Ανοσοκατεσταλμένοι, η Covid-19 και το παράδειγμα της Γαλλίας

Σε μια ανάρτηση στην προσωπική της σελίδα στο Facebook στις 30 Δεκέμβρη η δρ Χρύσα Παπαγεωργίου (αναισθησιολόγος - εντατικολόγος και υπεύθυνη της μονάδας ημερήσιων χειρουργείων του αναισθησιολογικού τμήματος του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Tenon στο Παρίσι) περιέγραψε την τραγική ιστορία νεαρής ασθενούς με καλής πρόγνωσης καρκίνο που κατέληξε έπειτα από λοίμωξη από τον SARS-CoV-2, στέλεχος Δέλτα, που κόλλησε - αν και εμβολιασμένη με τρεις δόσεις - από τον αντιεμβολιαστή σύντροφό της. H ασθενής, καθώς ήταν ανοσοκατεσταλμένη (ως αποτέλεσμα της αντικαρκινικής θεραπείας), δεν ανέπτυξε αντισώματα μετά τον εμβολιασμό και παρά την έγκαιρη χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων, αντιθρομβωτικής θεραπείας και των άλλων συνιστώμενων φαρμάκων πέθανε.

Στην Ελλάδα, η ανάρτηση της δρος Παπαγεωργίου προκάλεσε την έκφραση συναισθημάτων θλίψης από ένα πλήθος πολιτών στο Facebook, τράβηξε την προσοχή ορισμένων ηλεκτρονικών ΜΜΕ και πυροδότησε την οχλαγωγία των διαδικτυακών τρολ του αντιεμβολιασμού. Ας δούμε όμως τι μας διδάσκει αυτή η τραγική ιστορία.

Το 5ο πανδημικό κύμα και η ταχύτατη διασπορά της Ομικρον

To εξελισσόμενο 5ο πανδημικό κύμα καθορίζεται από την ταχύτατη διασπορά του στελέχους Ομικρον. Το στέλεχος αυτό, εκτός από τη μεγάλη μεταδοτικότητά του, χαρακτηρίζεται από σημαντική διαφυγή τόσο από τη φυσική ανοσία (αντισώματα που παρήχθησαν από προηγούμενη νόσηση), την ανοσία που επάγεται από τα εμβόλια (καθώς αυτά σχεδιάστηκαν έναντι του αρχικού στελέχους της Whuan) όσο και από τη φαρμακολογική ανοσία που προκαλούν τα μονοκλωνικά αντισώματα (τα οποία, όπως και τα εμβόλια, σχεδιάστηκαν κατά του αρχικού στελέχους της Whuan). Σημειώνουμε ότι ο εμβολιασμός με δύο δόσεις συνεχίζει να προστατεύει σημαντικά από τη νόσηση με σοβαρό Covid-19 και ότι η διαφυγή από την ανοσία των εμβολίων είναι σημαντικά ελαττωμένη (της τάξης περίπου 10%) στους πολίτες που έχουν κάνει το πλήρες εμβολιαστικό σχήμα των τριών δόσεων. Κατά συνέπεια, ένα ποσοστό της τάξης του 10% των πλήρως εμβολιασμένων (τρεις δόσεις) πολιτών θα νοσήσει βαριά και θα χρειαστεί νοσηλεία.

H ανάρτηση της κυρίας Παπαγεωργίου βοηθά να εντοπίσουμε μια ευάριθμη ομάδα τέτοιων πολιτών, καθώς ανέδειξε, μέσα από μια ιστορία που ζουν καθημερινά οι συνάδελφοι που δουλεύουν στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, το νέο δράμα που εξελίσσεται κατά το 5ο πανδημικό κύμα: τη θυσία των ανοσοκατεσταλμένων πολιτών στον βωμό του «ατομικού δικαιώματος» του αρνητή του εμβολιασμού.

Το μέγεθος του δράματος, το οποίο προφανώς υποτιμάται ακόμη στην Ελλάδα, καθώς σήμερα που γράφονται αυτές οι γραμμές ξεκινά ουσιαστικά το 5ο κύμα των νοσηλειών, οδήγησε τους προέδρους έξι συλλόγων ανοσοκατεσταλμένων ασθενών να απευθύνουν το Σάββατο 1η Ιανουαρίου 2022 ανοιχτή επιστολή προς τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας κάνοντας έκκληση να ενεργήσει προκειμένου να προστατευτούν οι πιο ευαίσθητοι πολίτες.

Πολίτες με ανοσοανεπάρκεια ή ανοσοκαταστολή

Ας δούμε λοιπόν ποιοι είναι οι πολίτες με ανοσοανεπάρκεια ή ανοσοκαταστολή και αν μας αφορούν ως «σημαντικό πρόβλημα» (για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο της αγοράς που είναι τόσο οικείος σε αυτούς που παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις).

Ανοσοκατεσταλμένοι είναι οι άνθρωποι των οποίων το ανοσολογικό σύστημα δεν μπορεί να αντιδράσει και να αμυνθεί ικανοποιητικά κατά την «εισβολή» ενός νοσογόνου παράγοντα - μικροβίου ή ιού όπως είναι ο SARS-CoV-2.

Ανοσοκατεσταλμένοι είναι οι πολίτες με κάποιες μορφές καρκίνου, με αιματολογικά νοσήματα (όπως οι χρόνιες λευχαιμίες, το πολλαπλό μυέλωμα), είναι οι πολίτες που παίρνουν ανοσοθεραπείες ή χημειοθεραπεία, είναι οι πολίτες που έχουν κάνει μεταμόσχευση συμπαγούς οργάνου (π.χ. νεφρό) ή πρόσφατη μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Ανοσοκατεσταλμένοι είναι κάποιοι πολίτες που εξέρχονται από μια βαριά μικροβιακή λοίμωξη ή ένα βαρύ χειρουργείο, είναι οι νεφροπαθείς πολίτες που βρίσκονται σε αιμοδιάλυση, όπως και οι πολίτες με AIDS ή άλλα σύνδρομα ανοσοανεπάρκειας.

Είναι δηλαδή ένα μεγάλο πλήθος πολιτών που ζουν μια καθʼ όλα φυσιολογική ζωή, που δουλεύουν, φλερτάρουν, ερωτεύονται, ταξιδεύουν, συμμετέχουν στα κοινά, πηγαίνουν στα μπαρ, στα καφέ, στο θέατρο και στον κινηματογράφο, στις ταβέρνες και στα εστιατόρια, χαίρονται τα παιδιά τους ή τα εγγόνια τους χάριν της τεράστιας ιατρικής προόδου που συντελέστηκε μετά τη δεκαετία του 1970.

Είναι πολίτες που δεν έχουν κανέναν λόγο να τους στιγματίζουμε εμείς οι άλλοι, οι φαινομενικά υγιείς, ως «ευπαθείς ομάδες».

Είναι πολίτες συνεπείς στον εμβολιασμό που τους έχει συστήσει ο γιατρός τους, κάνουν έναν μεγάλο αριθμό εμβολίων, και μάλιστα ορισμένα από αυτά επαναλαμβανόμενα, γνωρίζοντας ότι υπάρχει πιθανότητα αποτυχίας του εμβολιασμού.

Είναι πολίτες που έχουν μάθει να αυτοπροστατεύονται την ίδια στιγμή που ζουν μια κανονική ζωή.

Αυτοί οι πολίτες κινδυνεύουν να αρρωστήσουν βαριά εάν μολυνθούν από τον SARS-CoV-2. Βεβαίως δεν έχουν όλοι τον ίδιο βαθμό κινδύνου σοβαρής νόσησης καθώς ο κίνδυνος αυτός καθορίζεται και από την αιτιολογία της ανοσοκαταστολής - κίνδυνος που μπορεί να εκτιμηθεί από τον θεράποντα γιατρό τους.

Η θνησιμότητά τους σε περίπτωση μόλυνσης από τον SARS-CoV-2 παραμένει πολύ υψηλή - της τάξης του 15% έως 20% (σημείωση: τα νούμερα αυτά αφορούν τη Γαλλία και όχι την Ελλάδα, όπου η θνητότητα στο σύνολο των ασθενών Covid-19 στις ελληνικές ΜΕΘ είναι, σύμφωνα με τη μελέτη Τσιόδρα - Λύτρα, της τάξης του 62%). Η ελαττωμένη ανταπόκρισή τους στο εμβόλιο πολύ πιθανόν να είναι ακόμη πιο ανεπαρκής έναντι του στελέχους Ομικρον και κατά συνέπεια λόγω της ευπάθειάς τους ο κίνδυνος που αναλαμβάνει ο καθένας από τους ανοσοκατεσταλμένους πολίτες είναι πολύ υψηλότερος από εκείνον των μη εμβολιασμένων.

Ποιοι νοσηλεύονται σήμερα στις ΜΕΘ της Γαλλίας

Η Γαλλία βρίσκεται περίπου 10-15 ημέρες μπροστά από την Ελλάδα σε σχέση με την εμφάνιση και διασπορά του στελέχους Ομικρον. Σήμερα που γράφονται αυτές οι γραμμές, τo εμβολιαστικό πρόγραμμα στη Γαλλία έχει πετύχει τον πλήρη εμβολιασμό (με δύο δόσεις) στο 73,4% του συνόλου του πληθυσμού και στο 90% του πληθυσμού ηλικίας 12 χρονών και άνω με σημαντική γεωγραφική ομοιογένεια. Ωστόσο, η πίεση των νοσηλειών ασθενών με Covid-19 στις ΜΕΘ από 25% που ήταν πριν από 10-15 ημέρες είναι σήμερα 74%! Η ανάλυση των δεδομένων των εισαγωγών ασθενών με Covid-19 στις ΜΕΘ την εβδομάδα 13-19 Δεκεμβρίου 2021 δείχνει ότι αναλογικά οι μη εμβολιασμένοι είναι περισσότεροι από τους πλήρως εμβολιασμένους κατά 17 φορές. Κατά μέσο όρο:

1,5 ασθενής ανά εκατομμύριο εμβολιασθέντων εισήχθη στην Εντατική.

26 ασθενείς ανά εκατομμύριο μη εμβολιασμένων εισήχθησαν στην Εντατική.

Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η θεωρία που ευρέως κυκλοφορεί στην Ελλάδα, ότι δήθεν το στέλεχος Ομικρον προκαλεί ήπια νόσο (κάτι σαν κοινό κρυολόγημα), είναι επιστημονικά αστήρικτη και στην πραγματικότητα λάθος. Η σωστή διατύπωση είναι ότι το στέλεχος Ομικρον προκαλεί ήπια νόσο στους πολίτες που είναι πλήρως εμβολιασμένοι.

Ας δούμε τώρα ποιοι είναι οι εμβολιασμένοι που νοσηλεύονται σήμερα στις γαλλικές ΜΕΘ. Σύμφωνα με τα δεδομένα που δημοσιεύει η εφημερίδα «Le Monde», σε ορισμένα νοσοκομεία οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς αντιπροσωπεύουν σήμερα έως και το 30% των νοσηλευομένων σε ΜΕΘ για Covid-19, ενώ ο συνολικός αριθμός τους στη χώρα εκτιμάται στις 230.000.

Για πολλούς από αυτούς τους ασθενείς, οι οποίοι ήδη λαμβάνουν δραστικά μέτρα προφύλαξης από την αρχή της πανδημίας, ο φόβος τους αυξάνεται με την εμφάνιση του στελέχους Ομικρον και την αυξημένη μεταδοτικότητά του. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο κρίσιμη, δεδομένου ότι τα περισσότερα μονοκλωνικά αντισώματα έχουν χάσει την αποτελεσματικότητά τους έναντι της νέας παραλλαγής και τα νέα φάρμακα αναμένεται να είναι διαθέσιμα μετά τον Φεβρουάριο.

Είναι σαφές λοιπόν ότι έχουμε καθήκον να προστατέψουμε αυτούς τους συμπολίτες μας που μπορεί να είναι ο φίλος ή η φίλη μας, o/η σύζυγός μας, ο διπλανός στο μπαρ ή στο καφενείο του χωριού, ο συμπαίκτης μας στην πρέφα ή στο τάβλι, ο τύπος ή η κοπέλα που φλερτάρουμε, ο δάσκαλος ή η καθηγήτρια των παιδιών μας.

Για τον λόγο αυτόν ο εμβολιασμός όλων μας δεν είναι μόνο ατομική προστασία αλλά και κοινωνικό μας καθήκον ως πολιτών - μελών οργανωμένης κοινωνίας.