Από την Ε.Ε. λείπουν οι προσωπικότητες

Σοσιαλδηµοκράτης γερµανός καγκελάριος από το 1974 ώς το 1982, παραµένει δηµοφιλής στα 92 του. Το 1978 πρωτοστάτησε µε τον γάλλο πρόεδρο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν στη δηµιουργία του Ευρωπαϊκού Νοµισµατικού Συστήµατος

Εδώ και πολλά χρόνια η Γερµανία διεξάγει δύο παράλληλες πολιτικές:
προσήλωση στη νοµισµατική και δηµοσιονοµική σταθερότητα από τη µια πλευρά, στράτευση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση από την άλλη. Με την τρέχουσα κρίση στην Οικονοµική και Νοµισµατική Ενωση, αυτές οι δύο πολιτικές είναι άραγε συµβατές;

Επιτρέψτε µου να πω πρώτα κάτι για το συνολικό πολιτικό πλαίσιο. Από την Ευρώπη λείπουν οι ηγέτες. Της λείπουν προσωπικότητες επικεφαλής των κρατών ή των ευρωπαϊκών θεσµών οι οποίες να κατέχουν επαρκώς τα εθνικά και διεθνή ζητήµατα. Υπάρχουν ασφαλώς µερικές εξαιρέσεις, όπως ο Λουξεµβούργιος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, όµως το Λουξεµβούργο έχει πολύ µικρό βάρος για να διαδραµατίσει ουσιαστικό ρόλο. Για να επιστρέψω στην ερώτησή σας, δεν πιστεύω ότι οι Γερµανοί γενικά ούτε η γερµανική πολιτική τάξη έχουν απαρνηθεί τη σταθερότητα. Οι συνθήκες που επικράτησαν το 2008, 2009 και 2010 τους υποχρέωσαν – όπως όλους σχεδόν – να προδώσουν το ιδανικό τους της σταθερότητας. Θα προσέθετα ότι η σηµερινή γερµανική κυβέρνηση αποτελείται από ανθρώπους που δεν είχαν ώς τώρα εµπειρία στις παγκόσµιες πολιτικές ή οικονοµικές υποθέσεις. Από την κ. Μέρκελ λείπει η αίσθηση της διπλωµατίας.

Εχουµε την εντύπωση ότι ζητάµε σήµερα από τους Γερµανούς, ως σύνολο, να έρθουν σε βοήθεια λιγότερο τυχερών κρατών. Και οι Γερµανοί δυσκολεύονται πολύ να το δεχθούν.

Το λάθος διαπράχθηκε την εποχή του Μάαστριχτ το 1991-1992. Η Ευρώπη περιλάµβανε τότε δώδεκα κράτη-µέλη. Και αυτά δεν αρκέστηκαν να προσκαλέσουν τις άλλες χώρες να µπουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά επινόησαν και το ευρώ και κάλεσαν όλους να γίνουν µέλη της ευρωζώνης. Οµως αυτό έγινε χωρίς προηγουµένως να τροποποιηθούν ούτε να αποσαφηνιστούν οι κανόνες. Εδώ είναι που διαπράχθηκαν τα µεγάλα λάθη. Και υφιστάµεθα σήµερα άµεσα τις συνέπειες αυτής της παράλειψης να τεθούν κανόνες.

Τα κράτη της Ε.Ε. έπρεπε άραγε να περιορίσουν το ευρώ σε µια µικρή οµάδα χωρών;

Αυτή είναι η γνώµη µου – και θα έπρεπε επίσης να προσδιορίσουν ακριβέστερα τους κανόνες οικονοµικής συµπεριφοράς των συµµετεχόντων. Αυτό που αποκαλούµε Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν είναι ένα κείµενο που έχει ισχύ νόµου. Είναι απλώς µια συµφωνία µεταξύ κυβερνήσεων. Και είναι λυπηρό που στην αρχή αυτού του αιώνα η Γερµανία και η Γαλλία παραβίασαν τους κανόνες αυτού του Συµφώνου. Στη δεκαετία του 1990 είχατε επικρίνει τον Χανς Τιτµέγερ (πρόεδρος της Μπούντεσµπανκ, της κεντρικής τράπεζας της Γερµανίας, από το 1993 ώς το 1998) χαρακτηρίζοντάς τον γερµανό εθνικιστή, επειδή υποστήριζε πως η Ευρώπη είχε ανάγκη ενός σκληρού πυρήνα.

Αυτό ακριβώς δεν συνιστάτε τώρα κι εσείς;

Πολλά πράγµατα συνέβησαν στο µεταξύ – η παγκοσµιοποίηση τηςκερδοσκοπίας, η παγκοσµιοποίηση τουχρήµατος και των κεφαλαιαγορών, ηπαγκοσµιοποίηση των χρηµατοπιστωτικών εργαλείων. Παρακολουθήσαµε την απόρριψη του σχεδίου του ευρωπαϊκού Συντάγµατος, συνάψαµε αυτή την περίπλοκη Συνθήκη της Λισαβώνας. Ταυτόχρονα γίνονταν όλο και πιο σπάνιες οι προσωπικότητες που είναι ικανές να διαδραµατίσουν έναν ηγετικό ρόλο. ΟΖακ Ντελόρ ήταν κάποιος πολύ σηµαντικός. Αντικαταστάθηκε από ανθρώπους που ουδείς γνωρίζει αληθινά το όνοµά τους. Το ίδιοσυνέβη στο επίπεδο των µόνιµων γραµµατέων,των επιτρόπων, των πρωθυπουργών καιτου… πώς τον λένε… Βαν Ρόµπαϊ;

Η Ελλάδα και η Πορτογαλία εντάχθηκαν στη ΝοµισµατικήΕνωση µε το εξωτερικό ενεργητικό τους και το εξωτερικό χρέος τους να είναι λίγο-πολύ ισοδύναµα. Στη συνέχεια κατέγραφαν κάθε χρόνο επί µία δεκαετία ελλείµµατα των τρεχουσών συναλλαγών ισοδύναµα µε το 10% του ΑΕΠ τους. ∆εν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να καταλάβει ότι το καθαρό εξωτερικό χρέος τους ανέρχεται σήµερα στο 100% του ΑΕΠ τους.

Το ερώτηµα που πρέπει να θέσουµε είναι: πώς γίνεται ουδείς να µην παρατήρησε τίποτε – ούτε στη Βασιλεία (έδρα της Τράπεζας ∆ιεθνών ∆ιακανονισµών) ούτε στις Βρυξέλλες ούτε σε µια οποιαδήποτε στατιστική υπηρεσία; Ουδείς φαίνεται να κατάλαβε. Ειρήσθω εν παρόδω ότι για µια µακρά περίοδο η γερµανική πολιτική ελίτ δεν κατάλαβε ότι καταγράφαµε πλεονάσµατα στους τρέχοντες λογαριασµούς µας. Εµείς οι Γερµανοί κάνουµε το ίδιο πράγµα µε τους Κινέζους – η µεγάλη διαφορά είναι ότι οι Κινέζοι έχουν το δικό τους νόµισµα, πράγµα που δεν συµβαίνει µ’ εµάς. Αν είχαµε το δικό µας νόµισµα, θα είχε τώρα ανατιµηθεί. Αν είχαµε κρατήσει το γερµανικό µάρκο, όπως επιθυµούσε ο Τιτµέγερ, αυτόθα είχε προκαλέσει – τουλάχιστον µία φορά, αν όχι δύο, στα 20 τελευταία χρόνια – κερδοσκοπία εις βάρος του µάρκου χειρότερη απ’ αυτή που είδαµε µε την Ελλάδα ή την Ιρλανδία. Ως τώρα παραµένω απολύτως θετικός στην ιδέα ενός κοινού νοµίσµατος, έστω κι αν οιευρωπαίοι ηγέτες απέτυχαν να καθορίσουν τους κανόνες και διέπραξαν το τεράστιο σφάλµα να δεχθούν σ’ αυτό τον οποιονδήποτε. Πιστεύω πως υπάρχει πιθανότητα τουλάχιστον 51% να δούµε µέσα σταείκοσι επόµενα χρόνια να αναδύεται ένας σκληρός πυρήνας στους κόλπους της Ενωσης. Αυτόςο πυρήνας θα περιλάµβανε τους Γάλλους, τους Γερµανούς, τους Ολλανδούς – για τους Ιταλούς έχωµερικές αµφιβολίες. ∆εν θα πρόκειται για έναν σκληρό πυρήνα που θαπροσδιορίζεται µε γραπτά ντοκουµέντα, αλλά για έναν σκληρό πυρήνα ντε φάκτο, όχι ντε γιούρε.