Λεφτά στην αγορά τώρα, χωρίς τις τράπεζες

Την παράκαμψη των τραπεζών με τη βοήθεια μιας ειδικής τράπεζας του Δημοσίου η οποία θα διοχετεύει τα διαθέσιμα κονδύλια απευθείας στην αγορά προτείνει ο βουλευτής της ΔΗΜΑΡ Νίκος Τσούκαλης, ο οποίος περιγράφει το αδιέξοδο που επικρατεί από την άρνηση ή την αδυναμία των τραπεζών να δανείζουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Περί τα 106 δις ευρώ έχουν διαθέσει το ελληνικό Δημόσιο και τα ευρωπαϊκά ταμεία στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, το οποίο ωστόσο διατηρεί κλειστές τις «στρόφιγγες». «Ωρολογιακή βόμβα» αποτελεί η συνεχιζόμενη απόσυρση καταθέσεων, εν μέσω του κλίματος ρευστότητας και ανασφάλειας στην ελληνική οικονομία.

Με πόσα χρήματα έχουν ενισχυθεί οι ελληνικές τράπεζες την περίοδο της κρίσης;

Τα τελευταία 3 χρόνια έχουν χορηγηθεί 106 δις ευρώ σε εγγυήσεις, ομόλογα και μετρητά (7 δις ευρώ). Συνολικά, η οικονομική ενίσχυση των τραπεζών θα φτάσει τα 155 δις ευρώ.

Τα οποία διατίθενται κυρίως μέσω του Προϋπολογισμού ή μέσω των ευρωπαϊκών ταμείων;

Συνολικά, περίπου 60 δις ευρώ αποτελούν εθνική συμμετοχή μέσω του Προϋπολογισμού. Κυρίως οι πιο πρόσφατες ενισχύσεις προέρχονται από την ΕΕ.

Είναι χρήματα τα οποία προορίζονται για την αγορά ή για να κλείσουν «τρύπες» των τραπεζών;

Σε γενικές γραμμές, αυτές οι επιχορηγήσεις αποσκοπούν στη σταθεροποίηση μέσα από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζικών ιδρυμάτων. Αυτό βεβαίως θα πρέπει να συνδεθεί με τα περίπου 45-50 δις ευρώ τα οποία έχουν εξαχθεί από τους τραπεζικούς λογαριασμούς αρχής γενομένης τον Ιανουάριο του 2010. Μάλιστα, τα μεγαλύτερα κεφάλαια αποσύρθηκαν σε περιόδους κατά τις οποίες η κυβέρνηση έδειχνε να εφησυχάζει και να μην αναλαμβάνει πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα, περίπου 14 δις ευρώ «βγήκαν» από τις τράπεζες το Σεπτέμβριο – Οκτώβριο του 2011. Αντίστοιχες κινήσεις είχαν σημειωθεί και όταν είχε τεθεί θέμα επιστροφής στη δραχμή ή ακόμη νωρίτερα με τις δηλώσεις περί «Τιτανικού» κλπ.

Αναφέρεστε σε μία μεγάλη έξοδο των μεγαλοκαταθετών;

Όχι μόνο. Μεγάλος αριθμός μικροκαταθετών, των 3 ή 10 χιλιάδων ευρώ, έχουν «σηκώσει» τα χρήματα από τις τράπεζες. Αυτό καταδεικνύει την αλλοπρόσαλλη κυβερνητική πολιτική η οποία από τη μια πλευρά ενισχύει τις τράπεζες για να παράσχουν ρευστότητα και από την άλλη πλευρά κάνει ό,τι μπορεί για να προκαλεί ανασφάλεια στους πολίτες οι οποίοι στη συνέχεια αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Αν αυτά τα χρήματα βρίσκονταν σήμερα στις τράπεζες, θα συζητούσαμε με άλλους όρους.

Υπάρχει η άποψη σύμφωνα με την οποία όλο το προηγούμενο διάστημα οι τράπεζες πέτυχαν μεγάλη κερδοφορία και σήμερα νίπτουν τα χείρας τους. Υπάρχει και ο αντίλογος που θέλει το τραπεζικό σύστημα να αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα βιωσιμότητας και άρα να αδυνατεί να παρέχει ρευστότητα στην αγορά.

Η πρώτη άποψη αποτελεί μια κοινή διαπίστωση που έχει να κάνει με την ασυδοσία, την τοκογλυφική συμπεριφορά, τις σπατάλες, το «ξεχείλωμα» με τις πιστωτικές κάρτες κλπ που επέδειξε το τραπεζικό κεφάλαιο μέχρι το 2010, και που όλοι καταγγείλαμε. Ακριβώς εξαιτίας αυτής της πολιτικής, και φυσικά σε συνδυασμό με την κρίση, αποτελεί πλέον κοινό μυστικό -ακόμη και για μεγάλα τμήματα της Αριστεράς- ότι πράγματι υπάρχει πρόβλημα με το τραπεζικό σύστημα. Προσοχή: στο τραπεζικό σύστημα, όχι στους τραπεζίτες. Επίσης, συμφωνούμε σχεδόν όλοι ότι σε μια ενδεχόμενη κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος οι πρώτοι οι οποίοι θα πληγούν είναι αυτοί που εξακολουθούν να έχουν τα λεφτά τους μέσα στην Ελλάδα.

Σε ομιλία σας στη Βουλή, αναρωτηθήκατε μήπως θα έπρεπε τα χρήματα των όποιων ενισχύσεων να χορηγούνται απευθείας στην αγορά, χωρίς τη μεσολάβηση των τραπεζών.

Δεν υπάρχουν οι παραμικρές ασφαλιστικές δικλείδες που να υποχρεώνουν τις τράπεζες να καταβάλλουν ένα μέρος αυτών των ενισχύσεων στην πραγματική αγορά. Ακόμη και για χρήματα τα οποία ουσιαστικά διατίθενται από το Δημόσιο ακριβώς με αυτό το σκοπό. Θα αρκεστώ να σας μεταφέρω τη δήλωση του ίδιου του υπουργού Ανάπτυξης κ. Χρυσοχοϊδη, σύμφωνα με την οποία: «Έχουμε φτάσει στο σημείο πολλές φορές να μην μπορούν να πάρουν εγγυητικές επιστολές υγιέστατες επιχειρήσεις, οι οποίες δυστυχώς δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε αυτές τις στοιχειώδεις τραπεζικές ενέργειες να κάνουν από την πλευρά τους. Είναι αποπνικτική διαδικασία, η οποία πνίγει και πολλές φορές εξαφανίζει υγιέστατες επιχειρήσεις και αυτό δεν μπορεί να μείνει και δεν πρέπει να μείνει αναπάντητο από τη δική μας πλευρά». Αφήστε που υγιείς επιχειρηματίες στους οποίους χρωστά το Δημόσιο, επιδεικνύουν στις τράπεζες το έγγραφο που πιστοποιεί τις οφειλές του Δημοσίου προς τις επιχειρήσεις τους προκειμένου να τους χορηγηθεί ισόποσο δάνειο, και εκείνες (οι τράπεζες) δεν εγκρίνουν το δάνειο γιατί θεωρούν το Δημόσιο αναξιόπιστο... Μία ανάληψη της τάξης των 10.000 ευρώ να ζητήσει κανείς, το πιθανότερο είναι να του πουν: «έλα μετά από δυο μέρες».

Με τα επενδυτικά προγράμματα, όπως το ΤΕΜΠΕ και το ΕΤΕΑΝ, τι συμβαίνει;

«Κολλούν» στις τράπεζες. Παρόλο που το Δημόσιο εγγυάται δις ευρώ, εκείνες δεν τα δανείζουν ούτε για τα μεγάλα έργα, ούτε για τις ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Πράττουν κατά το δοκούν. Η ΔΗΜΑΡ έχει προτείνει το Ειδικό Ταμείο Επενδύσεων και Ανάπτυξης να μετονομαστεί σε Ειδική Τράπεζα Επενδύσεων και Ανάπτυξης, δηλαδή να μετατραπεί σε τράπεζα ειδικού σκοπού για την ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης της χώρας, δεδομένου ότι αυτό το ταμείο πρόκειται να διαχειριστεί το επόμενο διάστημα κάποια δις ευρώ. Προσωπικά, έχω ρωτήσει τον κ. Χρυσοχοϊδη: «Είστε σίγουρος ότι οι τράπεζες θα εκταμιεύσουν αυτά τα χρήματα; Γιατί δεν μετατρέπεται σε ειδική τράπεζα το ΕΤΕΑΝ ώστε να τα διαχειριστεί το ίδιο;». Μου απάντησε ότι σκέφτεται πάρα πολύ σοβαρά να δημιουργηθεί μια τέτοια τράπεζα. Είναι κάτι που πρέπει να γίνει.

Επιπλέον, υπάρχουν και οι επιπτώσεις από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων τα οποία βρίσκονται στη κατοχή των τραπεζών.

Εδώ θέλω να επισημάνω αυτό που σωστά σκέφτεται ο εκάστοτε πολίτης: «’Κουρεύεις’ το χρέος, κάνεις το ένα, κάνεις το άλλο. Γιατί δεν ελαφραίνεις και τα δικά μου τα δάνεια;». Είναι κάτι το οποίο θα έπρεπε να έχει γίνει για κάποιες ειδικές περιπτώσεις, για νοικοκυριά και επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οριακές καταστάσεις. Θα μπορούσαν για παράδειγμα να «κουρευτούν» κάποια δάνεια έναντι εγγυήσεων κρατικής περιουσίας. Πρέπει οπωσδήποτε να «ανασάνει» η αγορά.