Αντίο σύντροφε, χάσαμε.

Ο Λεωνίδας έφερε στη πολιτική ζωή του τόπου την κουλτούρα του διαλόγου και της συνεννόησης. Κατάλαβε ότι οι δύο μεγάλες συμφορές που έζησε με δραματικό τρόπο (εμφύλιος και δικτατορία) δεν ήταν απλά μια ήττα της αριστεράς αλλά μια συμφορά για όλη την Ελλάδα. Είδε να χάνονται χιλιάδες άνθρωποι και μάλιστα οι καλύτεροι και οι εντιμότεροι: τα νιάτα και η διανόηση της 10ετίας του 40 στα εκτελεστικά αποσπάσματα, στις φυλακές και τις εξορίες και μετά όταν η πολιτική και πολιτιστική Άνοιξη της 10ετίας του 60 έγινε Χαμένη Άνοιξη με την δικτατορία του 67. Για τούτο επέμενε ότι η πολιτική δεν είναι παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος (ή αυτοί ή εμείς) αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορούμε όλοι να κερδίσουμε από την συνεργασία και κυρίως όλοι να χάσουμε από μια χωρίς μέτρο αντιπαράθεση. Καταλάβαινε επίσης ότι η μισαλλόδοξη ρητορεία οδηγεί σε παγίδα, δεν αφήνει κανένα περιθώριο αναδίπλωσης ακόμη και όταν καταλάβει κανείς ότι ο συσχετισμός δύναμης είναι αρνητικός ή ότι απλά έχει κάνει λάθος επιλογές γιατί έχει τόσο πολύ διαπαιδαγωγήσει το κοινό του στην λάθος κατεύθυνση που είναι υποχρεωμένος να την ακολουθήσει μέχρι τον γκρεμό.

Έτσι ο Λεωνίδας διάνθιζε τους λόγους του με «καλά λόγια» για τους πολιτικούς του (μας) αντιπάλους όχι για λόγους αστικής ευγένειας αλλά γιατί αυτό επέτρεπε να μπορεί να αντιπαρατίθεται μαζί τους πολιτικά και όχι με το μίσος του δογματισμού, γιατί τον ενδιέφερε να πείσει πολιτικά όχι να εξοντώσει φυσικά τον «άλλο».

Ίσως το μεγαλύτερο λάθος του ήταν ο συνασπισμός με το ΚΚΕ, που άφησε στο απυρόβλητο της κριτικής την σχέση του κόμματος αυτού με τον υπαρκτό σοσιαλισμό, τον σταλινισμό και την περιφρόνηση της δημοκρατίας. Θεώρησε ότι η στροφή του Γκορμπατσόφ ήταν επαρκής για να συμπαρασύρει και την κομματική γραφειοκρατία του Περισσού που άλλωστε είχε χειροκροτήσει με συνέπεια όλες τις στροφές της πολιτικής του ΚΚΣΕ από την εποχή της Τρίτης Διεθνούς. Τους βρήκε όμως μπροστά του και όσους έμειναν στο ΚΚΕ αλλά και τους περισσότερους από όσους έφυγαν από αυτό προσχωρώντας στον ΣΥΝ, κρατώντας όμως ακέραιες τις παρακαταθήκες του δηλ. τον αντιευρωπαϊσμό, την περιφρόνηση της («αστικής») δημοκρατίας, την λαϊκίστικη ρητορεία, την μισαλλοδοξία και τον δογματισμό.

Ο Λεωνίδας δεν χρειαζόταν να αποδείξει ότι ήταν αριστερός: είχε καταδικαστεί σε θάνατο και είχε διωχθεί πολλές φορές για τις ιδέες του. Μπορούσε λοιπόν να μιλάει αυτοκριτικά για την πορεία της αριστεράς και να αναγνωρίζει τα λάθη του και το έκανε, δημόσια.

Σήμερα πολλοί, σχεδόν όλοι, μιλούν για την μεγάλη απώλεια για την ελληνική πολιτική ζωή και όμως η σημερινή τους στάση στην πολιτική αντιπροσωπεύει ακριβώς ότι περισσότερο πολεμούσε ο Λεωνίδας: την πολιτική μισαλλοδοξία, την στείρα πολεμική, τον εθνικισμό, την κομματική ιδιοτέλεια, τον τυχοδιωκτισμό, το διαζύγιο με την κοινή λογική, τον δογματισμό. Και είναι ακριβώς αυτά που μας έφεραν εδώ γιατί ο Λεωνίδας που όλοι σήμερα με θλίψη αποχαιρετούμε ηττήθηκε στη μάχη για μια ανώτερη πολιτική κουλτούρα στην Ελλάδα και μαζί του όλοι εμείς.

Γιάννης