Το κίνημα "καταλάβετε την Ουολ Στριτ" και οι μετατοπίσεις στο αμερικανικό πολιτικό τοπίο
«Occupy Wall Street» and the changing American political landscape
Μάικλ Λιντ, Licy Network, ppol.gr, Δημοσιευμένο: 2011-10-22
Το Σαββατοκύριακο 15 και 16 Οκτωβρίου, διαδηλώσεις σε πλήθος πόλεων των Ηνωμένων Πολιτειών, συμπεριλαμβανομένης της Ουάσινγκτον και του Σικάγο, διεύρυναν το κίνημα «καταλάβετε την Ουολ Στριτ» (OWS), την ίδια ώρα που στην Ευρώπη συνεχίζονταν ανάλογες διαδηλώσεις, που έχουν ως αρχική πηγή έμπνευσης την «αραβική άνοιξη». Παρά τις διαφορές που παρατηρούνται στις διάφορες χώρες, όλοι οι διαδηλωτές εκφράζουν μια εκτεταμένη αγανάκτηση ενάντια στην υπέρμετρη συγκέντρωση πλούτου και στις απαθείς πολιτικές ελίτ, που τις θεωρούν πράκτορες χρηματοοικονομικών και επιχειρηματικών συμφερόντων.
Αφού αρχικά αγνοήθηκε από τα αμερικανικά μίντια, το OWS και οι μιμητές του έγιναν σύντομα αντικείμενο αυξανόμενου ενδιαφέροντος και ευνοϊκών σχολίων από κεντρώους και προοδευτικούς αναλυτές. Πολλοί Δημοκρατικοί θέλουν να ελπίζουν πως το κίνημα αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως το αριστερό ανάλογο του «κόμματος του τσαγιού», δίνοντας κάποια κινηματική αξιοπιστία στο αμερικανικό προοδευτικό κίνημα, που ενώ δεν του λείπουν οι δωρητές, οι δεξαμενές σκέψης κι οι εμβριθείς αναλύσεις, εμφανίζει ατροφικούς κινηματικούς μυώνες, μετά την παρακμή του συνδικαλιστικού κινήματος -που άλλοτε πρόσφερε στην προοδευτική μεσαία τάξη συμμάχους από την εργατική τάξη. «Η σπορά των μαρτύρων είναι το αίμα της εκκλησίας», όπως άλλοτε παρατήρησε ο Τερτυλλιανός (Tertullian): ακόμα και ήρεμοι Αμερικανοί της ανώτερης μεσαίας τάξης εξοργίστηκαν από την έξαρση της αστυνομικής ωμότητας ενάντια στους διαδηλωτές, που ως επί το πλείστον αποτελούνται από μορφωμένους νεαρούς Αμερικανούς, ριζοσπαστικοποιημένους από την απουσία ευκαιριών και την κατάρρευση της οικονομίας. Στους Αμερικανούς ηλικίας από 20 ως 30 ετών, τα επίσημα στοιχεία της ανεργίας, που «ξεχνούν» πολλούς ανέργους και υποαπασχολούμενους, την ανεβάζουν στο 15%.
Μένει να δούμε αν το κίνημα OWS θα βγάλει το χειμώνα. Προβληματίζουν οι αναφορές από την Ευρώπη περί της διείσδυσης βίαιων στοιχείων του αναρχικού «μαύρου μπλοκ» στις διαδηλώσεις. Τη δεκαετία του 1960, η αμερικανική κοινή γνώμη στράφηκε εναντίον της αριστερίζουσας αντικουλτούρας όταν αυτή ταυτίστηκε με κινήματα σαν το «γουέδερ αντεργκράουντ» και τους «μαύρους πάνθηρες». Με τον ίδιο τρόπο, η αυξανόμενη μεν, αλλά ρηχή ακόμα επικριτική διάθεση του αμερικανικού κοινού ενάντια στους πλουτοκράτες της «Ουολ Στριτ» θα μπορούσε να εξατμιστεί αν αρχίσουν να σπάνε παράθυρα.
Ως τώρα όμως το κίνημα βοήθησε ποικιλοτρόπως στο να μπορέσουν οι προοδευτικοί να καταφέρουν πλείστα πλήγματα στους συντηρητικούς.
Κατ’ αρχήν απαξίωσε τον ισχυρισμό του «κόμματος του τσαγιού» πως εκφράζει αυθεντικά το λαό: το εμφανίζει αντιθέτως σαν ένα κίνημα ακραίων στοιχείων που κατευθύνονται από στελέχη των Ρεπουμπλικάνων. Ενώ τα μέλη του OWS κραδαίνουν πλακάτ που γράφουν «είμαστε το 99%», οι υποψήφιοι που υποστηρίζει το «κόμμα του τσαγιού» προωθούν πολιτικές που αποσκοπούν να κάνουν το 1% των πλούσιων ακόμα πλουσιότερο. Ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος Χέρμαν Κάιν (Herman Cain) π.χ. προωθεί το λεγόμενο «φορολογικό σχέδιο 9-9-9» που θα αύξαινε δραστικά τους αντικοινωνικούς έμμεσους φόρους στην κατανάλωση για τους περισσότερους Αμερικανούς, ενώ θα μείωνε παράλληλα ακόμα περισσότερο τη φορολογία των εξοργιστικά υπο-φορολογούμενων πλουσίων.
Αν και οι ειδήμονες απαξιώνουν εντελώς το σχέδιο αυτό, ο Κάιν μοιάζει να αυξάνει την επιρροή του στους ψηφοφόρους των εσωκομματικών εκλογών των Ρεπουμπλικάνων. Ο Αφροαμερικανός επιχειρηματίας χρωστάει την νέα του απήχηση εν μέρει στη διαχειριστική και διαφημιστική του δεξιοτεχνία, που την απέκτησε ως διευθύνων σύμβουλος της «μπέργκερ κινγκ» και της «γκοντφάδερς πίτσα». Αλλά βασικός παράγων στην εξέλιξη αυτή είναι η αποδυνάμωση του κυβερνήτη του Τέξας Ρικ Πέρι (Rick Perry), που θεωρούνταν για καιρό ως η «δεξιά απάντηση» στον άλλοτε κυβερνήτη της Μασαχουσέτης Μιτ Ρόμνι (Mitt Romney) -ως ότου χαρακτήρισε «άκαρδους» τους φοιτητές του Τέξας που εναντιώνονται στη σχετικά ήπια μεταναστευτική του πολιτική. Ο Πέρι, που εξακολουθεί να έχει περισσότερα λεφτά από τον Ρόμνι, έχει πάντως ακόμα τα περιθώρια να ανακάμψει από αυτό το στραβοπάτημα. Από τη μεριά του, ο Ρόμνι μπορεί να αδράξει το χρίσμα αν διασπαστεί η δεξιά ψήφος στις εσωκομματικές εκλογές ή αν οι Ρεπουμπλικάνοι ψηφοφόροι προκρίνουν το κριτήριο της εκλεξιμότητας από εκείνο της ιδεολογικής καθαρότητας.
Όπως και να ’ναι, το ιδεολογικό τοπίο έχει μετακινηθεί. Μιας που το πολιτικό κέντρο είναι εξ ορισμού σχετική έννοια, οι έντονες αριστερές κινητοποιήσεις μετακινούν το κέντρο προς τα αριστερά, αλλά επίσης διευρύνουν το δεξιό φάσμα. Αυτό επιτρέπει στον Ομπάμα (Obama) να είναι πειστικότερος στον αγαπημένο του ρόλο του κεντρώου, ακόμα και τη στιγμή που προωθεί μια εξαιρετικά αριστερή πρωτοβουλία για την απασχόληση, που αν και θεωρείται ήδη «τελειωμένη» στο κογκρέσο, έχει στόχο να εμφανίσει τους Ρεπουμπλικάνους ως αδιάφορους για τους ανέργους. Κι γι’ αυτό και μόνο το λόγο ο πρόεδρος έχει κάθε λόγο να ευγνωμονεί τους διαδηλωτές ενάντια στην «Ουολ Στριτ», έστω αν ο ίδιος και οι επιτελείς του έχουν μαζέψει μια περιουσία για την επανεκλογή του προέδρου από δωρητές... στελέχη τους Ουολ Στριτ.
--------------------------------------------------------------------------------
Ο Michael Lind είναι πολιτικός διευθυντής στο αναπτυξιακό πρόγραμμα του «ιδρύματος νέας Αμερικής»
Αφού αρχικά αγνοήθηκε από τα αμερικανικά μίντια, το OWS και οι μιμητές του έγιναν σύντομα αντικείμενο αυξανόμενου ενδιαφέροντος και ευνοϊκών σχολίων από κεντρώους και προοδευτικούς αναλυτές. Πολλοί Δημοκρατικοί θέλουν να ελπίζουν πως το κίνημα αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως το αριστερό ανάλογο του «κόμματος του τσαγιού», δίνοντας κάποια κινηματική αξιοπιστία στο αμερικανικό προοδευτικό κίνημα, που ενώ δεν του λείπουν οι δωρητές, οι δεξαμενές σκέψης κι οι εμβριθείς αναλύσεις, εμφανίζει ατροφικούς κινηματικούς μυώνες, μετά την παρακμή του συνδικαλιστικού κινήματος -που άλλοτε πρόσφερε στην προοδευτική μεσαία τάξη συμμάχους από την εργατική τάξη. «Η σπορά των μαρτύρων είναι το αίμα της εκκλησίας», όπως άλλοτε παρατήρησε ο Τερτυλλιανός (Tertullian): ακόμα και ήρεμοι Αμερικανοί της ανώτερης μεσαίας τάξης εξοργίστηκαν από την έξαρση της αστυνομικής ωμότητας ενάντια στους διαδηλωτές, που ως επί το πλείστον αποτελούνται από μορφωμένους νεαρούς Αμερικανούς, ριζοσπαστικοποιημένους από την απουσία ευκαιριών και την κατάρρευση της οικονομίας. Στους Αμερικανούς ηλικίας από 20 ως 30 ετών, τα επίσημα στοιχεία της ανεργίας, που «ξεχνούν» πολλούς ανέργους και υποαπασχολούμενους, την ανεβάζουν στο 15%.
Μένει να δούμε αν το κίνημα OWS θα βγάλει το χειμώνα. Προβληματίζουν οι αναφορές από την Ευρώπη περί της διείσδυσης βίαιων στοιχείων του αναρχικού «μαύρου μπλοκ» στις διαδηλώσεις. Τη δεκαετία του 1960, η αμερικανική κοινή γνώμη στράφηκε εναντίον της αριστερίζουσας αντικουλτούρας όταν αυτή ταυτίστηκε με κινήματα σαν το «γουέδερ αντεργκράουντ» και τους «μαύρους πάνθηρες». Με τον ίδιο τρόπο, η αυξανόμενη μεν, αλλά ρηχή ακόμα επικριτική διάθεση του αμερικανικού κοινού ενάντια στους πλουτοκράτες της «Ουολ Στριτ» θα μπορούσε να εξατμιστεί αν αρχίσουν να σπάνε παράθυρα.
Ως τώρα όμως το κίνημα βοήθησε ποικιλοτρόπως στο να μπορέσουν οι προοδευτικοί να καταφέρουν πλείστα πλήγματα στους συντηρητικούς.
Κατ’ αρχήν απαξίωσε τον ισχυρισμό του «κόμματος του τσαγιού» πως εκφράζει αυθεντικά το λαό: το εμφανίζει αντιθέτως σαν ένα κίνημα ακραίων στοιχείων που κατευθύνονται από στελέχη των Ρεπουμπλικάνων. Ενώ τα μέλη του OWS κραδαίνουν πλακάτ που γράφουν «είμαστε το 99%», οι υποψήφιοι που υποστηρίζει το «κόμμα του τσαγιού» προωθούν πολιτικές που αποσκοπούν να κάνουν το 1% των πλούσιων ακόμα πλουσιότερο. Ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος Χέρμαν Κάιν (Herman Cain) π.χ. προωθεί το λεγόμενο «φορολογικό σχέδιο 9-9-9» που θα αύξαινε δραστικά τους αντικοινωνικούς έμμεσους φόρους στην κατανάλωση για τους περισσότερους Αμερικανούς, ενώ θα μείωνε παράλληλα ακόμα περισσότερο τη φορολογία των εξοργιστικά υπο-φορολογούμενων πλουσίων.
Αν και οι ειδήμονες απαξιώνουν εντελώς το σχέδιο αυτό, ο Κάιν μοιάζει να αυξάνει την επιρροή του στους ψηφοφόρους των εσωκομματικών εκλογών των Ρεπουμπλικάνων. Ο Αφροαμερικανός επιχειρηματίας χρωστάει την νέα του απήχηση εν μέρει στη διαχειριστική και διαφημιστική του δεξιοτεχνία, που την απέκτησε ως διευθύνων σύμβουλος της «μπέργκερ κινγκ» και της «γκοντφάδερς πίτσα». Αλλά βασικός παράγων στην εξέλιξη αυτή είναι η αποδυνάμωση του κυβερνήτη του Τέξας Ρικ Πέρι (Rick Perry), που θεωρούνταν για καιρό ως η «δεξιά απάντηση» στον άλλοτε κυβερνήτη της Μασαχουσέτης Μιτ Ρόμνι (Mitt Romney) -ως ότου χαρακτήρισε «άκαρδους» τους φοιτητές του Τέξας που εναντιώνονται στη σχετικά ήπια μεταναστευτική του πολιτική. Ο Πέρι, που εξακολουθεί να έχει περισσότερα λεφτά από τον Ρόμνι, έχει πάντως ακόμα τα περιθώρια να ανακάμψει από αυτό το στραβοπάτημα. Από τη μεριά του, ο Ρόμνι μπορεί να αδράξει το χρίσμα αν διασπαστεί η δεξιά ψήφος στις εσωκομματικές εκλογές ή αν οι Ρεπουμπλικάνοι ψηφοφόροι προκρίνουν το κριτήριο της εκλεξιμότητας από εκείνο της ιδεολογικής καθαρότητας.
Όπως και να ’ναι, το ιδεολογικό τοπίο έχει μετακινηθεί. Μιας που το πολιτικό κέντρο είναι εξ ορισμού σχετική έννοια, οι έντονες αριστερές κινητοποιήσεις μετακινούν το κέντρο προς τα αριστερά, αλλά επίσης διευρύνουν το δεξιό φάσμα. Αυτό επιτρέπει στον Ομπάμα (Obama) να είναι πειστικότερος στον αγαπημένο του ρόλο του κεντρώου, ακόμα και τη στιγμή που προωθεί μια εξαιρετικά αριστερή πρωτοβουλία για την απασχόληση, που αν και θεωρείται ήδη «τελειωμένη» στο κογκρέσο, έχει στόχο να εμφανίσει τους Ρεπουμπλικάνους ως αδιάφορους για τους ανέργους. Κι γι’ αυτό και μόνο το λόγο ο πρόεδρος έχει κάθε λόγο να ευγνωμονεί τους διαδηλωτές ενάντια στην «Ουολ Στριτ», έστω αν ο ίδιος και οι επιτελείς του έχουν μαζέψει μια περιουσία για την επανεκλογή του προέδρου από δωρητές... στελέχη τους Ουολ Στριτ.
--------------------------------------------------------------------------------
Ο Michael Lind είναι πολιτικός διευθυντής στο αναπτυξιακό πρόγραμμα του «ιδρύματος νέας Αμερικής»
