Δημόσια Τηλεόραση: Η Επόμενη Μέρα

Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο της σημερινής μας εκδήλωσης: «Δημόσια Τηλεόραση: Η Επόμενη Μέρα». Και ξεκινώ από τον τίτλο γιατί ως γνωστόν δίνει τον τόνο, προετοιμάζει τον αναγνώστη (ή τον ακροατή) για αυτό που πρόκειται να επακολουθήσει — είτε είναι κείμενο είτε είναι λόγος. Επιλέξαμε τον συγκεκριμένο τίτλο για πολύ σαφείς λόγους: γιατί θελήσαμε να επικεντρωθούμε περισσότερο στην προσπάθεια ανίχνευσης μιάς απάντησης στο ερώτημα «Τι είδους δημόσια ραδιοτηλεόραση ταιριάζει —και θέλουμε— σήμερα στη χώρα;».

Αποφεύγοντας, πάει να πει, άλλους τίτλους όπως, π.χ.: «ΕΡΤ: μια αμαρτωλή πορεία», ή: «ΕΡΤ: ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη – ο έλεγχος της ραδιοτηλεόρασης από την πολιτική και τη συνδικαλιστική εξουσία», (τίτλοι, οι οποίοι θα μας οδηγούσαν σε μία ιστορική προσέγγιση του φαινομένου), ή τίτλους του τύπου: «Οι πολιτικές επιπτώσεις του κλεισίματος της ΕΡΤ», οι οποίοι προφανώς θα προδιέθεταν για μια συγχρονική – πολιτική προσέγγιση των γεγονότων, των αιτιών και των επιπτώσεών τους στην πολιτική ζωή της χώρας. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως θελήσαμε να αποκλείσουμε την ιστορική προσέγγιση και την πολιτική διάσταση. (Χωρίς την ανάλυση τους άλλωστε δεν μπορείς να περιγράψεις το μέλλον).

Για να γίνω όμως σαφέστερος: η άποψη μου για τη ραδιοτηλεόραση έχει τρείς πλευρές.

Η μία πλευρά: Πρόκειται για το πεδίο εκείνο, τον μηχανισμό, όπου αποκρυσταλλώθηκαν, δεκαετίες τώρα, όλες οι παθογένειες αυτού που —βολικά, εν τέλει— συνηθίζουμε να ονομάζουμε «πελατειακό κράτος». Την αντανάκλαση, τουτέστιν, στο πολιτικό επίπεδο των «προ-νεωτερικών» δομών της νεοελληνικής κοινωνίας. Συγκεκριμένα: η ΕΡΤ ήταν και είναι ένας οργανισμός, στη λειτουργία του οποίου επιβλήθηκε ο συνδυασμός κυβερνητικών και κομματικών παρεμβάσεων με ακραίες συντεχνιακές αντιλήψεις. Ένας συνδυασμός που είναι προφανές πως στις σημερινές συνθήκες «τα έφαγε τα ψωμιά του». Το ίδιο προφανές όμως νομίζω πως είναι πως για να βγάλεις νέο «ψωμί» δεν ξεκινάς «γκρεμίζοντας το φούρνο». Ξεκινάς αλλάζοντας τον, εκσυγχρονίζοντας τον, αναδιαρθρώνοντας τον.

Υπάρχει όμως και μια άλλη πλευρά την οποία οφείλουμε να μην αγνοούμε: παρά την ύπαρξη αυτού του ασφυκτικού κλοιού —και τις περισσότερες φορές κόντρα σε αυτόν—, μέσα στη τηλεόραση και το ραδιόφωνο αναπτύχθηκαν —είτε χάρη σε ορισμένες διοικήσεις είτε χάρη σε προσωπικές πρωτοβουλίες— νησίδες πραγματικού πολιτισμού και ορισμένες φορές και ενημέρωσης υψηλού κύρους και ποιότητας. (Το να αγνοούμε αυτή τη διάσταση είναι αντίστοιχο με το να την υπερτονίζουμε).

Υπάρχει τέλος και η πλευρά των εργαζομένων στην ΕΡΤ: Όχι, όλοι οι άνθρωποι που δουλεύουν στην ΕΡΤ δεν είναι «άχρηστοι» ούτε «εγκάθετοι»! Το αντίθετο μάλιστα: πάμπολλοι από αυτούς και δημιουργικοί είναι και τεράστιο know-how διαθέτουν. Απλώς και αυτοί —οι οποίοι μπορεί και να αποτελούν την πλειοψηφία του προσωπικού— κάτω από την αφόρητη πίεση του συνδυασμού που προανέφερα οδηγήθηκαν και οδηγούνται είτε στο «ψυγείο», με αποφάσεις των κατά καιρούς διοικήσεων, είτε στην απραξία.

Το ζήτημα που προκύπτει προφανώς είναι με ποιά διαδικασία θα γίνει η επιλογή του κατάλληλου —αριθμητικά και ποιοτικά— προσωπικού; Και βεβαίως κάτι τέτοιο, που προϋποθέτει προσδιορισμό ρόλου και προφίλ της Δημόσιας Τηλεόρασης, νέο θεσμικό πλαίσιο, νέο οργανόγραμμα και αντικειμενική αξιολόγηση, δεν μπορεί να γίνει ούτε μονομερώς από τη ΝΔ, ούτε εκτός των κοινοβουλευτικών διαδικασιών, ούτε κάτω από την χρονική πίεση εκβιαστικών διλημμάτων και ασφαλώς ούτε σε κλίμα μετωπικής σύγκρουσης.

Και είναι τραγικό ότι για όλα αυτά οι συντεταγμένες διαδικασίες θα μπορούσαν να είχαν ξεκινήσει πριν από δέκα μήνες…

Κι ας μου επιτρέψετε εδώ μια προσωπική αναφορά: Παρακολουθώντας αλλά και συμμετέχοντας στις εξελίξεις στην ΕΡΤ, πέρα από τις διαρκείς παρεμβάσεις μου στο ΔΣ, είχα κάνει και αρκετές δημόσιες παρεμβάσεις – και για την απόλυση του Κώστα Σπυρόπολου, και για τις προσλήψεις και για την κατευθυνόμενη πολιτική στελεχών, ανάμεσα σε άλλες. Στις 4 μάλιστα Μαρτίου, τρισήμιση μήνες πριν, έκανα την εξής δημόσια δήλωση, η οποία είχε τίτλο: Άμεση ανάγκη για ριζική αναδιάρθρωση της ΕΡΤ. Η δήλωση άρχιζε με τη διαπίστωση πως «Η κατάσταση στην ΕΡΤ έχει φτάσει εδώ και καιρό στο απροχώρητο» και προχωρούσε σε συγκεκριμένη περιγραφή των ζητημάτων που έχουν οδηγήσει την ΕΡΤ σε λειτουργικό αδιέξοδο και σε επιταχυνόμενη απαξίωση. Κατέληγε:

«Η σημερινή ωστόσο κρίση στην ΕΡΤ μπορεί και πρέπει να γίνει αφορμή για μια ουσιαστική αλλαγή. Αναγκαίος όρος για μια τέτοια αλλαγή είναι η άμεση αναδιοργάνωση της Δημόσιας Τηλεόρασης με στόχο τη ριζική μεταρρύθμιση της.

Η αναγκαία όσο και επιτακτική αυτή μεταρρύθμιση θα πρέπει να ακολουθήσει δύο —παράλληλες και ταυτόχρονες— διαδικασίες:

Πρώτον: Άμεσος ορισμός νέας Διοίκησης της ΕΡΤ, η οποία να αποτελείται από πρόσωπα εγνωσμένου και αδιαμφισβήτητου κύρους — μετά από συναινετικές μεν διαδικασίες αλλά ασχέτως κομματικής προέλευσης (και προφανώς κομματικής ποσόστωσης).

Δεύτερον: Θεσμική μεταρρύθμιση, η οποία πρέπει να έχει ως στόχο να θωρακίσει τη Δημόσια Τηλεόραση απέναντι στις όποιες παρεμβάσεις κυβερνητικές, κομματικές ή οικονομικών κύκλων».

Εν πάση περιπτώσει αυτά ας πούμε πως ανήκουν στο παρελθόν. Σήμερα βρισκόμαστε για να συζητήσουμε «Την επόμενη μέρα της ραδιοτηλεόρασης»:

Αυτό άλλωστε δηλώνει και η σύνθεση του πάνελ μας:

Ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος, επικεφαλής της επιτροπής που συστάθηκε επί Ηλία Μόσιαλου, για να επεξεργαστεί ένα νέο νόμο για τη ραδιοτηλεόραση, ο οποίος και κατατέθηκε στη Βουλή επί κυβερνήσεως Παπαδήμου από τον τότε αρμόδιο Υπουργό Παντελή Καψή, για να εξαφανιστούν έκτοτε τα ίχνη του (με ευθύνη όλων των κομμάτων). Το ζήτημα όμως —και αυτό είναι που έχει μεγαλύτερη σημασία— είναι πως σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε μία πρόταση νόμου για την νέα ΕΡΤ, η οποία έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, και η οποία μπορεί να εμφανίζεται μεν ως «ο νόμος Αλιβιζάτου» και πολλά μέρη του να έχουν συνταχθεί με τη μέθοδο του copy-paste , αλλά που διαφέρει σε κρίσιμα σημεία του. Αυτές τις ουσιαστικές διαφορές αλλά και τους στόχους και το σκεπτικό του νόμου θα μας αναλύσει ο Νίκος Αλιβιζάτος.

Ο Κώστας Σπυρόπουλος, τέως Γενικός Διευθυντής Τηλεόρασης, ( του οποίου η προσχεδιασμένη αποπομπή ήταν κατά την άποψη μου μία πρόγευση των σημερινών εξελίξεων) θα καταθέσει τις απόψεις του για μια αναγκαία «Διπλή Μεταρρύθμιση».

Ο Γιώργος Μπράμος, Ειδικός Σύμβουλος στον τομέα του προγράμματος θα αναπτύξει το πώς θα έπρεπε να διαμορφώνεται το πρόγραμμα και το περιεχόμενο του.

Ενώ, τέλος, ο Προκόπης Δούκας, δημοσιογράφος και παρουσιαστής ειδήσεων και προγραμμάτων στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο της ΕΡΤ θα μιλήσει για το πώς θα έπρεπε να διαμορφωθεί —σε πρακτικό επίπεδο— η λειτουργία της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου της ΕΡΤ.

Πριν κλείσω ωστόσο αυτόν τον πρόλογο και δώσω τον λόγο στους ομιλητές, δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να σας αφηγηθώ ένα, ανεκδοτολογικού περιεχομένου, γεγονός — κι ας βγαίνει έξω από το πλαίσιο που περιέγραψα στην αρχή: Όταν κάποτε είχε έρθει ο σερ Χιού Γκριν, προσκεκλημένος από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για να υποβάλει σχέδιο για την αναδιάρθρωση της ελληνικής ραδιοτηλεόρασης (σχέδιο που ως γνωστόν το ’φαγε το μαύρο σκοτάδι), βρεθήκαμε —ως αντιπροσωπεία του ΚΚΕ Εσωτερικού— στην αμήχανη θέση να πρέπει να του απαντήσουμε στο ερώτημα «πόσες εκατοντάδες εκτάρια γης διέθετε η ελληνική τηλεόραση», διότι όπως είχε διαπιστώσει, η τότε ΕΙΡΤ στο προσωπικό της αριθμούσε γύρω στους 150 κηπουρούς! Μιλάμε για το 1974…