Ο Μεξικάνος

Ο Μεξικάνος (The Mexican) είναι μια ταινία του 2001 με τους Μπραντ Πιτ και Τζούλια Ρόμπερτς. Ο Μεξικάνος είναι ένα μυθικό πιστόλι, έργο τέχνης που το θέλει διακαώς ένας μαφιόζος και ο Μπραντ χρεώνεται την αποστολή να το φέρει.

Όταν πριν ένα χρόνο έβλεπα στην τηλεόραση τους κκ Παπανδρέου και Παπακωνσταντίνου να μιλάνε για το γεμάτο πιστόλι που είχαν πάνω στο τραπέζι για την αντιμετώπιση της κρίσης, μου ερχόταν στο μυαλό η ταινία. Ο λόγος; Το πιστόλι της ταινίας ήταν διάσημο γιατί, παρά το ότι ήταν δημιούργημα ενός φημισμένου μάστορα, ο βοηθός του είχε παρέμβει στη διαδικασία κατασκευής του και ο Μεξικάνος με την εκπυρσοκρότηση πυροβολούσε προς τα πίσω. Δηλαδή, το πιστόλι ήταν σχεδιασμένο να σκοτώνει τον χρήστη!

Η αίσθησή μου ότι, όταν ο πρωθυπουργός και ο υπουργός του μιλούσαν για γεμάτο πιστόλι, αναφέρονταν στον Μεξικάνο επιβεβαιώθηκε πρόσφατα από την πιο έγκυρη γραφίδα. Η Κομισιόν έδωσε στη δημοσιότητα μέσα Μαρτίου την έκθεση του αξιαγάπητου Σερβάας Ντερούζ, επί τη βάσει της οποίας έγινε η εκταμίευση της 4ης δόσης των €110 δισ του Μηχανισμού Στήριξης.

Στη σελίδα 15, στο γράφημα  13 εμφανίζονται οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων στο τέλος κάθε τριμήνου, από το 2007 μέχρι τον Σεπτέμβριο 2010. Η σύνθεση των δανειστών του κράτους (ελληνικές τράπεζες, άλλοι ελληνικοί φορείς, ξένες τράπεζες, άλλοι ξένοι φορείς) παραμένει σταθερή, με μικρές διακυμάνσεις, μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2009. Από τον Οκτώβριο 2009 (θυμίζω, η κυβέρνηση Παπανδρέου εξελέγη 4 Οκτωβρίου 2009) μέχρι 30 Ιουνίου 2010 (πρακτικά μέχρι 30 Απριλίου, δεδομένου ότι ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε πρωτομαγιά την προσφυγή στην Τρόικα) οι ελληνικές τράπεζες και άλλοι ελληνικοί φορείς (ασφαλιστικά ταμεία και άλλοι – ποιοί;) υπερδιπλασίασαν την έκθεσή τους στα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Φορτώθηκαν κάπου €70 δισ (κάπου €10 δισ οι τράπεζες και €60 δισ οι άλλοι) από ξένες τράπεζες και άλλους ξένους (funds, θεσμικά ή επιθετικά) οι οποίοι ξεφορτώθηκαν κάπου €60 δισ ελληνικού χρέους (η διαφορά στα συνολικά νούμερα είναι η έκδοση ομολόγων περίπου €12 δισ στο ίδιο διάστημα). Το συγκλονιστικό είναι ότι τον μήνα Απρίλιο 2009, πέρασαν σε ελληνικά χέρια περίπου €15 δισ.

Την ώρα που οι κκ Παπανδρέου και Παπακωνσταντίνου μιλούσαν για γεμάτο πιστόλι πάνω στο τραπέζι, στην πραγματικότητα ξένοι δανειστές μας κατέβαλαν συντονισμένες προσπάθειες να μειωθούν οι επιπτώσεις σ’ αυτούς ενδεχόμενης ελληνικής χρεοκοπίας. Έπρεπε να βρεθεί κάποιος πρόθυμος να φορτωθεί τα ομόλογα. Ο πρόθυμος στην συγκεκριμένη περίπτωση ήταν ελληνικές τράπεζες, ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία και κάποιοι άλλοι άγνωστοί μας Έλληνες – γνωστοί όμως στον Υπουργό Οικονομικών, τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και τον διαχειριστή του ελληνικού χρέους ΟΔΔΗΧ. Δηλαδή, το υποτιθέμενο χαρτί του αποθανέτω μετά των αλλοφύλων (ή άλλων φίλων, εν προκειμένω), το οποίο κάποιοι φαντάζονται ότι το κρατάμε ακόμη, είχε καεί σε μεγάλο βαθμό την περίοδο που υποτίθεται το χρησιμοποιούσαμε! Ακόμη χειρότερα, πράγμα που το πληρώνουμε κάθε τόσο με τις τραπεζικές ενισχύσεις - ένας θεός ξέρει μέχρι πότε - η πολιτική του γεμάτου πιστολιού σκούπισε τη ρευστότητα.

Οι πρόθυμοι ελληνικοί χρηματοπιστωτικοί και άλλοι φορείς έτρεξαν να αυξήσουν τις θέσεις είτε γιατί έβλεπαν τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων να ανεβαίνουν, είτε γιατί κάποιος (ποιος;) τους έσπρωξε στην κατεύθυνση αυτή, είτε γιατί παγιδεύτηκαν. Όσον αφορά τους πρώτους, αυτούς δηλαδή που τον Απρίλιο του 2010 έβλεπαν επενδυτική ευκαιρία για να τοποθετήσουν τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, καλά να πάθουν! Δεν πιστεύω πάντως ότι υπήρχαν τέτοια κορόιδα (ποτέ δεν ξέρεις όμως). Σε ενδεχόμενη δικαστική διερεύνηση (αν τα δομημένα του Παπαμαρκάκη ήταν σκάνδαλο, αυτό τι ήταν;) είμαι σίγουρος ότι το ελκυστικό της επένδυσης θα είναι η αγαπημένη υπερασπιστική γραμμή.

Η εκτίμησή μου είναι πως το γεμάτο πιστόλι έγινε ο Μεξικάνος από κυβερνητική επιλογή. Η πάση θυσία παρέμβαση στην αγορά ελληνικών ομολόγων δεν μπορεί παρά να είναι κεντρικά εκπορευόμενη πολιτική. Είτε από τον Υπουργό Οικονομικών ή από τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος – πάντα με την έγκριση του πρωθυπουργού (ποτέ δεν ξέρεις όμως). Αποδεικνύεται ότι η διαχείριση της κρίσης γινόταν έτσι, χωρίς πρόγραμμα. Ή μάλλον, με εφαρμογή μιας πολιτικής ρουτίνας που αντιμετωπίζει διακυμάνσεις ενώ η κρίση ερχόταν ως χιονοστιβάδα. Μούρχεται στο μυαλό η εικόνα του καλόγερου από το μοναστήρι της Πεντέλης στις πυρκαϊές του 2007, ο οποίος με την εικόνα της Παναγίας πήγαινε στο μέτωπο της φωτιάς για να την εξορκίσει!

Έκανα μια νύξη παραπάνω ότι μπορεί κάποιοι να παγιδεύτηκαν. Για να μη μπλέξουμε με τεχνικά ζητήματα, θυμίζω απλώς ότι μεταξύ Οκτωβρίου 2009 και αρχών Απριλίου 2010, η αγορά ομολόγων (ευθύνη της Τράπεζας της Ελλάδος, εποπτεία – υποτίθεται – από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς) λειτούργησε με σύστημα διακανονισμού το οποίο, ανεξαρτήτως προθέσεων, επέτρεπε τις ανοικτές πωλήσεις. Δηλαδή, κάποιος (ο κακός τζογαδόρος) πουλάει χαρτιά που δεν έχει, όταν βρει αγοραστή κλειδώνει την τιμή και ψάχνει να βρει τα χαρτιά φθηνότερα, μέχρι τη στιγμή της εκκαθάρισης. Αν του δώσεις περισσότερο χρόνο (δέκα μέρες αντί για τρεις, ας πούμε) κάνει τη δουλειά του πιο άνετα. Όταν ξέρει ο τζογαδόρος ότι απέναντί του έχει ένα πρόθυμο κορόιδο, δεν είναι τζόγος πια. Απλώς κλέβει εκκλησίες.

Η κα Βάσω Παπανδρέου το έχει καταγγείλει ως μέγα σκάνδαλο. Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές (π.χ., European Repo Council, αναφορά 16/7/2010), αυτό το απλό “τεχνικό” ζήτημα κατέληξε σε διαδικασία που οδήγησε στο μαζικό ξεφόρτωμα ελληνικών ομολόγων στους μόνους διαθέσιμους, λόγω του κινδύνου αντισυμβαλλομένου, παίκτες – τους ελληνικούς φορείς. Φαίνεται, οι τελευταίοι ήταν και πρόθυμοι – κατ’ εντολήν. Η κα Παπανδρέου βλέπει σκάνδαλο τεραστίων διαστάσεων. Σωστά, μόνο που το σκάνδαλο έχει να κάνει με το γεγονός ότι άνθρωποι απολύτως ανίκανοι εκλήθησαν να χειρισθούν την κρίση. Το αστείο (όσο αστείο μπορεί να είναι) της υπόθεσης, το οποίο επιβεβαιώνει την άποψή μου ότι έβλεπαν ως παγάκι την κορυφή του παγόβουνου, είναι ότι αρχές Δεκεμβρίου 2009, μετά από αίτημα των ελληνικών τραπεζών, ήρθησαν και οι επιπτώσεις στις μη εκκαθαριζόμενες (ακόμη και μετά από δέκα ημέρες!) πράξεις στην αγορά ομολόγων. Η ατζαμοσύνη και οι παρεμβάσεις που ενώ υποτίθεται θα έλυναν το πρόβλημα αντίθετα το επιδείνωναν κορυφώθηκαν με την επαναφορά του προηγούμενου συστήματος στις 7/4/2010 – ελληνικοί φορείς ελάφρωσαν τους ξένους τζογαδόρους (ή θεσμικούς, αδιάφορο) από €15 δισ επικίνδυνου ελληνικού χρέους.

Σήμερα συζητάμε για τη ρευστότητα των τραπεζών και τους κακούς τραπεζίτες που δεν διοχετεύουν χρήμα στην πραγματική οικονομία. Φορτώθηκαν τόσο οι τράπεζες όσο και τα ταμεία ελληνικά ομόλογα την περίοδο του γεμάτου πιστολιού, με αποτέλεσμα σήμερα να ανθεί υποχρεωτικά η αγορά των repos μεταξύ τραπεζών και ασφαλιστικών ταμείων. Οι τράπεζες αντλούν ρευστότητα από την ΕΚΤ για να δανείζουν εκατοντάδες εκατομμυρίων στα Ταμεία μιας και το μόνο που έχουν τα τελευταία είναι χαρτιά, τα οποία βέβαια μάλλον δεν θα μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν οι συνταξιούχοι. Απλούστατα γιατί όλοι τους, τράπεζες και ταμεία, διοχέτευσαν τη ρευστότητά τους, είτε κατ’ εντολήν είτε από ανικανότητα διαχείρισης, στα τοξικά ελληνικά ομόλογα ώστε να έχει ο πρωθυπουργός γεμάτο πιστόλι στα ανά τον κόσμο ταξίδια του. Μόνο που το πιστόλι ήταν ο Μεξικάνος της ταινίας.

Θα αναρωτιέστε ποιος ήταν ο ρόλος της Τζούλια Ρόμπερτς στην ταινία. Απλώς ήταν το side story, με πάθος, απαγωγές και τέτοια. Όπως λίγο πολύ ήταν και το side story των κακών τζογαδόρων που επιβουλεύονται την Αγλαΐτσα του Μποστ. Το βασικό όμως ήταν ότι το πιστόλι πυροβολούσε προς τα πίσω. Στην ταινία μάθαμε ότι ο κάλφας, από έρωτα “πείραξε“ το πιστόλι. Θα μας πει κανείς ποιος έβαλε στο χέρι του πρωθυπουργού τον Μεξικάνο; Δηλαδή, με ποιού την εντολή, με τίνος τα χρήματα και με ποιόν εκτελεστικό ακυρωνόταν σε πραγματικό χρόνο η εθνική πολιτική;

Ο Μεξικάνος ήταν κάτι μεταξύ road movie και ρομαντικής κωμωδίας. Όπως άλλωστε φαίνεται ότι ήταν και η ελληνική πολιτική για τη διαχείριση της κρίσης – χωρίς το ρομαντική. Η ταινία πήγε μέτρια στο box office και δεν υπήρξε sequel. Η ελληνική εκδοχή του Μεξικάνου, λόγω της μεγάλης επιτυχίας, φαίνεται ότι ετοιμάζεται πυρετωδώς για τη συνέχεια, με τους ίδιους πρωταγωνιστές!