ΣΥΝ: ένα δάνειο με ευνοϊκούς όρους, αλλά όχι και ... άτοκο
Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Δημοσιευμένο: 2004-03-14
Οι εκλογές του 2004 μπορεί να αποδειχθούν σημαντικός σταθμός, όχι μόνο... εκλογικός αλλά και πολιτικός, και εννοώ τη διαφαινόμενη σημαντική αλλαγή του πολιτικού σκηνικού.
**Η Ν.Δ. κέρδισε μια εντυπωσιακή κοινοβουλευτική νίκη και μένει, με πολλά ερωτηματικά, να αποδειχθεί αν μπορεί και ουσιαστικά να καταλάβει πολιτικά, και επομένως μονιμότερα, ένα μεγάλο τμήμα αυτού που η ίδια αποκαλεί «μεσαίο χώρο», βασικά αυτό που ανέκαθεν αποκαλούσαμε «κέντρο».
Ενα τμήμα αυτού του χώρου είχε ήδη από παλιότερα μεταστραφεί προς τη Ν.Δ., για πολλούς ασφαλώς λόγους, αλλά σίγουρα και απωθημένο από ένα όλο και πιο αντιπαθητικό κυβερνητικό και κομματικό ύφος και ήθος. Η παραμονή του στον τωρινό κυβερνητικό χώρο θα εξαρτηθεί μάλλον από ουσιαστικότερους παράγοντες, τις θρυλούμενες «απελευθερώσεις» αγορών και καταργήσεις ρυθμίσεων που εξασφαλίζουν σε μεγάλο βαθμό στα μεσαία κοινωνικά στρώματα δυσανάλογη ευμάρεια, κρατική στήριξη, φορολογική άνεση, για να μην πω ασυλία. Αλλά αυτά δεν είναι του παρόντος, θα πουν όσοι θεωρούν την πολιτική ένα σύνολο ελιγμών και κόλπων...
**Το ΠΑΣΟΚ παρέδωσε κατά κάποιον τρόπο την εξουσία, έχοντας, όπως έλεγε κάποια διαφήμιση, δώσει ό,τι είχε να δώσει, βεβαίως μέσα στο υπάρχον σύστημα οργάνωσης, το οποίο δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να αλλάξει. Εγκατέλειψε, μετά από την αλλαγή αρχηγού, όρους κλειδιά, που ήδη από παλιότερα είχε απαξιώσει: δημοκρατικός σοσιαλισμός, μεταρρύθμιση, εκσυγχρονισμός, διαρθρωτικές αλλαγές, εις όφελος κάποιων νεφελωδών «νεοτερισμών» και «ανατροπών». Δεν πρόσθεσε στο οπλοστάσιό του επαγγελίες για αειφορία και προστασία του περιβάλλοντος, ενώ μάλλον αδρανοποίησε τον σημιτικό ευρωπαϊσμό με κάποια λοξά βλέμματα προς την μπλερική αντίληψη για διακρατική συνεργασία και εκχώρηση της πολιτικής σε διατλαντικές συνεννοήσεις.
Με όλα αυτά άφησε ένα μεγάλο χώρο ακάλυπτο και «ελεύθερο», χώρο κεντροαριστερό ή σοσιαλδημοκρατικό, αλλά που πάντοτε έλκυε και τμήματα του μεσαίου χώρου... Και αναφέρω τελικά χωρίς πολλές αναλύσεις την αντιφατικότητα της ίδιας της προεκλογικής του εκστρατείας, τις επαγγελίες για νέο ήθος μαζί με ανδρεοπαπανδρεϊκές τακτικές, παροχές άνευ έρματος, αντιδεξιές κορόνες χωρίς ουσία ( το «φυλλάδιο» που «συκοφαντούσε» το νέο αρχηγό αναφερόταν σε θέσεις που θα έπρεπε ο ίδιος να τις... επικαλείται όπως στο πρόσφατο παρελθόν...). Συνολικά όχι μόνο δεν κέρδιζε χώρο και κοινό αλλά επιπλέον το έβαζε και σε μεγάλη σύγχυση. Εύλογη επομένως η μετατροπή μιας λογικής διαφοράς σε διαδικασία εκλογικής κατάρρευσης.
* Ο ΣΥΝ κατάφερε να παραμείνει στη Βουλή, πράγμα που δεν ήταν προφανές στην αρχή της προεκλογικής εκστρατείας (τουλάχιστον στις δημοσκοπήσεις). Είχε κλονιστεί αρχικά από σημαντικές μεταπηδήσεις στελεχών του στο χώρο του ΠΑΣΟΚ, ενώ μια βιαστική εκλογική συμμαχία του δεν φαινόταν να ξεσηκώνει ενθουσιασμό στον δικό του χώρο, γι’ αυτό και η συσπείρωση των ψηφοφόρων του ήταν πολύ χαμηλή και μέχρι τέλους δεν κατάφερε να φτάσει εκείνη άλλων κομμάτων.
«Κέρδισε» αρκετά από την τροπολογία Πάχτα, που έφερε μνήμες άλλων εποχών, είδε τη διαρροή ψηφοφόρων του να περιορίζεται ή και να αναστρέφεται μετά τη «διεύρυνση» του ΠΑΣΟΚ στο νεοφιλελεύθερο χώρο και την εγκατάλειψη των «κεντροαριστερών» συνθημάτων του. Ισως αυτά άρκεσαν για μιαν ανάκαμψη που έφερε το πολυπόθητο 3 και κάτι.
Δεν συνέβαλαν σε αυτήν την ανάκαμψη η έλλειψη προγραμματικής προετοιμασίας και η συνακόλουθη γενικολογία περί της πάλης κατά του «νεοφιλελευθερισμού» χωρίς περαιτέρω εξειδικεύσεις. Και βεβαίως δεν συνέβαλε η συνεχής αναφορά σε μια γενικώς επιθυμητή ενίσχυση της «αριστεράς» αδιακρίτως, που συχνά έστειλε κόσμο στο ΚΚΕ (όταν κάποιος συμμεριζόταν γενικώς αυτήν την ευχή ) ή προς το ΠΑΣΟΚ (όταν δεν... συμμεριζόταν αυτήν την ταύτιση), ούτε η καμιά φορά άκριτη και ακραία καταγγελία του ΠΑΣΟΚ που έστελνε κάποιους στη Ν.Δ. ως μόνο ανάχωμα απέναντι στην φοβερή απειλή.
Αυτά όλα δεν είναι ασκήσεις επί χάρτου, τα συνάντησα και προσωπικά στην προεκλογική εκστρατεία, είναι δε σαφώς μετρημένα και καταγραμμένα στις δημοσκοπήσεις, αλλά ποιος τα «διαβάζει» όταν μόνη του ανησυχία είναι η «πρόθεση ψήφου»...
Χρειάζεται ασφαλώς και περαιτέρω ανάγνωση και μελέτη το αποτέλεσμα. Ωστόσο, είναι μάλλον προφανές ότι ο ΣΥΝ πέτυχε την επιβίωση, όχι όμως και τον προεκλογικό στόχο που είχε θέσει μαζί με τους συμμάχους του, δηλαδή την αλλαγή συσχετισμού εντός της «αριστεράς», με απλά λόγια να μειώσει ή ανατρέψει τη διαφορά του με το ΚΚΕ. Από την άλλη μεριά δεν θέλησε ή και δεν μπόρεσε να διεκδικήσει ουσιαστικά το χώρο, κεντροαριστερό, σοσιαλδημοκρατικό ή όπως άλλως τον πει ο καθένας, που φάνηκε να απελευθερώνει το ΠΑΣΟΚ.
Αυτό το τελευταίο είναι το ερώτημα και το στοίχημα του μέλλοντος. Που μπορεί υπό όρους να μην είναι και εντελώς αντιφατικό με την προσπάθεια διεύρυνσης και πλήρους ανασυγκρότησης στα αριστερά του πολιτικού φάσματος. Και οι όροι αφορούν την ουσία της πολιτικής, το ρόλο της αριστεράς και την πρότασή της για την κοινωνία, το περιβάλλον, την Ευρώπη και τον κόσμο.
Οψόμεθα, λοιπόν. Πάντως για την ώρα ο ΣΥΝ πήρε από την κοινωνία ένα δάνειο με ευνοϊκούς όρους, αλλά όχι και άτοκο...
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 14/03/2004
**Η Ν.Δ. κέρδισε μια εντυπωσιακή κοινοβουλευτική νίκη και μένει, με πολλά ερωτηματικά, να αποδειχθεί αν μπορεί και ουσιαστικά να καταλάβει πολιτικά, και επομένως μονιμότερα, ένα μεγάλο τμήμα αυτού που η ίδια αποκαλεί «μεσαίο χώρο», βασικά αυτό που ανέκαθεν αποκαλούσαμε «κέντρο».
Ενα τμήμα αυτού του χώρου είχε ήδη από παλιότερα μεταστραφεί προς τη Ν.Δ., για πολλούς ασφαλώς λόγους, αλλά σίγουρα και απωθημένο από ένα όλο και πιο αντιπαθητικό κυβερνητικό και κομματικό ύφος και ήθος. Η παραμονή του στον τωρινό κυβερνητικό χώρο θα εξαρτηθεί μάλλον από ουσιαστικότερους παράγοντες, τις θρυλούμενες «απελευθερώσεις» αγορών και καταργήσεις ρυθμίσεων που εξασφαλίζουν σε μεγάλο βαθμό στα μεσαία κοινωνικά στρώματα δυσανάλογη ευμάρεια, κρατική στήριξη, φορολογική άνεση, για να μην πω ασυλία. Αλλά αυτά δεν είναι του παρόντος, θα πουν όσοι θεωρούν την πολιτική ένα σύνολο ελιγμών και κόλπων...
**Το ΠΑΣΟΚ παρέδωσε κατά κάποιον τρόπο την εξουσία, έχοντας, όπως έλεγε κάποια διαφήμιση, δώσει ό,τι είχε να δώσει, βεβαίως μέσα στο υπάρχον σύστημα οργάνωσης, το οποίο δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να αλλάξει. Εγκατέλειψε, μετά από την αλλαγή αρχηγού, όρους κλειδιά, που ήδη από παλιότερα είχε απαξιώσει: δημοκρατικός σοσιαλισμός, μεταρρύθμιση, εκσυγχρονισμός, διαρθρωτικές αλλαγές, εις όφελος κάποιων νεφελωδών «νεοτερισμών» και «ανατροπών». Δεν πρόσθεσε στο οπλοστάσιό του επαγγελίες για αειφορία και προστασία του περιβάλλοντος, ενώ μάλλον αδρανοποίησε τον σημιτικό ευρωπαϊσμό με κάποια λοξά βλέμματα προς την μπλερική αντίληψη για διακρατική συνεργασία και εκχώρηση της πολιτικής σε διατλαντικές συνεννοήσεις.
Με όλα αυτά άφησε ένα μεγάλο χώρο ακάλυπτο και «ελεύθερο», χώρο κεντροαριστερό ή σοσιαλδημοκρατικό, αλλά που πάντοτε έλκυε και τμήματα του μεσαίου χώρου... Και αναφέρω τελικά χωρίς πολλές αναλύσεις την αντιφατικότητα της ίδιας της προεκλογικής του εκστρατείας, τις επαγγελίες για νέο ήθος μαζί με ανδρεοπαπανδρεϊκές τακτικές, παροχές άνευ έρματος, αντιδεξιές κορόνες χωρίς ουσία ( το «φυλλάδιο» που «συκοφαντούσε» το νέο αρχηγό αναφερόταν σε θέσεις που θα έπρεπε ο ίδιος να τις... επικαλείται όπως στο πρόσφατο παρελθόν...). Συνολικά όχι μόνο δεν κέρδιζε χώρο και κοινό αλλά επιπλέον το έβαζε και σε μεγάλη σύγχυση. Εύλογη επομένως η μετατροπή μιας λογικής διαφοράς σε διαδικασία εκλογικής κατάρρευσης.
* Ο ΣΥΝ κατάφερε να παραμείνει στη Βουλή, πράγμα που δεν ήταν προφανές στην αρχή της προεκλογικής εκστρατείας (τουλάχιστον στις δημοσκοπήσεις). Είχε κλονιστεί αρχικά από σημαντικές μεταπηδήσεις στελεχών του στο χώρο του ΠΑΣΟΚ, ενώ μια βιαστική εκλογική συμμαχία του δεν φαινόταν να ξεσηκώνει ενθουσιασμό στον δικό του χώρο, γι’ αυτό και η συσπείρωση των ψηφοφόρων του ήταν πολύ χαμηλή και μέχρι τέλους δεν κατάφερε να φτάσει εκείνη άλλων κομμάτων.
«Κέρδισε» αρκετά από την τροπολογία Πάχτα, που έφερε μνήμες άλλων εποχών, είδε τη διαρροή ψηφοφόρων του να περιορίζεται ή και να αναστρέφεται μετά τη «διεύρυνση» του ΠΑΣΟΚ στο νεοφιλελεύθερο χώρο και την εγκατάλειψη των «κεντροαριστερών» συνθημάτων του. Ισως αυτά άρκεσαν για μιαν ανάκαμψη που έφερε το πολυπόθητο 3 και κάτι.
Δεν συνέβαλαν σε αυτήν την ανάκαμψη η έλλειψη προγραμματικής προετοιμασίας και η συνακόλουθη γενικολογία περί της πάλης κατά του «νεοφιλελευθερισμού» χωρίς περαιτέρω εξειδικεύσεις. Και βεβαίως δεν συνέβαλε η συνεχής αναφορά σε μια γενικώς επιθυμητή ενίσχυση της «αριστεράς» αδιακρίτως, που συχνά έστειλε κόσμο στο ΚΚΕ (όταν κάποιος συμμεριζόταν γενικώς αυτήν την ευχή ) ή προς το ΠΑΣΟΚ (όταν δεν... συμμεριζόταν αυτήν την ταύτιση), ούτε η καμιά φορά άκριτη και ακραία καταγγελία του ΠΑΣΟΚ που έστελνε κάποιους στη Ν.Δ. ως μόνο ανάχωμα απέναντι στην φοβερή απειλή.
Αυτά όλα δεν είναι ασκήσεις επί χάρτου, τα συνάντησα και προσωπικά στην προεκλογική εκστρατεία, είναι δε σαφώς μετρημένα και καταγραμμένα στις δημοσκοπήσεις, αλλά ποιος τα «διαβάζει» όταν μόνη του ανησυχία είναι η «πρόθεση ψήφου»...
Χρειάζεται ασφαλώς και περαιτέρω ανάγνωση και μελέτη το αποτέλεσμα. Ωστόσο, είναι μάλλον προφανές ότι ο ΣΥΝ πέτυχε την επιβίωση, όχι όμως και τον προεκλογικό στόχο που είχε θέσει μαζί με τους συμμάχους του, δηλαδή την αλλαγή συσχετισμού εντός της «αριστεράς», με απλά λόγια να μειώσει ή ανατρέψει τη διαφορά του με το ΚΚΕ. Από την άλλη μεριά δεν θέλησε ή και δεν μπόρεσε να διεκδικήσει ουσιαστικά το χώρο, κεντροαριστερό, σοσιαλδημοκρατικό ή όπως άλλως τον πει ο καθένας, που φάνηκε να απελευθερώνει το ΠΑΣΟΚ.
Αυτό το τελευταίο είναι το ερώτημα και το στοίχημα του μέλλοντος. Που μπορεί υπό όρους να μην είναι και εντελώς αντιφατικό με την προσπάθεια διεύρυνσης και πλήρους ανασυγκρότησης στα αριστερά του πολιτικού φάσματος. Και οι όροι αφορούν την ουσία της πολιτικής, το ρόλο της αριστεράς και την πρότασή της για την κοινωνία, το περιβάλλον, την Ευρώπη και τον κόσμο.
Οψόμεθα, λοιπόν. Πάντως για την ώρα ο ΣΥΝ πήρε από την κοινωνία ένα δάνειο με ευνοϊκούς όρους, αλλά όχι και άτοκο...
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 14/03/2004
