Ευρωπαϊκό παράθυρο ενίσχυσης μισθών

«Τι νύχτα ήταν αυτή! Η Ευρωπαϊκή Ενωση στα καλύτερά της». Με αυτά τα λόγια προλόγισε, χθες, στις 10.30 π.μ. στην αίθουσα Τύπου του Ευρωκοινοβουλίου (Ε.Κ.) στο Στρασβούργο, ο Ρουμάνος πρόεδρος της Επιτροπής Απασχόλησης του Ε.Κ., Ντράγκος Πισλάρου (Dragoș Pîslaru), την επίτευξη προσωρινής συμφωνίας ανάμεσα στο Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο επί της πρότασης που είχε καταθέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση στις 20 Οκτωβρίου του 2020 για τη θεσμοθέτηση ενός πανευρωπαϊκού πλαισίου επαρκών κατώτατων μισθών με την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Ο ενθουσιασμός του Ρουμάνου ευρωβουλευτή, ο οποίος προήδρευσε και στους 8 γύρους συζητήσεων, στο πλαίσιο του αποκαλούμενου «τριλόγου» δεν ήταν τυχαίος. Οχι μόνο γιατί από την Οδηγία θα ευνοηθεί περισσότερο η μεγάλη κατηγορία των Ρουμάνων εργαζομένων που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας κι έχει τους χειρότερους μισθούς στην Ε.Ε. αλλά και για τον πρόσθετο λόγο που ανέφερε στη συνέντευξη η συνεισηγήτρια (από την πλευρά των σοσιαλιστών), η Ολλανδή Agnes Jongerious: «Από την εφαρμογή της Οδηγίας στα κράτη-μέλη θα ευνοηθούν 24 εκατομμύρια εργαζόμενοι. Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, η αύξηση του κατώτατου μισθού με βάση τον δείκτη που προτείνουμε (δηλαδή στο 60% του διάμεσου εθνικού μισθού), όπως συμφώνησαν οι συννομοθέτες, θα προκαλέσει αύξηση 40 ευρώ στους κατώτατους μισθούς από τα 10-12 ευρώ που ισχύει σήμερα».

Και για την Ελλάδα, τι σημαίνει αυτή η Οδηγία, εφόσον γίνει εθνική νομοθεσία;

Αν και δεν είναι, μπορεί να αποτυπωθεί επακριβώς το ποσό αύξησης –τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ερευνητικού Ινστιτούτου της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, του ΕTUI, δείχνουν ότι αν γινόταν αύριο η ενσωμάτωση της Οδηγίας για το ευρωπαϊκό πλαίσιο κατώτατων μισθών (ώστε να μην υπολείπονται από το 60% του διάμεσου εθνικού μισθού και από το 50% του μέσου μισθού) θα μπορούσαν να ευνοηθούν 900 χιλιάδες εργαζόμενοι. Διότι η αύξηση πρέπει να υπολογιστεί στο 10% επί του κατώτατου μισθού, που σήμερα είναι στα 714 (μικτά και χωρίς τριετίες).

«Οι εργαζόμενοι είναι οι μεγάλοι νικητές», υποστήριξε χθες κατά τη διάρκεια της ίδιας συνέντευξης ο επίτροπός Κοινωνικών Υποθέσεων, Νίκολας Σμιτ, για τον οποίο η Οδηγία αποτέλεσε το πολιτικό του στοίχημα ώστε, όπως είπε, «κανείς, εφόσον δουλεύει, δεν πρέπει να είναι στη φτώχεια».

Ο στόχος μεγαλεπήβολος και η δέσμευση βαριά, διότι κι αυτή η νομοθεσία θα κριθεί στην πράξη εάν και κατά πόσο θα εφαρμοστεί, αλλά το μήνυμα των θεσμών είναι σαφές: H βελτίωση της ζήτησης, άρα και των κατώτατων μισθών σε συνθήκες απομείωσης της αγοραστικής ικανότητας και φτωχοποίησης των εργαζομένων απαιτεί αλλαγές και στον τρόπο που διαμορφώνονται οι μισθοί στην αγορά εργασίας. Γι’ αυτόν τον λόγο, ύστερα από 10 χρόνια λιτότητας στους μισθούς, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί με το πλαίσιο για επαρκείς κατώτατους μισθούς κάνουν δύο σημαντικά βήματα:

α. Θέτουν σαφή κριτήρια για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού συμπεριλαμβανομένων της αγοραστικής δύναμης, του κόστους ζωής, της κατανομής και του ρυθμού αύξησης των μισθών. Επίσης προβλέπουν τακτική και έγκαιρη επικαιροποίηση των μεταβολών (τουλάχιστον κάθε 2 χρόνια).

β. Τοποθετούν σε ισχυρότερη βάση και ενθαρρύνουν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας. «Εάν το ποσοστό κάλυψης των συλλογικών διαπραγματεύσεων στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. είναι χαμηλότερο από το όριο του 80%, θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδιο δράσης για την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων». Η συγκεκριμένη αναφορά στοχεύει στην επέκταση της κάλυψης των εργαζομένων μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων και όχι μόνο για τον κατώτατο μισθό.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι στις πρώτες του δηλώσεις ο υπουργός Εργασίας Κ. Χατζηδάκης (ο οποίος χθες κατά την ομιλία του στον ΟΟΣΑ δεν είπε κουβέντα για την ευρωπαϊκή συμφωνία) θα σπεύσει να πει πως είναι ικανοποιημένος από την προσωρινή συμφωνία των θεσμών γιατί, όπως ίσως αναμένεται να δηλώσει, στην Ελλάδα έχει ήδη διαμορφωθεί ένας ανάλογος μηχανισμός διαμόρφωσης του κατώτατου μισθού. Και φυσικά θα παραλείψει το μείζον αυτής της συμφωνίας, ότι, δηλαδή, η διαδικασία που εφαρμόζεται στην Ελλάδα αποκλείει τον ενεργό ρόλο των κοινωνικών εταίρων, στους οποίους τώρα οι θεσμοί προκρίνουν ότι επιβάλλεται να δοθεί βασικός ρόλος και λόγος. Κι αυτό σημαίνει τη θεσμική, πριν από όλα, αποκατάσταση των κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών συμβάσεων και την άρση των ιδεολογικών αγκυλώσεων της κυβέρνησης Μητσοτάκη που διαπνέεται από την αντιπάθεια του ΣΕΒ στον θεσμό των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Ισως δε σε αυτό το σημείο εδράζεται η σημαντικότερη συμβολή της συμφωνίας, δηλαδή στο πώς μέσα από την ενδυνάμωση του θεσμού των συλλογικών συμβάσεων θα βελτιωθούν συνολικά οι μισθοί.

Περιθώριο 2 ετών

Επειδή όμως εν τέλει τα πάντα κρίνονται από το τελικό κείμενο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η χθεσινή καταρχήν συμφωνία για το πλαίσιο επαρκών κατώτατων μισθών στην Ε.Ε. για να γίνει ευρωπαϊκός νόμος θα πρέπει να λάβει την τελική έγκριση του Συμβουλίου Υπουργών (EPSCO) στις 16 Ιουνίου καθώς και την τελική ψήφο του Ευρωκοινοβουλίου. Το πρόκριμα του Συμβουλίου, στο οποίο δεν είναι εξασφαλισμένη η άρση των αντιρρήσεων της Σουηδίας, θα είναι η προσεχής συνεδρίαση του Coreper (οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των κρατών-μελών στις Βρυξέλλες). Στη συνέχεια θα δοθεί χρονικό περιθώριο 2 ετών στα κράτη-μέλη για την ενσωμάτωση στην εθνική τους νομοθεσία.

Κι ας ελπίσουμε ότι μέχρι τότε η βαθιά ύφεση, που σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές είναι προ των πυλών, δεν θα επιφέρει μια νέα υποτίμηση μισθών και ημερομισθίων, ώστε να κάνει κι αυτήν τη συμφωνία να μοιάζει με υλοποίηση μιας καθυστερημένης δέσμευσης άνευ ουσίας.