Γιατί τέτοια σύγχυση με το εμβόλιο της γρίπης Α

Βέβαια κανείς δεν μπορεί να επιβάλλει σε οποιονδήποτε να εμβολιασθεί. Για το υγειονομικό προσωπικό όμως -ιατρικό, νοσηλευτικό και άλλο που εργάζεται στους χώρους της υγείας- ανακύπτει θέμα ηθικής καθώς και ιατρικής δεοντολογίας

Η ιδιαιτερότητα του ιού της νέας γρίππης Η1Ν1- των χοίρων όπως αρχικά αποκλήθηκε, είναι ότι μεταδίδεται πολύ εύκολα και διεισδύει βαθιά μέσα στο πνευμονικό παρέγχυμα. Λόγω του μεγάλου αριθμού των κρουσμάτων από την εξαιρετική μεταδοτικότητά της, αυξάνει αντίστοιχα και ο αριθμός των θανάτων, που ήδη στη χώρα μας έχει φθάσει τους 53, χωρίς και να έχει φθάσει η πανδημία στο κορύφωμά της. Σε αντίθεση με την κοινή γρίπη, η νέα γρίπη έχει αρκετά θύματα και μεταξύ νέων ατόμων χωρίς προηγούμενο ή υποκείμενο νόσημα, σε ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ 10%-20%.

Ο μοναδικός τρόπος για να αποφύγουμε τους ενδεχόμενους κινδύνους και τις επιπλοκές είναι να μη νοσήσουμε, τηρώντας τους βασικούς κανόνες υγιεινής-αποφυγή των πολυσύχναστων χώρων και όσων εμφανίζουν ύποπτα σημεία της νόσου. Μη ξεχνάμε ότι ο εύκολος τρόπος να κολλήσουμε τη νόσο είναι τα σταγονίδια από το φτάρνισμα, τον βήχα ή και την ομιλία, καθώς και τα φιλιά ή οι χειραψίες με νοσούντα άτομα. Επειδή όμως δεν μπορούμε να ζήσουμε μέσα σε γυάλα ή αποστειρωμένο θάλαμο, μακριά από τους ανθρώπους και τα σταγονίδιά τους ο μόνος σίγουρος και αποτελεσματικός τρόπος για να προφυλαχθούμε είναι ο εμβολιασμός.

Το εμβόλιο, που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί σε περίπου 100 εκατ. άτομα παγκοσμίως, αναπτύσσει αντισώματα που μας καθιστούν απρόσβλητους στον ιό μετά 10-15 μέρες. Η ανοσία από το εμβόλιο διαρκεί για τουλάχιστον ένα χρόνο.

Με τον εμβολιασμό, συγχρόνως με την ατομική μας ανοσοποίηση, δημιουργείται και ένα φράγμα προστασίας γύρω μας που περιορίζει την παραπέρα εξάπλωση του ιού. Βέβαια για να είναι αποτελεσματικό αυτό το φράγμα πρέπει να αποκτήσουν ανοσία από νόσηση ή εμβολιασμό περίπου το 50% του πληθυσμού. Αυτό περιορίζει σε μεγάλο βαθμό και τον κίνδυνο μετάλλαξης το ιού, που είναι τόσο μεγαλύτερος όσο ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται.

Από την πρώτη εμφάνιση αυτής της γρίπης, υπήρξε επιφυλακτικότητα τόσο από την ιατρική κοινότητα, όσο και από το ευρύτερο κοινό για τα στοιχεία που παρουσίαζε η Παγκόσμια οργάνωση Υγείας και οι άλλοι Εθνικοί ή Διεθνείς Οργανισμοί Υγείας:

- Κατʼ αρχήν η σύγκριση με την προηγούμενη γρίπη των πτηνών, η οποία προκάλεσε παγκόσμιο συναγερμό, χωρίς να επαληθευθούν οι δυσοίωνες προβλέψεις για πανδημία, δημιούργησε ελπίδες ότι κάτι αντίστοιχο θα συνέβαινε και με τη νέα γρίπη. Η νέα γρίπη όμως αποδείχθηκε εξαιρετικά μεταδοτική και σύντομα εξαπλώθηκε σε όλη την υφήλιο με ήδη εκατοντάδες εκατομμύρια νοσήσεις και δεκάδες χιλιάδες θανάτους.

- Δεύτερο όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, καθώς επρόκειτο για νέο εμβόλιο και στα αρχικά στάδια εφαρμογής του δεν είχε δοκιμασθεί επαρκώς, ούτε υπήρχε ανάλογη προηγούμενη εμπειρία. Με σχεδόν 100 εκατ. εμβολιασμούς έως σήμερα σε όλο τον κόσμο, η απάντηση είναι απόλυτα θετική: ναι το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό.

- Το τρίτο και κυριότερο ερώτημα που ετέθη εξ αρχής, όταν δεν υπήρχε και σχετική εμπειρία: είναι επικίνδυνο το εμβόλιο; Όπως και με όλα τα εμβόλια, αλλά και όλα τα φάρμακα, τίποτε δεν είναι απολύτως ακίνδυνο στην ιατρική. Χιλιάδες άνθρωποι ανά την υφήλιο έχουν χαθεί από την «αθώα» ασπιρίνη.

Αυτό όμως δεν πρέπει να μας οδηγήσει στην αντίθετη κατεύθυνση, να αρνηθούμε δηλαδή οποιαδήποτε φαρμακευτική ή άλλη ιατρική παρέμβαση. Προ παντός να αρνηθούμε την προληπτική ιατρική, βασικό συστατικό στοιχείο της οποίας είναι οι εμβολιασμοί, με τους οποίους σώζονται κάθε χρόνο εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο από λοιμώδεις μεταδοτικές ασθένειες π.χ. φυματίωση, τύφος, κίτρινος πυρετός, ανεμοβλογιά, κοκκύτης, κοινή γρίπη κ.ο.κ. Η ευλογιά με τον συστηματικό εμβολιασμό έχει ήδη εξαφανισθεί από τον παγκόσμιο χάρτη.

Και οι εμβολιασμοί αυτοί έχουν επίσης ένα μικρό ποσοστό επιπλοκών, που δεν είναι μικρότερο αυτών του εμβολίου της νέας γρίπης. Και όμως όλοι οι γονείς υποβάλλουν σε εμβολιασμούς τα παιδιά τους, γιατί γνωρίζουν ότι οι κίνδυνοι από τη νόσηση και τις ενδεχόμενες επιπλοκές τους είναι πολύ υψηλότεροι.

Στα πρώτα 60 εκατ. εμβολιασμών παγκοσμίως για τη νέα γρίπη η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ανέφερε την καταγραφή 40 θανάτων, δηλαδή ένας θάνατος σε 1,5 εκ. εμβολιασμούς. Αντίστοιχα η νόσηση από τη νέα γρίπη οδηγεί περίπου ένα στους 100 ασθενείς στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας , από τους οποίους το ένα δέκατο περίπου κινδυνεύει να χάσει τη ζωή του. Ήδη στη χώρα μας έχουν καταγραφεί 53 θάνατοι, ενώ με εμβολιασμένο το 3% του πληθυσμού, δηλ. πλέον των 300.000 ατόμων, ευτυχώς δεν έχουν αναφερθεί σοβαρές επιπλοκές, ούτε θάνατος.

Η σύγχυση επαυξήθηκε και από διάφορες δηλώσεις ιατρών, για ενδεχόμενους κινδύνους, αλλά και για εμπορική εκμετάλλευση του εμβολίου, ενώ σημαντικό μέρος του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού αρνήθηκαν να υποβληθούν γιʼ αυτούς και άλλους λόγους σε εμβολιασμό.

Ασφαλώς και είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι στην οποιαδήποτε εμπορευματοποίηση της υγείας, από την οποία πράγματι θησαυρίζουν οι πολυεθνικές, αλλά με την πανδημία της γρίπης στην κορύφωσή της δεν υπάρχουν, σε αυτή τη φάση, δυνατότητες προμήθειας του εμβολίου από άλλες πηγές.

Βέβαια κανείς δεν μπορεί να επιβάλλει σε οποιονδήποτε να εμβολιασθεί. Για το υγειονομικό προσωπικό όμως -ιατρικό, νοσηλευτικό και άλλο που εργάζεται στους χώρους της υγείας- ανακύπτει θέμα ηθικής καθώς και ιατρικής δεοντολογίας.

Οι γιατροί και οι νοσηλευτές έχουν υποχρέωση να προστατεύουν με όλα τα μέσα τον ασθενή του οποίου έχουν την ιατρική ευθύνη. Εάν δεν εμβολιασθούν και νοσήσουν από τη γρίπη, τότε υπάρχει κίνδυνος να μεταδώσουν τη νόσο και στους ασθενείς τους, τους οποίους μάλιστα με το παράδειγμα και τις δηλώσεις τους έχουν αποτρέψει από τον προληπτικό εμβολιασμό.

Σε περίπτωση επιπλοκής ή και απευκταίου θανάτου ανακύπτει θέμα όχι μόνο ηθικό και δεοντολογικό, αλλά ενδεχομένως και ποινικών ευθυνών, αφού εν γνώσει τους εξέθεσαν σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή των ασθενών τους, κάτι που κανείς δεν θα ήθελε να συμβεί.