Ακατανόητη αδράνεια κυβέρνησης - Ε.Ε. μπροστά στην ενεργειακή κρίση

Tην ποιοτική αναβάθμιση του εθνικου σχεδίου για την διαχείριση των πόρων του ταμείο ανάκαμψης υπογραμμίζει ως προτεραιότητα ο Δημήτρης Λιάκος. Μιλώντας στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο πρώην υφυπουργός στον πρωθυπουργό, επισημαίνει τις ευθύνες της κυβέρνησης στο πεδίο της ακρίβειας αλλά και την αδράνεια της ευρωπαϊκής ηγεσίας στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Σχολιάζει την "σοκαριστική" δήλωση Πέτσα ενώ περιγράφει το σχέδιο που οφείλει να έχει μια προοδευτική κυβέρνηση για το τραπεζικό σύστημα

Η αντιπολίτευση έχει ασκήσει κριτική ότι η κυβέρνηση έχει διαχειριστεί ανορθολογικά τους πόρους του ταμείου ανάκαμψης. Υπάρχουν περιθώρια ανακατανομής των πόρων; Και αν ναι, σε ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να γίνει αυτό από μια προοδευτική κυβέρνηση;

Η κριτική επί του κυβερνητικού σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) είναι εύστοχη και τεκμηριωμένη. Από την ημέρα της δημοσίευσης του αναφερθήκαμε στα κενά και την ελλειμματική προτεραιοποίηση σε κρίσιμα πεδία όπως η περιφερειακή ανάπτυξη, η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και οι ανισότητες. Δεν περιοριστήκαμε στην κριτική. Ως ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ προχωρήσαμε στην κατάθεση μιας εναλλακτικής πρότασης, με διαφορετικές προτεραιοποιήσεις και αντίστοιχες κατανομές πόρων. Στοχεύοντας στην επίλυση διαχρονικών προβλημάτων και παθογενειών και στη δημιουργία ισχυρών βάσεων για την αλλαγή του παραγωγικού προτύπου και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας.

Από πέρυσι έως σήμερα έχουν μεσολαβήσει σημαντικά γεγονότα. Την πανδημία ακολούθησε η εκδήλωση των έντονων πληθωριστικών φαινομένων και η ενεργειακή κρίση που προκαλεί αβεβαιότητα, ωθώντας αρκετούς αναλυτές να κάνουν λόγο για τον πιο δύσκολο χειμώνα των τελευταίων δεκαετιών. Η κυβέρνηση θα όφειλε να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία προχωρώντας στην μερική αναθεώρηση του ΤΑΑ προτάσσοντας μια συνεκτική πολιτική για τα ζητήματα του ενεργειακού κλάδου και της πράσινης μετάβασης. Αντ΄αυτού συνεχίζει να επιρρίπτει τις ευθύνες για τα αίτια των προβλημάτων αποκλειστικά σε εξωγενείς παράγοντες, περιορίζοντας την παρέμβαση της σε επιδοματικές ενισχύσεις με τρόπο που συντελούν στη διατήρηση των υψηλών τιμών.

Σαφέστατα υπάρχουν περιθώρια αλλαγών, όπως προβλέπεται από τη μεθοδολογία του ΤΑΑ. Είναι καθήκον για μια προοδευτική κυβέρνηση να προχωρήσει στην ποιοτική αναβάθμιση του εθνικού σχεδίου. Πέραν αυτών που ανέφερα νωρίτερα θεωρώ ως προτεραιότητα την υγεία, την παιδεία, το κοινωνικό κράτος γενικότερα, τη δικαιοσύνη και τη δημόσια διοίκηση.

Μπορούν να συγκρατηθούν οι πληθωριστικές πιέσεις; Με ποιον τρόπο;

Πέραν των υπαρκτών εξωγενών παραγόντων που συμβάλλουν στην μεγάλη άνοδο των τιμών ένα σημαντικό ποσοστό των ανατιμήσεων εξαρτάται από τις αποφάσεις που λαμβάνονται ή δεν λαμβάνονται στο εσωτερικό επίπεδο. Παρά τις διαχρονικές δομικές αδυναμίες και του φαινομένου της κάκιστης νοοτροπίας μέρους της εγχώριας αγοράς, η κυβέρνηση αδράνησε και δεν επέδειξε την απαραίτητη διάθεση που απαιτούν οι συνθήκες για ουσιαστικές ελεγκτικές και ρυθμιστικές παρεμβάσεις.

Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι το φαινόμενο μπορεί να εξαλειφθεί. Μπορεί όμως να περιοριστεί. Η εντατικοποίηση των ελέγχων, οι αυστηρές κυρώσεις στις περιπτώσεις καταγραφής παραβατικότητας, η επιβολή πλαφόν σε επιμέρους προϊόντα, η προώθηση των κατάλληλων ρυθμιστικών αλλά και θεσμικών μέτρων είναι απαραίτητα στοιχεία για τον περιορισμό των τιμών και των φαινομένων αισχροκέρδειας. Η μείωση της έμμεσης φορολογίας σε συνδυασμό με την υποστήριξη του εισοδήματος νοικοκυριών και επιχειρήσεων αποτελεί την αναγκαία συμβολή του κράτους από δημοσιονομική σκοπιά. Τέλος, η λήψη μέτρων περιορισμού του ενεργειακού κόστους και εξασφάλισης της απαραίτητης ενεργειακής τροφοδοσίας θα ήταν προτιμότερο να γίνει μέσω μιας κοινής και συντονισμένης ευρωπαϊκής προσπάθειας. Δυστυχώς όμως η ευρωπαϊκή ηγεσία επέδειξε μια ακατανόητη αδράνεια για πολλούς μήνες και μόλις τώρα λόγω της επιδείνωσης της κατάστασης επιχειρεί να βρει λύσεις.

Είναι μονόδρομος το adapt or die που ακούσουμε από τον κύριο Πέτσα;

Η συγκεκριμένη δήλωση ήταν σοκαριστική. Παρά τις διορθωτικές δηλώσεις του υπουργού, το αυθόρμητο της απάντησης αποτελεί κατά τη γνώμη μου ένδειξη του ιδεολογικού και φιλοσοφικού υπόβαθρου που διέπει την κυβέρνηση από την αρχή της θητείας της.

Είναι αυτονόητη η διαφωνία μου από πολιτικής, ιδεολογικής και φιλοσοφικής σκοπιάς. Και εδώ έρχεται η μεγάλη ευθύνη των δυνάμεων του προοδευτικού χώρου. Να παρουσιάσουν τη δική τους πρόταση, που θα προτάσσει το συμφέρον της κοινωνικής πλειοψηφίας, που θα δίνει λύσεις στα πολυεπίπεδα προβλήματα και στα αίτια τους, που θα απελευθερώνει τις υγιείς και δημιουργικές δυνάμεις, διασφαλίζοντας παράλληλα ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο και τις προϋποθέσεις ενός καλύτερου μέλλοντος.

Ποια πολιτική μπορεί και πρέπει να ακολουθήσει μια προοδευτική κυβέρνηση ως προς το τραπεζικό σύστημα;

Οι παρεμβάσεις μιας προοδευτικής κυβέρνησης για το τραπεζικό σύστημα και τη χρηματοδότηση της οικονομίας οφείλουν να διαπερνούν δύο επίπεδα. Το ευρωπαϊκό και το εθνικό. Στο μεν ευρωπαϊκό οι προοδευτικές δυνάμεις πρέπει να επιδιώξουν την επανενεργοποίηση των προσπαθειών για τη δημιουργία του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου για την πανευρωπαϊκή εγγύηση των καταθέσεων και την κοινή κεφαλαιαγορά. Σε εγχώριο επίπεδο, πρέπει να τεθούν παράλληλοι στόχοι. Πρώτος στόχος, η προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών από τον κίνδυνο περιθωριοποίησης, φτωχοποίησης και απώλειας της κατοικίας τους. Δεύτερος, η διεύρυνση της περιμέτρου των επιλέξιμων προς χρηματοδότηση/ δανειοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων και παράλληλα η βέλτιστη διαχείριση του συσσωρευμένου χρέους σε όρους εξασφάλισης της βιωσιμότητας. Τρίτος, η χάραξη δημόσιων πολιτικών και η δέσμευση των αντίστοιχων πόρων για τομείς όπως η στεγαστική πολιτική, η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, η εξωστρέφεια, η συνεταιριστική οικονομία.

Στους παραπάνω στόχους θεωρώ ως απαραίτητη προϋπόθεση την ενίσχυση του ρόλου της Αναπτυξιακής Τράπεζας, ακολουθώντας τα επιτυχημένα παραδείγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών και τη δημιουργία του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου συνεργασίας με τα τραπεζικά ιδρύματα.

Τέλος η εκάστοτε κυβέρνηση σε συνεργασία με τους εγχώριους και τους ευρωπαϊκούς εποπτικούς φορείς οφείλουν μέσω θεσμικών παρεμβάσεων να εξασφαλίζουν την σταθερότητα του συστήματος, την ομαλή χρηματοδότηση της οικονομίας και την τήρηση των κανόνων επιτυγχάνοντας την ισορροπία μεταξύ των στόχων της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής - ευημερίας.