσία και να διατηρήσει τα εκλογικά ποσοστά του, κατάστρεψε τις σχέσεις και τους δεσμούς του με την τουρκοκυπριακή κοινότητα που είχε δημιουργήσει μετά από δουλειά δεκαετιών. Οι "μικροαλλαγές" στο σχέδιο Ανάν που εισηγούνταν αμέσως μετά το δημοψήφισμα έγιναν σταδιακά "λίγες αλλά ουσιαστικές". Σήμερα, ο γ.γ. του ΑΚΕΛ αποφεύγει να χαρακτηρίσει το σχέδιο ως βάση διαπραγμάτευσης του Κυπριακού, ενώ ο υπουργός εμπορίου του ΑΚΕΛ και κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Λιλλήκας το χαρακτηρίζει ως "σημείο αναφοράς" μαζί με τις ιδέες Γκάλι και τους δείκτες Κουεαγιάρ.
Για να ρίξει τον δεξιό Γλαύκο Κληρίδη, το ΑΚΕΛ ανέσυρε από τα αζήτητα τον δεξιότερο Τ. Παπαδόπουλο, πιστεύοντας ότι θα τον ελέγξει. Ο τελευταίος πέτυχε να αλλάξει τις ίδιες τις διαπραγματευτικές παραμέτρους του Κυπριακού Προβλήματος, εξουδετερώνοντας την άλλοτε διακριτή φωνή της Αριστεράς και εγκλωβίζοντας το ΑΚΕΛ στις επιλογές του. Εμμέσως πλην σαφώς, το Κυπριακό τέθηκε πλέον de facto στη διαπραγματευτική βάση της γειτονίας δύο εχθρικών κρατών, της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Τουρκίας, γεγονός που ενισχύεται από τη ρήξη στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων, τις οποίες καλλιέργησε και η Αριστερά. Ο Τ. Παπαδόπουλος, πέραν από το 36% του οποίου είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης, ελέγχει και την λεγόμενη "προεδρική φράξια" στο ΑΚΕΛ, δηλαδή μέρος του σκληρού πυρήνα και του μηχανισμού του. Ως εκ τούτου, η επανεκλογή του Τ. Παπαδόπουλου στην προεδρία της δημοκρατίας πρέπει να θεωρείται βέβαιη. Είναι αμφίβολο τι θα μείνει εκλογικά στο ΑΚΕΛ μετά από επτά χρόνια, αυτό όμως που είναι βέβαιο είναι ότι δεν θα μείνει τίποτα από την άλλοτε επαναπροσεγγιστική πολιτική του. Η συνενοχή στο πρόγραμμα σύγκλισης και νεοφιλελεύθερης πολιτικής (που μεθοδεύει μεταξύ άλλων την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα "65 με προοπτική τα 67"), καθώς και στη διχοτομική πολιτική, θα περισώσει τη συμμετοχή του ΑΚΕΛ στη διαχείριση της εξουσίας. Με ποιο τίμημα όμως; Την αυτοαναίρεση της Αριστεράς;
Ο Σταύρος Τομπάζος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ: ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 2001-2006
``2001`2006
`ΑΚΕΛ-ΑΡΙΣΤΕΡΑ-ΝΕΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ`34,71`31,13
`ΔΗΣΥ (ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ)`34,00`30,34
`ΔΗΚΟ (ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ)`14,84`17,92
`ΕΔΕΚ-ΚΙΝΗΜΑ ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΩΝ`6,51`8,91
`ΕΥΡΟ.ΚΟ. (ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ)`-`5,75
`ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ`1,98`1,95
`Ε.ΔΗ. (ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ)`2,59`1,56
`Κ.Ε.Π. (ΚΙΝΗΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ)`-`1,22
Ο εθνικιστικός παροξυσμός και ο απορριπτισμός που κυριάρχησε στην Κύπρο κατά τη διάρκεια διακυβέρνησης του προέδρου Τ. Παπαδόπουλου υπήρξε το κυρίαρχο στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας, με σκοπό την εκλογική εκμετάλλευση του "Όχι" στο δημοψήφισμα. Εξαιρουμένου του ΔΗΚΟ που όφειλε να είναι κάπως πιο προσεκτικό, τα άλλα τμήματα του απορριπτικού μετώπου επιδόθηκαν σε έναν στείρο ανταγωνισμό ποιο θα προτείνει την πιο "ευρωπαϊκή λύση".
Η ΕΔΕΚ απορρίπτει πλέον ανοικτά όχι μόνο το σχέδιο Ανάν ως βάση διαπραγματεύσεων, αλλά και τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία που η ελληνοκυπριακή πλευρά αποδέχεται επίσημα από το 1977 με τις συμφωνίες Μακαρίου-Ντενκτάς, υιοθετώντας έτσι τις απόψεις του Ευρωπαϊκού Κόμματος. Η εθνικιστική της στροφή, όπως και το ρουσφέτι, που οι υπουργοί της ανέδειξαν σε επιστήμη, απέδωσαν εκλογικά και η ΕΔΕΚ αύξησε τα ποσοστά της κατά 2,5 μονάδες. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν μερικές εβδομάδες ο πρόεδρος της Βουλής και γ.γ. του ΑΚΕΛ κατηγόρησε ευθέως και δημόσια τον υπουργό Άμυνας της ΕΔΕΚ για μαζικό ρουσφέτι. Ως διά μαγείας, η όλη υπόθεση εξαφανίστηκε από την επικαιρότητα όταν ο υπουργός Άμυνας απείλησε δημόσια τον πρόεδρο της Βουλής ότι θα αποκαλύψει τις "εξυπηρετήσεις" που του ζήτησε ο τελευταίος.
Η δεξιά πτέρυγα του ΔΗΣΥ, που αποσχίσθηκε από το κόμμα μετά το δημοψήφισμα, ενώθηκε με το εθνικιστικό κόμμα των Νέων Οριζόντων και ίδρυσαν το Ευρωπαϊκό Κόμμα, που εξασφάλισε σχεδόν το 6% των ψήφων.
Το ΔΗΚΟ του Τ. Παπαδόπουλου αύξησε επίσης τα ποσοστά του κατά 3 μονάδες, ενώ το νεοϊδρυθέν Κίνημα Ελευθέρων Πολιτών του υπουργού Γεωργίας Τίμη Ευθυμίου εξασφάλισε 1,2%. Προς μεγάλη έκπληξη των πάντων, το "κίνημα" του υπουργού Γεωργίας, χωρίς διακριτές πολιτικές θέσεις από τα άλλα κόμματα του απορριπτικού μετώπου και χωρίς στελέχη, εξασφάλισε σε μερικές αγροτικές περιοχές της επαρχίας Πάφου ποσοστά της τάξης του 11% και του 12%. Κατά τα άλλα, βέβαια, το ρουσφέτι απαγορεύεται διά νόμου στην Κύπρο.
Το κόμμα των Οικολόγων, παρά το γεγονός ότι υιοθέτησε κι αυτό την "ευρωπαϊκή λύση", είναι το μόνο τμήμα του απορριπτικού μετώπου που απέτυχε να αυξήσει τα ποσοστά του.
***
Τι είναι όμως αυτή η "ευρωπαϊκή λύση" που διακηρύττει το απορριπτικό μέτωπο; Πρόκειται ουσιαστικά όχι μόνο για την απόρριψη του σχεδίου Ανάν ως βάση διαπραγματεύσεων, αλλά και της ίδιας της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων. Η "ευρωπαϊκή λύση" είναι η αμφισβήτηση των συλλογικών δικαιωμάτων των κοινοτήτων, και είναι δυνατό να συνοψισθεί με το σύνθημα "ένα άτομο μία ψήφος". Πρόκειται, επομένως, για μια ανάγνωση του Κυπριακού Προβλήματος που αγνοεί εντελώς τη δικοινοτική του διάσταση για να το χειρισθεί ως ένα απλό πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Αν και ό ίδιος ο Τ. Παπαδόπουλος, για προφανείς λόγους, δεν μπορεί να υιοθετήσει την ορολογία, δεν άφησε καμία αμφιβολία ότι υιοθετεί την ουσία της "ευρωπαϊκής λύσης". Άλλωστε, παραδέχτηκε δημόσια ότι δεν πρόκειται να αποδεχθεί ομοσπονδία που να εξασφαλίζει την πολιτική ισότητα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Βέβαια, η "ευρωπαϊκή λύση" δεν είναι μια συνθηματολογία κενή περιεχόμενου. Έχει ένα περιεχόμενο διαφορετικό από αυτό που επίσημα δηλώνει. Επειδή η εκ βάθρων ανατροπή του διαπραγματευτικού πλαισίου του Κυπριακού προς την κατεύθυνση της "ευρωπαϊκής λύσης" είναι αδύνατη, η μόνη εφικτή λύση που απομένει είναι η διχοτόμηση. Άλλωστε, όπως δήλωσε και ο Τ. Παπαδόπουλος, η διχοτόμηση αποτελεί "τη δεύτερη καλύτερη λύση". Στο βωμό της πλήρους θεωρητικής αποκατάστασης των ατομικών δικαιωμάτων, δεν θυσιάζονται μόνο τα συλλογικά δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, θυσιάζονται και οι φορείς των ατομικών δικαιωμάτων (των Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων, π.χ.) τα οποία, στην πράξη, διαγράφονται. Οι "αξίες" βαδίζουν ανεξάρτητα από τα υποκείμενα τα οποία υποτίθεται ότι εξυπηρετούν και εγκαταλείπουν τον απτό κόσμο του μόχθου και του ιδρώτα για να αναδυθούν στον άυλο κόσμο της εθνικιστικής ιδέας περί δικαιοσύνης. Ο ιστορικός χρόνος ως χρόνος εδραίωσης τετελεσμένων, αλλά και ως χρόνος παρέμβασης και διαμόρφωσης της πραγματικότητας, επισκιάζεται από την εκτός χρόνου στερεότυπη και παθητική διακήρυξη αρχών.
Ωστόσο, το παραμύθι περί "ευρωπαϊκής λύσης" δεν έπεισε την πλειονότητα των Ελληνοκυπρίων: δύο στους τρεις Ελληνοκύπριους δηλώνουν είτε ότι δεν αναμένουν επίλυση του Κυπριακού είτε ότι κάποια λύση θα επέλθει σε βάθος χρόνου. Δεδομένου ότι ο εκτουρκισμός του βόρειου τμήματος της Κύπρου επιταχύνθηκε μετά το δημοψήφισμα, όσοι δηλώνουν λύση σε βάθος χρόνου δηλώνουν ότι αναμένουν κάποιο είδος επισημοποίησης και νομικής κατοχύρωσης της διχοτόμησης. Η ενίσχυση των απορριπτικών κομμάτων δεν οφείλεται στις διακηρύξεις περί "ευρωπαϊκής λύσης", οφείλεται σε μια δραματική μετατόπιση της κοινής γνώμης της ελληνοκυπριακής κοινότητας, η οποία πλέον πλειοψηφικά (48% έναντι 45%) επιλέγει τον διαχωρισμό και όχι τη συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους. Μετά από τρία χρόνια διακυβέρνησης του Τ. Παπαδόπουλου, οι Ελληνοκύπριοι προτιμούν, μεταξύ των εφικτών λύσεων, την εθνικά "καθαρή" λύση, υιοθετώντας έτσι τις παραδοσιακές θέσεις της τουρκοκυπριακής εθνικιστικής παράταξης του Ραούφ Ντενκτάς και του βαθέος τουρκικού κράτους!
Οι πρόσφατες βουλευτικές εκλογές αναδεικνύουν τον Τάσσο Παπαδόπουλο ως τον απόλυτο άρχοντα της κυπριακής πολιτικής ζωής. Τα ποσοστά των κομμάτων του απορριπτικού μετώπου (ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΕΥΡΩΚΟ, Οικολόγοι, ΚΕΠ) κέρδισαν συνολικά 8 μονάδες, φθάνοντας στο 36%. Αυτό σημαίνει ότι ο Τ. Παπαδόπουλος, ακόμη και στην υποθετική περίπτωση ρήξης με το ΑΚΕΛ και αυτόνομης καθόδου του στις προεδρικές εκλογές, θα εξασφαλίσει ποσοστά μεγαλύτερα από τον υποψήφιο του ΑΚΕΛ και τον υποψήφιο του ΔΗΣΥ στον πρώτο γύρο και θα κερδίσει κατά πάσα πιθανότητα τον δεύτερο γύρο, ανεξαρτήτως αντιπάλου. Μόνο μια εξαιρετικά απίθανη συνεργασία ΑΚΕΛ-ΔΗΣΥ θα μπορούσε να έχει κάποια πιθανότητα επιτυχίας.
Πέραν όμως από τα ποσοστά, το απορριπτικό μέτωπο πέτυχε να αμβλύνει τον αντιπολιτευτικό λόγο του ΔΗΣΥ, να εξαφανίσει τους ΕΔΗ από το κοινοβουλευτικό πολιτικό σκηνικό και, κυρίως, να καταστείλει κάθε έκφραση φραστικής έστω διαφοροποίησης του ΑΚΕΛ από την πολιτική του Τ. Παπαδόπουλου.
Μπροστά στην αναμενόμενη άνοδο του απορριπτικού μετώπου, σε μια προσπάθεια μείωσης της εκλογικής απώλειας, ο ΔΗΣΥ επιχείρησε να στρέψει τη συζήτηση σε θέματα πέραν του Κυπριακού, τονίζοντας τη συμβολή του στις προσπάθειες της επίσημης κυβερνητικής πολιτικής για επιβράδυνση της διαδικασίας αναβάθμισης του παράνομου τουρκοκυπριακού κράτους. Η σκληρή αντιπολιτευτική του γραμμή απέναντι στην επίσημη (μη) διαχείριση του Κυπριακού υποχώρησε μπροστά σε μια αμυντική και άνευ περιεχομένου επίκληση της ανάγκης για "εθνική ενότητα".
Οι Ενωμένοι Δημοκράτες (ΕΔΗ) είναι το μόνο κόμμα που αρνήθηκε να συμβιβαστεί στο Κυπριακό. Επέλεξαν να επιμείνουν στις θέσεις τους υπέρ της επίλυσης βάσει του σχεδίου Ανάν, με αποτέλεσμα να χάσουν τη μοναδική βουλευτική τους έδρα και να κινδυνεύουν να εξαφανιστούν εντελώς από το πολιτικό σκηνικό.
Οι πρόσφατες εκλογές επισφραγίζουν μιαν ιστορική ήττα της Αριστεράς στην Κύπρο, παρά την πρωτιά του ΑΚΕΛ. Από το δημοψήφισμα μέχρι σήμερα παρατηρείται μια συνεχής διολίσθηση των θέσεων του ΑΚΕΛ, το οποίο, προκειμένου να διατηρηθεί στην εξουσία και να διατηρήσει τα εκλογικά ποσοστά του, κατάστρεψε τις σχέσεις και τους δεσμούς του με την τουρκοκυπριακή κοινότητα που είχε δημιουργήσει μετά από δουλειά δεκαετιών. Οι "μικροαλλαγές" στο σχέδιο Ανάν που εισηγούνταν αμέσως μετά το δημοψήφισμα έγιναν σταδιακά "λίγες αλλά ουσιαστικές". Σήμερα, ο γ.γ. του ΑΚΕΛ αποφεύγει να χαρακτηρίσει το σχέδιο ως βάση διαπραγμάτευσης του Κυπριακού, ενώ ο υπουργός εμπορίου του ΑΚΕΛ και κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Λιλλήκας το χαρακτηρίζει ως "σημείο αναφοράς" μαζί με τις ιδέες Γκάλι και τους δείκτες Κουεαγιάρ.
Για να ρίξει τον δεξιό Γλαύκο Κληρίδη, το ΑΚΕΛ ανέσυρε από τα αζήτητα τον δεξιότερο Τ. Παπαδόπουλο, πιστεύοντας ότι θα τον ελέγξει. Ο τελευταίος πέτυχε να αλλάξει τις ίδιες τις διαπραγματευτικές παραμέτρους του Κυπριακού Προβλήματος, εξουδετερώνοντας την άλλοτε διακριτή φωνή της Αριστεράς και εγκλωβίζοντας το ΑΚΕΛ στις επιλογές του. Εμμέσως πλην σαφώς, το Κυπριακό τέθηκε πλέον de facto στη διαπραγματευτική βάση της γειτονίας δύο εχθρικών κρατών, της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Τουρκίας, γεγονός που ενισχύεται από τη ρήξη στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων, τις οποίες καλλιέργησε και η Αριστερά. Ο Τ. Παπαδόπουλος, πέραν από το 36% του οποίου είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης, ελέγχει και την λεγόμενη "προεδρική φράξια" στο ΑΚΕΛ, δηλαδή μέρος του σκληρού πυρήνα και του μηχανισμού του. Ως εκ τούτου, η επανεκλογή του Τ. Παπαδόπουλου στην προεδρία της δημοκρατίας πρέπει να θεωρείται βέβαιη. Είναι αμφίβολο τι θα μείνει εκλογικά στο ΑΚΕΛ μετά από επτά χρόνια, αυτό όμως που είναι βέβαιο είναι ότι δεν θα μείνει τίποτα από την άλλοτε επαναπροσεγγιστική πολιτική του. Η συνενοχή στο πρόγραμμα σύγκλισης και νεοφιλελεύθερης πολιτικής (που μεθοδεύει μεταξύ άλλων την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα "65 με προοπτική τα 67"), καθώς και στη διχοτομική πολιτική, θα περισώσει τη συμμετοχή του ΑΚΕΛ στη διαχείριση της εξουσίας. Με ποιο τίμημα όμως; Την αυτοαναίρεση της Αριστεράς;
Ο Σταύρος Τομπάζος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
