Φορολογικοί παράδεισοι

Η γεωγραφική κατανομή των 336 πολιτικών προσώπων που περιλαμβάνονται στα Pandora Papers

Σαράντα δύο κράτη και κρατίδια περιλαμβάνονται στη λίστα των επίσημα χαρακτηρισμένων ως φορολογικών παραδείσων από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ).

Σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. Α.1186/23.8.2021 απόφαση της ΑΑΔΕ, για το φορολογικό έτος 2020, ως κράτη που έχουν προνομιακό φορολογικό καθεστώς χαρακτηρίζονται εκείνα στα οποία το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα υπόκειται σε φόρο επί των κερδών ή των εισοδημάτων ή του κεφαλαίου του οποίου ο συντελεστής είναι ίσος ή κατώτερος από το 617% του συντελεστή φορολογίας νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων που θα οφειλόταν, σύμφωνα με τις διατάξεις της ελληνικής φορολογικής νομοθεσίας, εάν ήταν φορολογικός κάτοικος ή διατηρούσε μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα.

Η σχετική λίστα περιλαμβάνει 42 κράτη και κρατίδια, μεταξύ των οποίων και χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Κύπρος, η Βουλγαρία, η Ιρλανδία, η Ουγγαρία, αλλά και υπό ένταξη χώρες όπως η Αλβανία, το Κόσοβο, το Μαυροβούνιο, η Βόρεια Μακεδονία, ενώ επί ευρωπαϊκού εδάφους περιλαμβάνονται στη λίστα το Μονακό, η Ανδόρα, το Γιβραλτάρ, το Λιχτενστάιν. Και βεβαίως αρκετά από τα British Islands.

Η εισαγωγή (μεταφορά) χρημάτων από τις χώρες αυτές προς την Ελλάδα ελέγχεται εξονυχιστικά και ως προς τους κατόχους αλλά και ως προς την αρχική προέλευση των χρημάτων αυτών.

Κάθε τράπεζα, χρηματιστηριακή εταιρεία και εν γένει οποιοσδήποτε χρηματοπιστωτικός οργανισμός -ακόμη και σε επίπεδο μικρού υποκαταστήματος- εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία έχουν την υποχρέωση να ορίζουν υπεύθυνους για την παρακολούθηση κινήσεων που θεωρούνται ύποπτες για «ξέπλυμα» και να αναφέρουν στην Αρχή για τη Διακίνηση Βρόμικου Χρήματος κινήσεις και άτομα ή εταιρείες που επισύρουν υποψίες για «ξέπλυμα».

Πάντως η μεταφορά χρημάτων μέσω υπεράκτιων (offshores) λογαριασμών σε νομικά καθεστώτα χαμηλής φορολογίας είναι νόμιμη στις περισσότερες χώρες και πολλά από τα άτομα που εμπλέκονται δεν κατηγορούνται για εγκληματική παράβαση. Εκτός βεβαίως αν είναι αποτέλεσμα εγκληματικών ενεργειών η «πολιτικό χρήμα».

Νομοθεσία για τη λειτουργία offshores υπάρχει από τη δεκαετία του 1950 και στην Ελλάδα με πολύ χαμηλή μονοψήφια φορολογία. Πρέπει όμως να πραγματοποιούν το 100% του κύκλου εργασιών τους εκτός Ελλάδας και να έχουν μόνο τη διοικητική τους έδρα στη χώρα μας. Τέτοιου είδους εταιρεία είναι η λιβανέζικων συμφερόντων CCC, κατασκευαστική μεγαλύτερη της γερμανικής Hochtief, που πραγματοποιεί πολύ μεγάλα έργα στη Μέση Ανατολή και τις αραβικές χώρες, όχι όμως στην Ελλάδα.

Η «πιάτσα»

Επί πολλά χρόνια η Κύπρος αποτελούσε την κύρια βάση για τους επιδιδόμενους στο σπορ της φοροδιαφυγής. Αλλά από την εποχή που ως δικηγόρος ο μακαρίτης Βγενόπουλος ήταν ο μαέστρος της δημιουργίας offshore έχουν παρέλθει δεκαετίες.

Η μεγάλη τραπεζική κρίση στην Κύπρο την περασμένη δεκαετία, με καταστροφικές επιπτώσεις στις καταθέσεις των εξωχώριων πελατών των κυπριακών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, άλλαξε ριζικά τον χάρτη. Αν και η αναφορά στα Pandora Papers του κυπριακού δικηγορικού γραφείου Δημητριάδη ως διακινητή 469.184 λογαριασμών από το 1993 έως το 2021 μάλλον δείχνει ότι κυρίως για Ανατολικοευρωπαίους η Κύπρος παραμένει «χώρα ενδιαφέροντος».

Προς την ίδια κατεύθυνση λειτούργησε και η δημοσιοποίηση λιστών με αδήλωτες καταθέσεις σε Ελβετία και Λουξεμβούργο κυρίως. Ειδικά το Λουξεμβούργο, που ήταν ο φορολογικός παράδεισος Γερμανών φοροφυγάδων, αναγκάστηκε να παραδώσει «γην και ύδωρ» στις γερμανικές κατασταλτικές αρχές για να αποφύγει την «τύχη» της Κύπρου.

Το Ντουμπάι, η Μεγάλη Βρετανία πλέον, αλλά και κάποιες χώρες της Βαλτικής αποτελούν «αγαπημένους προορισμούς» αφορολόγητων «μαύρων κεφαλαίων». Δικηγορικά γραφεία, εταιρείες παροχής πάσης φύσεως οικονομικών υπηρεσιών ανοίγουν λογαριασμούς Ελλήνων και μη υπηκόων έναντι λογικού τιμήματος (1.200 ευρώ για αρχή και κάποια πάγια αμοιβή σε ετήσια βάση).

Η εισαγωγή στην Ελλάδα των «μαύρων κεφαλαίων» γίνεται συνήθως με πλαστικές ανώνυμες κάρτες με ενσωματωμένο λογισμικό, το οποίο χρησιμοποιεί τα διεθνή συστήματα πληρωμών και δίνει τη δυνατότητα αναλήψεων από ΑΤΜ ελληνικών τραπεζών.

Τα Pandora Papers

Περισσότερα από 300 (336 για την ακρίβεια) πολιτικά πρόσωπα περιλαμβάνονται στις λίστες που σταδιακά δίνονται στη δημοσιότητα από την International Consortium of Investigative Journalists (Διεθνής Ένωση Ερευνητών Δημοσιογράφων).

Με βάση την πιο εκτεταμένη διαρροή αρχείων φοροδιαφυγής στην Ιστορία, αποκαλύπτονται μυστικές συμφωνίες και τα κρυμμένα περιουσιακά στοιχεία περισσότερων των 330 πολιτικών και υψηλού επιπέδου δημόσιων λειτουργών σε περισσότερες από 90 χώρες και κρατίδια, συμπεριλαμβανομένων 35 ηγετών χωρών, διπλωματών, υπουργών, δημάρχων, αλλά και ενός διοικητή κεντρικής τράπεζας.

Η International Consortium of Investigative Journalists απέκτησε περισσότερα από 11,9 εκατομμύρια οικονομικά αρχεία, τα οποία περιείχαν 2.94 terabytes εμπιστευτικών πληροφοριών από 14 οργανισμούς ή επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών δημιουργίας και διαχείρισης offshore εταιριών. Τα αρχεία αποκαλύπτουν μυστικές υπεράκτιες συμμετοχές περισσότερων από 130 δισεκατομμυριούχων από 45 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 46 Ρώσων ολιγαρχών.

Στα ονόματα που είδαν το φως της δημοσιότητας περιλαμβάνονται αυτά του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας Τόνι Μπλερ, του μονάρχη της Ιορδανίας βασιλιά Αμπντάλα, του πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος - Καν, του Προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη, της τραγουδίστριας Σακίρα, της Κλόντια Σίφερ, των υπουργών Οικονομικών Ολλανδίας, Βραζιλίας και Πακιστάν κ.ά. διεθνή σκάνδαλα διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένης της εκτεταμένης επιχείρησης δωροδοκίας της βραζιλιάνικης εταιρείας Odebrecht SA, του διεθνούς ποδοσφαιρικού σκανδάλου γνωστού ως FIFAGate.

Τα έγγραφα αφορούν πέντε δεκαετίες μεταξύ 1996 και 2020.

Οι αναφορές δείχνουν πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες, ιδίως, έχουν γίνει όλο και περισσότερο ελκυστικός προορισμός για κρυμμένο πλούτο, αν και οι ΗΠΑ και οι δυτικοί σύμμαχοί τους καταδικάζουν μικρότερες χώρες επειδή επέτρεψαν τη ροή χρημάτων και περιουσιακών στοιχείων που συνδέονται με τη διαφθορά και το έγκλημα. Τα Pandora Papers περιλαμβάνουν έγγραφα από 206 καταπιστεύματα των ΗΠΑ σε 15 πολιτείες και την Ουάσιγκτον και 22 αμερικανικές εταιρείες.

Η έκθεση αποκαλύπτει πως η μεγαλύτερη δικηγορική εταιρεία στις ΗΠΑ, η Baker McKenzie, έχει διαδραματίσει βασικό ρόλο.

Τα αρχεία, τα οποία έχουν συσχετιστεί με περισσότερες από 30.000 εταιρείες, είναι σε πολλές γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των αγγλικών, ισπανικών, κινεζικών, κορεατικών, ελληνικών και ρωσικών.