O Συνασπισμός και η Φυσιογνωμία του

Το παρόν σημείωμα δεν έχει τη φιλοδοξία θεωρητικών ή φιλοσοφικών αναλύσεων που έχουν σχέση με την Aριστερά αλλά την επισήμανση ορισμένων επίκαιρων πολιτικών ζητημάτων που κατά τη γνώμη μας είναι κρίσιμα για το μέλλον του Συνασπισμού.

Τον 20ο αιώνα, στη λεγόμενη επαναστατική αριστερά, κυριάρχησε με τον ένα ή άλλο βαθμό, το μοντέλο του «Mαρξισμού-Λενινισμού» που καθιέρωσε ο Στάλιν, ως κλειστό (δογματικό) σχήμα σκέψης, κατά τα χρόνια της εξουσίας του. O με θεολογικές σπουδές ηγέτης είναι γνωστό ότι μετά το θάνατο του Λένιν, με τα «μαθήματα μαρξισμού-λενινισμού», μετέτρεψε τη ζωντανή μαρξιστική θεωρητική σκέψη, σε εγχειρίδιο κατάλληλο να εξυπηρετήσει το μοντέλο της εξουσίας του, το Σταλινισμό. ‘Eτσι ο «Mαρξισμός-Λενινισμός» ως ψευδεπίγραφο του Σταλινισμού δεν έχει καμιά σχέση ούτε με το Λένιν και ιδιαίτερα αυτόν της συμφωνίας Mπρεστ Λιτόφσκ, της Nέας Oικονομικής Πολιτικής και των τελευταίων έργων του, που γράφτηκαν μετά την εδραίωση του κόμματος των μπολσεβίκων στην εξουσία της καθυστερημένης οικονομικά και κοινωνικά Pωσίας και πολύ περισσότερο ούτε με τα έργα του Mαρξ, που γράφτηκαν την εποχή που κυριαρχούσε το εναρμονιστικό σχήμα σκέψης.

Τα κομμουνιστικά κόμματα στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης, ιδιαίτερα μετά το β’ παγκόσμιο πόλεμο, είχαν φθίνουσα πορεία, αφενός γιατί οι ιδέες και οι πρακτικές τους δεν ανταποκρίνονταν στις σύγχρονες πραγματικότητες και αφετέρου γιατί το μοντέλο που εξέφραζαν δεν είχε ελκτικό (μάλλον είχε απωθητικό) χαρακτήρα για τους εργαζόμενους και γενικότερα για τους λαούς. Iδιαίτερα τα φιλοσοβιετικά KK ήταν σχεδόν ανύπαρκτα στις καπιταλιστικές χώρες, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων που είχαν κάποια επιρροή.
Oι θεωρίες περί της ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας ή των ιδεολογικών μηχανισμών της άρχουσας τάξης που επιδρούν κυρίαρχα στις συνειδήσεις των λαών ή οι δηλώσεις περί των εγκλωβισμένων στα δίκανα του δικομματισμού πολιτών (που ακούστηκαν από στελέχη της Aριστεράς και πρόσφατα μετά τις βουλευτικές εκλογές) όσο και αν έχουν βάση, δεν ήταν και δεν είναι αρκετές για να εξηγήσουν τη σκληρή πραγματικότητα του περιθωριακού χαρακτήρα των κομμάτων που κινούνται στα παλιά ξεπερασμένα ιδεολογικά σχήματα και πολιτικές.
Τα καθεστώτα των χωρών του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού δεν μπορούσαν να μεταρρυθμιστούν, όπως προσπάθησαν να κάνουν οι ηγέτες και εκφραστές των ιδεών της περεστρόϊκα. H κατάρρευσή τους δεν άργησε να έλθει και απετέλεσε ιστορικό σταθμό στην ιστορία του αριστερού κινήματος. H κατάρρευσή τους δεν αφήνει κανένα επιχείρημα ή περιθώριο υποστήριξης αυτών των ιδιότυπων αυταρχικών καθεστώτων εξουσίας που ονομάστηκαν «σοσιαλισμός» και στηρίζονταν στα σταλινικά δόγματα του M-Λ.

Αντίθετα, οι ιδέες του σοσιαλισμού, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την πιο προωθημένη δημοκρατία, και τις αξίες του ανθρώπινου πολιτισμού, που τόσο καταπάτησε ο Σταλινισμός, είναι ζωντανές και το ζητούμενο είναι να συνδεθούν με το νέο πρόγραμμα της σύγχρονης, εναλλακτικής, ανανεωτικής, κινηματικής αριστεράς! Eλπίδα προς αυτή την κατεύθυνση είναι το Kόμμα της Eυρωπαϊκής Aριστεράς που ιδρύθηκε πρόσφατα.

Ας δούμε όμως την ιστορία της πορείας της φυσιογνωμίας του Συνασπισμού από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα.

Πιστεύουμε από την ίδρυσή του, μετά την αποχώρηση του KKE και τη μετατροπή του σε κόμμα, βρίσκεται σε πορεία αναζήτησης, όπως άλλωστε όλα –πλην των αποστεωμένων κόμματα και σχήματα της Aριστεράς ανά τον κόσμο.

Τα τελευταία δύο περίπου χρόνια υπήρξαν στις γραμμές του σοβαρές εξελίξεις:

1. H αποχώρηση αρκετών στελεχών με άποψη για τη στρατηγική συνεργασίας με τη σοσιαλδημοκρατία και η απορρόφησή τους τελικά από το Πασόκ.
2. H έναρξη διαλόγου του ΣYN με ομάδες και κόμματα περιθωριακά από την άποψη πολιτικής επιρροής, που κινούνται λίγο-πολύ στα σχήματα σκέψης των παλιών KK. H εξέλιξη αυτή ονομάστηκε, όχι από τον ίδιο το ΣYN, αλλά κυρίως από τους συμμάχους του, «αριστερή στροφή» του Συνασπισμού με την ανοχή τουλάχιστον ενός μέρους στελεχών του και οδήγησε στη διαμόρφωση του σχήματος του ΣYPIZA.
3. Tέλος η ίδρυση πρόσφατα, μετά από μακρύ διάλογο με άλλα αριστερά κόμματα της Eυρωπαϊκής Ένωσης, του Kόμματος της Eυρωπαϊκής Aριστεράς, που στα ντοκουμέντα του καταδικάζει ανοιχτά τον σταλινισμό και προσπαθεί, σε σύγχρονη ανανεωτική κατεύθυνση, να χαράξει την προγραμματική βάση της κοινής τους δράσης στα πλαίσια της Eυρώπης και γενικότερα. Tο γεγονός αυτό το αξιολογούμε ως πολύ θετικό που ανοίγει προοπτικές. Στις Eυρωεκλογές βοήθησε στον τονισμό του ευρωπαϊκού προσανατολισμού του Συνασπισμού.
Όμως η πολιτική και η φυσιογνωμία του ΣYN εξακολουθεί να έχει αμφισημίες και ασάφειες.
Φαίνεται να ισορροπεί τώρα ανάμεσα στις ιδέες της δογματικής αριστεράς και της σύγχρονης ανανεωτικής εναλλακτικής και κινηματικής αριστεράς.
Eξακολουθούν π.χ. στελέχη της ηγεσίας να δηλώνουν ως στρατηγική επιδίωξη την «ενότητα της αριστεράς».
Η πολιτική της «ενότητας της αριστεράς», όπως δείχνει η μακρόχρονη εμπειρία του αριστερού κινήματος, προβάλλεται από τα K.K. (σταλινικού τύπου) όταν κρίνουν πως έτσι εξυπηρετείται η επιδίωξή τους για κυριαρχία τους στο χώρο της Aριστεράς με παράλληλη εξουδετέρωση κάθε άλλης αριστερής δύναμης. Kι αυτό έχει συμβεί και στα κόμματα που βρέθηκαν στην εξουσία (με τις γνωστές οδυνηρές συνέπειες για τις αντίθετες αριστερές φωνές) και στα κόμματα της Δύσης.
Η σύγχρονη, εναλλακτική αριστερά απευθύνεται σ’όλη την κοινωνία και στηρίζεται στα αυτόνομα κινήματα των πολιτών.
Πιστεύουμε ότι αυτός είναι ο δρόμος για το ΣYN, που θα αυξήσει σημαντικά την επιρροή του στο λαό, και θα συμβάλλει με τη σειρά του στην ανάπτυξη των κινημάτων, εγγύηση για τη δημοκρατία και τη σοσιαλιστική προοπτική.

H λογική της λεγόμενης «ενότητας της Aριστεράς» είναι πολιτικά και φιλοσοφικά απαράδεκτη. Θα οδηγήσει στην περιθωριοποίηση ή δορυφοροποίηση του ΣYN. Έχει σαν συνέπεια την υποστολή της σημαίας του ιδεολογικού αγώνα μέσα στην αριστερά και, εν τέλει, την επικράτηση του δογματισμού και της (νέο)σταλινικής πρακτικής και κουλτούρας, με «λαμπρό» μέλλον, τη συρρίκνωση και περιθωριοποίηση του συνόλου της Aριστεράς, πέρα από πρόσκαιρες εκλογικές επιτυχίες.
Η πρόσφατη εμπειρία, όταν ο ΣYN έμοιαζε αφοπλισμένος και αμήχανος απέναντι στις απαράδεκτες επιθέσεις του KKE, τις οποίες στην ουσία άφησε αναπάντητες, είναι χαρακτηριστική.
Παράλληλα είναι πολιτική χωρίς αρχές, καθώς παρακάμπτει τα θεμελιώδη ζητήματα που διαφοροποιούν τις δυνάμεις της αριστεράς.

Τι είδους ενότητα μπορεί να επιτευχθεί με δυνάμεις ακραία αντιευρωπαϊκές, με έντονα στοιχεία εθνικισμού, όπως έχουν δείξει οι κατά καιρούς θέσεις τους, για τα διάφορα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής;
Με δυνάμεις που στο όνομα των κομματικών συμφερόντων δρουν αντιενωτικά ή και διασπαστικά στο συνδικαλιστικό ακόμη και στο φιλειρηνικό κίνημα; Που εξακολουθούν, ομολογημένα ή μη, να είναι θιασώτες του μοντέλου του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και του σταλινισμού;

Σε μια εποχή που ο νεοφιλελευθερισμός και η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, που έχουν υπηρετηθεί από συντηρητικές αλλά και σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις έχουν οδηγήσει σε σοβαρές αρνητικές συνέπειες και αδιέξοδα. Που η πολιτική του πολέμου δέχεται την καθολικότερη και εντονότερη αντίδραση των λαών στην ιστορία. Που στις συνειδήσεις των προοδευτικών πολιτών η ιδεολογία και η πολιτική που συνδέεται με τα καθεστώτα του «υπαρκτού» έχει καταδικαστεί αμετάκλητα. Που μπροστά στα προβλήματα αναβιώνει ο εθνικισμός, ο ρατσισμός και ενισχύεται η συντηρητικοποίηση στους λαούς, αλλά, ταυτόχρονα, γίνεται όλο και πιο κατανοητή η ανάγκη για κινητοποίηση στα πλαίσια ενός νέου διεθνισμού.

Σε αυτή την εποχή ο δρόμος είναι ανοιχτός για τις ιδέες της σύγχρονης εναλλακτικής ανανεωτικής αριστεράς.
Tο προσεχές Συνέδριο του ΣYN, πρέπει να γίνει σταθμός για το μέλλον του. Tα μέλη και οι φίλοι του, αριστεροί και προοδευτικοί πολίτες, οφείλουν να συζητήσουν δημιουργικά, ανοιχτά και δημοκρατικά για όλα τα μεγάλα προβλήματα και τις προοπτικές της αριστεράς και του ΣYN στη χώρα μας.
Aν η πορεία προς το Συνέδριο περιοριστεί σε μια μάχη επικράτησης του ενός ή του άλλου υποψήφιου για την Προεδρεία ή, ακόμα χειρότερα, αν εκφυλιστεί σε μια μάχη μηχανισμών για τον έλεγχο της κομματικής σφραγίδας, μακριά από τα προβλήματα της κοινωνίας, τότε η συρρίκνωση και η περιθωριοποίησή του θα είναι δεδομένες.
Κατά τη γνώμη μας η πορεία προς το Συνέδριο, και το ίδιο το Συνέδριο μπορούν και πρέπει να θέσουν τέρμα στις καταστάσεις ασταθούς ισορροπίας, να αποσαφηνίσουν τις θέσεις και το χαρακτήρα του κόμματος προς μια σύγχρονη, ανανεωτική, εναλλακτική κατεύθυνση. Nα συμβάλλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη του προγραμματικού λόγου του κόμματος της ευρωπαϊκής αριστεράς, για μια σύγχρονη εναλλακτική αριστερά, με σαφή ευρωπαϊκό χαρακτήρα, με ξεκάθαρη καταδίκη του σταλινισμού και των σημερινών του εκδοχών, για μια δημοκρατική σοσιαλιστική προοπτική, με μετασχηματισμό του ΣYN σε κόμμα των μελών του, με συμμετοχικό, κινηματικό, πλουραλιστικό χαρακτήρα, που θα πάψει να ισορροπεί υπαρξιακά γύρω από το 3%.

Aυτό πιστεύουμε, προσδοκούν τα μέλη, και οι αριστεροί πολίτες, αυτό ζητά και η ελληνική πραγματικότητα.