Με τον τρόπο του Ευκλείδη Τσακαλώτου

Γιώργος, Γιαννουλόπουλος

2017-07-29

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι υπουργός Οικονομικών ή ο «τσάρος της οικονομίας», όπως λέγαμε παλιά. Και ως τέτοιος θα κριθεί πρώτα από τους ψηφοφόρους και τελικά από την ιστορία. Δυστυχώς (ή ευτυχώς) δεν είμαι οικονομολόγος και συνεπώς δηλώνω αναρμόδιος να εκφέρω γνώμη. Μπορώ όμως και δικαιούμαι να σχολιάσω κάτι άλλο: το ύφος του.

Εδώ προκύπτει η εξής ένσταση: ποια η σχέση του ύφους του με την ουσία, του περιτυλίγματος με το περιεχόμενο και, κυρίως, πόση σημασία μπορεί να έχει το πώς εκφραζόμαστε εδώ που φτάσαμε;

Θα έλεγα ότι η σημασία είναι μικρή αλλά όχι αμελητέα, επειδή οι μεγάλες αποφάσεις που καθορίζουν άμεσα τη ζωή μας επηρεάζονται έμμεσα από το γενικό κλίμα που επικρατεί. Κι αυτό με τη σειρά του διαμορφώνεται σε κάποιο μέτρο από το πώς διατυπώνουμε τις σκέψεις μας, το πώς αντιδικούμε.

Το ύφος του Ευκλείδη Τσακαλώτου το πρόσεξα για πρώτη φορά όταν έδωσε μια συνέντευξη στο Μέγκα -δεν θυμάμαι καν αν ήταν πριν ή μετά τις εκλογές του 2015- όπου τον περιέλαβαν η Ολγα Τρέμη και ο Γιάννης Πρετεντέρης.

Η απάντησή του στην πρώτη ερώτηση ήταν σύντομη, περιεκτική, σαφής, επί του θέματος και το κυριότερο, όταν είπε αυτό που ήθελε να πει, σταμάτησε μόνος του. Προς μεγάλη έκπληξη των ερωτώντων, οι οποίοι αιφνιδιάστηκαν.

Προφανώς άλλα περίμεναν γιατί αλλιώς είχαν συνηθίσει. Περίμεναν υπεκφυγές (δεν με νοιάζει τι με ρωτάτε, εγώ θα πω εκείνο που με συμφέρει), περίμεναν μεγάλες κουβέντες (για να συσπειρωθούν οι δικοί μας και για να την πούμε στους απέναντι), περίμεναν να συνεχίσει (τώρα που μου δώσατε τον λόγο, τρελός είμαι να τον αφήσω;), περίμεναν πλατειασμούς (στην ελληνική τηλεόραση ο κανόνας «όταν μπορείς να πεις κάτι με δέκα λέξεις μη χρησιμοποιείς εκατό» έχει αντιστραφεί).

Eπαναλαμβάνω ότι δεν με ενδιαφέρει το τι είπε. Ισως ήταν κάτι με το οποίο διαφωνώ. Οφείλω όμως να ομολογήσω ότι ο τρόπος του με βρίσκει απολύτως σύμφωνο. Και κατ’ επέκταση οφείλω επίσης να ομολογήσω ότι υπάρχουν άλλοι που λένε το κατ’ εμέ σωστό, αλλά όταν γράφουν ή μιλούν στην τηλεόραση μου σπάνε τα νεύρα.

Θα ήταν όμως κολοσσιαία αφέλεια να συμπεράνουμε ότι θα συνεννοηθούμε και θα ομονοήσουμε αν μάθουμε να εκφραζόμαστε καλύτερα, με μεγαλύτερη σαφήνεια και καθαρότητα. Οι ιδεολογικές μεταξύ μας διαφορές είναι πραγματικές και θεμελιώδεις. Πολιτική σημαίνει αντιπαράθεση, συχνά σκληρή, αλλά όχι ξεκατίνιασμα.

Τούτου δεδομένου, οφείλουμε να μιλάμε καθαρά και όσο πιο ορθολογικά γίνεται. Διότι, κακά τα ψέματα, ο δημόσιος λόγος των κομμάτων από τότε που άρχισε η κρίση έχει πάρει την κατιούσα: υστερίες και φτηνές ατάκες, ρητορικές εξάρσεις οι οποίες ενεργοποιούν οπαδικές αντιδράσεις που παραπέμπουν στο ποδόσφαιρο, προσφυγή στο θυμικό, επίκληση της κοινοτοπίας, μισαλλοδοξία που μεταμφιέζεται σε μαχητικότητα, απάλειψη των αποχρώσεων στο όνομα μιας υπέρτατης αλήθειας. Με άλλα λόγια, έμπρακτη απόρριψη της κριτικής σκέψης.

Και γι’ αυτό ευθύνονται όλοι, αλλά κυρίως η κυβέρνηση. Οχι μόνο επειδή οφείλει να δίνει τον τόνο, αλλά και γιατί, περισσότερο από κάθε άλλη στο παρελθόν, προσπαθεί με το θρηνώδες ύφος της να εκτρέψει την προσοχή μας από το τι κάνει στο πώς αισθάνεται όταν το κάνει.

Θα προχωρούσα όμως ακόμα περισσότερο. Αμέσως μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου, η «πρώτη φορά Αριστερά» έδωσε κάποια δείγματα, ίσως πολλά για να θεωρηθεί σύμπτωση, ενός νέου ύφους.

Εννοώ ενδεικτικά τον Γιάνη -All Eyes on Me!- Βαρουφάκη, στον οποίο ο Θεός έδωσε μυαλό με το ένα χέρι και με το άλλο του αφαίρεσε την αίσθηση του γελοίου (ας θυμηθούμε την περιβόητη φωτογράφηση για το Paris Match), εννοώ την απόδοση τιμών στην πρόεδρο της Βουλής με στρατιωτικό άγημα να παρουσιάζει όπλα στο Πεντάγωνο, τις τελετές που οργάνωσε ο Πάνος Καμμένος και τον νυν υφυπουργό Παιδείας σε συνέντευξή του να αρνείται να απαντήσει σε ερώτηση του δημοσιογράφου με τη δήλωση «βαριέμαι»!

Εννοώ επίσης και ένα ύφος λεβεντοτσαμπουκαλίδικο, με πρώτο και κορυφαίο διδάξαντα τον Παύλο Πολάκη ή ένα ύφος αυταρχικό, όταν το Athens Review of Books κινδυνεύει να κλείσει μετά από αγωγή του υπουργού Εξωτερικών.

Να γιατί μου αρέσει ο τρόπος του Ευκλείδη Τσακαλώτου, ό,τι και να πιστεύω για την πολιτική του. Είναι συνειδητά έλλογος, δεν επικαλείται αυθεντίες, κατανοητός, και δεν αισθάνεσαι ότι σε προσβάλλει όταν τον ακούς. Οσο για τα ελληνικά του, ας μη μιλάνε εκείνοι που τα σφαγιάζουν, μολονότι γι’ αυτούς είναι η πρώτη και ίσως η μόνη τους γλώσσα.

Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=10201