Έλειψε κάθε ενότητα στα αριστερά και μέσα από αυτό το ρήγμα πέρασε το ξενόφοβο κύμα της δεξιάς

Η αναζήτηση των λόγων της ήττας φέρνει με σαφήνεια στην επιφάνεια δύο σημαντικούς από αυτούς (υπάρχουν βέβαια και άλλοι): την έλλειψη ενότητας όχι μόνον μεταξύ των πρώην συνιστωσών της «Ενότητας» (σ.σ.ο συνασπισμός που νίκησε τις εκλογές το2006) αλλά και μεταξύ των κομμάτων της αριστεράς που δεν συνέβαλε στην δόμηση μιας πολιτικοκοινωνικής συμμαχίας καθώς και την ξενοφοβία. Οι έριδες - που εντοπίζει με σαφήνεια ο Ινγκράο - μεταξύ των κομμάτων της ριζοσπαστικής αριστεράς ήταν τέτοιες, που ένα από αυτά εμπόδισε την κατ’αρχήν συμφωνία μεταξύ αντιπροσώπου του Πρόντι-Καζίνι- Μπερτινότι, για την προώθηση ενός εκλογικού συστήματος παρεμφερές με το γερμανικό. Μέσα από αυτό το ρήγμα πέρασε η συζήτηση μεταξύ Βελτρόνι και Μπερλουσκόνι, που αποτέλεσε έναν από τους σπινθήρες της κυβερνητικής κρίσης που οδήγησε στην πτώση. Δεν είναι τυχαίο ότι με την εκτίμιση του Ινγκράο για το ρόλο που έπαιξε η ξενοφοβία – που είναι γενικά αποδεκτή – συγκλίνει και η εκτίμιση του γνωστού Μπωλονιέζου τροβαδούρου της αριστεράς Φραντσέσκο Γκουτσίνι, που είναι ανένταχτος αριστερός. Στάθης Λουκάς

Ινγκραο, γιατί η κεντροαριστερά έχασε τη Ρώμη μετά από 15 χρόνια, και πώς στάθηκε δυνατόν να συμβεί το γεγονός ότι μια πρώην μισσίνα (σ.σ. νεοφασιστική) δεξιά να κατακτήσει το Καπιτόλιο;]

«Κατά την γνώμη μου ο βασικός λόγος είναι το κλίμα του φόβου και της ανασφάλειας που προκλήθηκε και τροφοδοτήθηκε από την παρουσία των μεταναστών στη Χώρα μας: και λοιπόν, πριν από όλα, το κύμα ξενοφοβίας που άνοιξε το δρόμο στον Αλεμάννο. Ο κόσμος τον ψήφισε γιατί ελπίζει ότι θα εκδιώξει “τους ξένους” από την Ιταλία. Το πολιτισμικό και πολιτικό όριο μιας τέτοιας αντιμετώπισης είναι προφανές. Γεννιέται από τον επαρχιωτισμό και από τον εθνικισμό, επιπλέον τοπικιστικό και λεγκίστα, αυτής της δεξιάς που κραυγάζει “έξω οι ξένοι εγκληματίες και έξω και εκείνοι που τους επέτρεψαν να μπουν”. Αυτή μου φαίνεται η πηγή, το αποτύπωμα της νίκης της δεξιάς. Η άλλη όψη που είναι ήδη φανερή είναι ο κατακερματισμός των δυνάμεων της αριστεράς: είτε στην πλευρά του Ουράνιου Τόξου, είτε στην Προντιανή πλευρά. Το υποκείμενο που έπρεπε να νικήσει εκείνη την αντιδραστική δεξιά διασπάστηκε σε περισσότερα κομμάτια: μέσα από εσωτερικές φιλονικίες και εριστικά κομματίδια».

Ο Βελτρόνι είπε: εμείς είμαστε το πλειοψηφικό κόμμα και θα παρουσιαστούμε μόνοι μας. Και όμως η πρότασή του δεν καθορίζονταν σαν «ενωτική» πρόταση;

«Και όμως από μόνο του δεν μπορουσε να τα καταφέρει: για το μέγεθος των δυνάμεων που μπορούσε να κινητοποιήσει και για την αδυναμία της ενωτικής του δραστηριότητας. Στους δικούς μου καιρούς είχαμε το άγχος της ενότητας για να μπορέσουμε να αντέξουμε τη σύγκρουση. Αυτή τη φορά δεν υπήρξε καμία συνεργασία μεταξύ των μετριοπαθών του Δημοκρατικού Κόμματος (γιατί τέτοιοι είναι) και των έστω περιορισμένων δυνάμεων της ταξικής αριστεράς. Και στο τέλος εμφανίστηκε ο συγκεχυμένος πολλαπλασιασμός των υποκειμένων και ο Βελτρόνι όξυνε ακόμη περισσότερο την διαφοριοποίηση. Μέχρι το σημείο να αφήσει να διαφανεί δικομματική συμφωνία με τον Μπερλουσκόνι. Τέλος πάντων έλειψε η οικοδόμιση ενός ισχυρού και εναλλακτικού υποκειμένου. Το είδαμε με κραυγαλέο τρόπο στη Ρώμη, όπου πράγματι ο Ρουτέλι μοναχός του δεν τα κατάφερε: δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει το κύμα της ξενοφοβίας που στόχευε στο κυνηγητό των “ξένων” που αντικρυζόνταν από μεγάλο μέρος του ρωμαϊκού λαού σαν ένας κίνδυνος για τις δικές του συνθήκες ζωής».

Δεν συνέβαλε όμως σε αυτό και η ανασφάλεια που συνδέονταν με τις οικονομικές δυσκολίες και τις πολύ αυστηρές φορολογικές πολιτικές της κυβέρνησης Πρόντι ;

«Ναι, και αυτό επηρέασε. Αλλα περισσότερο από πολύ αυστηρές πολιτικές, θα προτιμούσα να πω πολιτικές συμπίεσης της ζήτησης και των μισθών. Ο Πάδοα Σκιόπα (σ.σ. ο πρώην υπουργός οικονομίας) δεν ήταν ένας τσαρλατάνος και δεν νομίζω ότι ήταν η αυστηρότητα του προϋπολογισμού το πραγματικό πρόβλημα. Εντάξει η αυστηρότητα, αλλά έπρεπε να κερδηθεί η συναίνεση των εργαζομένων σε εκείνη την πολιτική, με κατάλληλα αντισταθισμικά μέτρα που δεν υπήρξαν. Πράγμα που έβαλε σε κρίση τον άξονα μεταξύ εργασίας, εξυγίανσης της οικονομίας και ανάπτυξης. Μια συμμαχία που ηταν θεμελιώδης, για την συμμαχία με την εργατική τάξη και την εξαρτημένη εργασία. Και με αυτό τον τρόπο ο Πρόντι ευρέθηκε κάτω από την επίθεση της ξενόφοβης δεξιάς χωρίς να έχει την υποστήριξη των κλασσικών δυνάμεων του εργατικού κινήματος. Μέχρι τη δεκαετία του 1980 υπήρξε πάντοτε στην Ιταλία ένα πληθυντικό υποκείμενο της αριστεράς, καλά διαρθρωμένο και στην πολιτική του και στη συνδικαλιστική του πλευρά. Αυτή η σχέση τινάχτηκε στον αέρα. Δεν πραγματοποιήθηκε και ίσως δεν έγινε καμιά προσπάθεια για μια γόνιμη συμφωνία μεταξύ Πρόντι και συνδικάτου. Και μέσα από αυτό το ρήγμα, κάτω από το βάρος της ξενοφοβίας, πέρασε η δεξιά».

Πέρα από το ΔΚ, λοιπόν, η κριτική σου αγγίζει ακόμη και την Αριστερά-Ουράνιο Τόξο. Πού έκανε λάθος; και ποιό είναι το δικό της έλλειμμα ταυτότητας;

«Στην Αριστερά διασπάστηκαν σε πολλά επιμέρους σύμβολα, σε φιλονικίες ομάδων, αντί να πραγματοποιήσουν την αναγκαία σύμπτυξη για να αντιμετωπίσουν τη δεξιά πτέρυγα του συνασπισμού.

Λοιπόν: από τη μια μεριά οι “μετριοπαθείς” του Βελτρόνι και του Δ.Κ., που έκλιναν το μάτι στο Μπερλουσκόνι, και από την άλλη η ριζοσπαστική αριστερά διασκορπίσθηκε στα πολλά ρυάκια της, χωρίς να εύρει ένα ξεκάθαρο προγραμματικό και πολιτισμικό κέντρο βάρους ».

Τότε λοιπόν από που να ξαναρχίσουμε μετά μια ήττα αυτών των διαστάσεων;

«Φαντάζομαι από την πραγματοποίηση της ενότητας πάνω σε ένα πρόγραμμα, που προκύπτει από προβλήματα που σήμερα είναι ξεκάθαρα γραμμένα σε παγκόσμια γεγονότα που παρέσυραν πολλά αναχώματα. Είναι ο κύκλος του παγκόσμιου καπιταλισμού μετά το 1989 που ακόμα πρέπει να αποκρυπτογραφηθεί, με όλες τις συνέπειες που επακολούθησαν: από την κατάρρευση της Ανατολικής Ευρώπης, στην παγκοσμιοποίηση, στον πόλεμο της Μέσης Ανατολής και σήμερα – φοβάμαι – μπροστά στον κίνδυνο της επιστροφής μιας παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης. Πρόκειται για πολύ βαριές εξελίξεις που πρέπει να αντικρύσουμε ξεκάθαρα κατά πρόσωπο. Είναι σ’αυτό το πλαίσιο, που ακτινοβολεί επικίνδυνα, που το Δ.Κ και η Αριστερά –Ουράνιο Τόξο πρέπει να ξαναβρούν το δικό τους ρόλο. Και πριν απ’ όλα σκέπτομαι στην ανάκτηση μιας ταξικής προστασίας για τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα και τους απόκληρους, στο επείγον να τοποθετηθεί στο κέντρο της πολιτικής το θέμα της ειρήνης και του πολέμου για το οποίο δεν μιλάει κανείς. Και αντίθετα όπως ξέρεις ο πόλεμος συνεχίζεται σε κομβικές περιοχές του πλανήτη...».

Και για το αύριο του Δημοκρατικού Κόμματος τι δρόμο, τι εξελίξεις βλέπεις;

«Εσύ με ρωτάς για το Δ.Κ. Λοιπόν το Δ.Κ είναι πια μια πολιτική δύναμη ξεκάθαρα κεντρώα και μετριοπαθής. Ας είναι, αλλά πρέπει να αποφεύγει να ερωτροτοπεί με το Μπερλουσκόνι, όπως μου φαίνεται προσπάθησε να κάμει ο Βελτρόνι. Όπως και να είναι δεν πιστεύω σήμερα ότι μια τέτοια πολιτική δύναμη τείνει να μετατοπισθεί προς τα αριστερά. Ίσως είναι πιο ρεαλιστικό να εργασθούν να δημιουργήσουν μια ενεργητική και καρποφόρα σχέση με τη ριζοσπαστική αριστερά, έχοντας συνειδητοποιήσει την ξεκάθαρη διαφορά που υπάρχει μεταξύ των δύο υποκειμένων...».

Δεν θα μπορούσαν στην ριζοσπαστική αριστερά να αρχίσουν μια και καλή να προσδιορίζονται σοσιαλιστές;

«Δεν πέφτει σε μένα η υποχρέωση να δώσω συμβουλές αυτής της μορφής. Ούτε με ενδιαφέρει πολύ μια συζήτηση γύρω από τα ονόματα, τα σύμβολα, και πολύ λιγότερο να κάνω κρίσεις για καταστάσεις που γνωρίζω λίγο. Ενδεχόμενα εγώ θα έλεγα: ας κάνει καθένας τη δουλειά του. Η Αριστερά-Ουράνιο Τόξο ας μείνει πιστή στο χαρακτηρισμό της, της ταξικής αριστεράς. Το Δ.Κ ας διαδραματίσει το «μετριοπαθή» ρολο του, αλλά με συνέπεια και χωρίς απαράδεκτους συμβιβασμούς. Και πάνω από όλα, όμως, η αριστερά με την πλατιά έννοια ας σταματήσει να ατασπαράσσεται και ας ξαναεύρει ένα ελάχιστο ενότητας».