Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Η στιγμή της αλήθειας για το Brexit

Γιώργος, Γιαννουλόπουλος

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2019-01-12


Μια χαρακτηριστική αντίδραση όσων αναβάλλουν κάτι επειδή το θεωρούν υπερβολικά δυσάρεστο ή δύσκολο είναι να αιφνιδιάζονται όταν διαπιστώνουν ότι αυτό που ανέβαλλαν θα συμβεί τη χρονική στιγμή που όλοι ξέραμε ότι θα συμβεί. Ετσι εξηγείται η τεταμένη, αγχώδης ατμόσφαιρα που έχει καταπλακώσει τους Βρετανούς και κυρίως τους πολιτικούς: στις 29 Μαρτίου 2019, η χώρα τους, μετά από δύο χρόνια άκαρπων και σπάταλων σε χρόνο διαπραγματεύσεων, θα πάψει να είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είτε υπάρχει συμφωνία με τους μέχρι τώρα ετέρους της είτε δεν υπάρχει.

Για τους Συντηρητικούς τα πράγματα είναι απλά και δυσοίωνα. Το δημοψήφισμα θεωρήθηκε ο μόνος τρόπος να λύσουν τις μεταξύ τους διαφορές, οι οποίες οφείλονται σε έναν τοξικό συνδυασμό προσωπικής φιλοδοξίας και ιδεολογικής αρτηριοσκλήρωσης. Ο,τι κι αν πιστεύει κανείς για τη Θάτσερ, τα αποπαίδια της αποδείχθηκαν λίγοι και μικροί.

Για τους Εργατικούς, όμως, το Brexit ανέσυρε στην επιφάνεια κάποιες παλιές, υπόγειες εντάσεις που παραμόνευαν κάτω από τον κοινό σκοπό: να καταδειχθεί η ανικανότητα των αντιπάλων τους στις διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες. Αλλά τώρα που μπήκαμε στην τελική ευθεία, το πλεονέκτημα του επικριτή εκ του ασφαλούς έπαψε να ισχύει γιατί και οι Εργατικοί θα αναγκαστούν να πουν όχι μόνο τι δεν πρέπει αλλά και τι ακριβώς πρέπει να γίνει.

Η στάση τους, πάντως, μέχρι σήμερα εξακολουθεί να είναι επαμφοτερίζουσα. Από τη μια λένε πως κανένα ενδεχόμενο δεν αποκλείεται, ακόμα και δεύτερο δημοψήφισμα, και από την άλλη ο Κόρμπιν διαβεβαιώνει ότι η ετυμηγορία του λαού δεν θα παραβιαστεί. Τελικά, τι σκοπεύουν να κάνουν; Μπορώ να σκεφτώ δύο εκδοχές.

Σύμφωνα με την πρώτη ανάγνωση των προθέσεών τους, η βούληση των ψηφοφόρων για έξοδο από την Ε.Ε. απηχεί την πάγια στάση των «αριστερών» Εργατικών (διάβαζε Κόρμπιν) να απορρίπτουν την Ευρωπαϊκή Ενωση με το σκεπτικό ότι οι κανόνες της –κανόνες που πολύ δύσκολα αλλάζουν, είναι αλήθεια– δεν επιτρέπουν σε μια αριστερή κυβέρνηση να εφαρμόσει το πρόγραμμά της, το οποίο προβλέπει κρατικοποιήσεις, κεϊνσιανά ελλείμματα για να τονωθεί η ζήτηση και ενίσχυση του κράτους πρόνοιας.

Η δεύτερη ανάγνωση έχει να κάνει με το ένστικτο της κομματικής αυτοσυντήρησης και τους επικοινωνιακούς ελιγμούς: ο Κόρμπιν γνωρίζει ότι υπέρ τού Brexit τάχθηκαν και πολλοί παραδοσιακοί Εργατικοί ψηφοφόροι, ιδίως σε περιοχές της βόρειας Αγγλίας, όπου οι πληγές της αποβιομηχάνισης δεν έχουν κλείσει, και οι οποίοι θα βιώσουν οποιαδήποτε ανατροπή ή παρέκκλιση από την ετυμηγορία του δημοψηφίσματος ως προδοσία και ως άλλη μία ένδειξη ότι οι πολιτικοί δεν δεσμεύονται από τη λαϊκή βούληση.

Γιʼ αυτό επαναλαμβάνει την υπόσχεση ότι θα τη σεβαστεί. Αν όμως η μόνη επιλογή είναι τελικά: Brexit χωρίς συμφωνία ή προσφυγή ξανά στις κάλπες, τότε θα μπορέσει να επικαλεστεί ότι «δύο κακών προκειμένων το μη χείρον βέλτιστον» και να ταχθεί υπέρ του δεύτερου δημοψηφίσματος. Το οποίο δεν έχει αποκλείσει και για το οποίο θα επιρρίψει τις ευθύνες στους Συντηρητικούς επειδή δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν μια καλύτερη συμφωνία.

Τελικά πάντως, όλα αυτά είναι εικασίες που εντός ολίγου θα επιβεβαιωθούν ή θα διαψευστούν. Από την ιστορία του Brexit, ωστόσο, μπορούμε να απομονώσουμε μερικές γενικότερες παρατηρήσεις που ίσως αφορούν και εμάς τους αμέτοχους. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι σε αντίθεση με τις εκλογές, όπου καταγράφεται η εμβέλεια του κάθε κόμματος, το «Ναι» ή το «Οχι» ενός δημοψηφίσματος δημιουργεί αναπάντεχες συμμαχίες στα όρια της τερατογένεσης.

Πίσω από τη σημαία του Brexit δεν παρατάχθηκαν μόνο οι θατσερικοί ακροδεξιοί και οι νοσταλγοί της Βρετανικής αυτοκρατορίας, αλλά και μερικοί «πολύ αριστεροί», συν το κομμουνιστικό κόμμα. (Ναι, όντως υπάρχει!) Ενώ στο κάλεσμα του Remain ανταποκρίθηκαν οι νέοι, οι προοδευτικοί, οι διανοούμενοι, οι καλλιτέχνες και γενικά όσοι βλέπουν το θηρίο του αντιδραστικού εθνικισμού να πλησιάζει απειλητικά. Συν το City του Λονδίνου, όμως, για να μη χαθεί η πρωτοκαθεδρία του ως κέντρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος στη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη.

Και κάτι άλλο, λιγότερο σαφές αλλά πιο αποκαλυπτικό: το κύριo επιχείρημα υπέρ του Brexit ήταν η παρουσία των ξένων, η οποία υποτίθεται ότι απειλεί την εθνική ταυτότητα αυτής της χώρας που θέλει να παραμείνει νησί. Πρόκειται για ενστικτώδη αντίδραση, όχι τόσο της ελίτ όσο του απλού ανθρώπου που κάθεται δίπλα μας στο μετρό.

Απαισιόδοξο συμπέρασμα: η εργατική τάξη και γενικότερα ο λαός δεν είναι υποχρεωτικά το ιστορικό υποκείμενο που θα μας οδηγήσει στη γη της κοινωνικής Επαγγελίας. Νομοτελειακά, όπως μας έμαθαν κάποτε. Διότι ούτε τέτοιος δρόμος, χαραγμένος και έτοιμος, υπάρχει ούτε παράδεισος. Χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν θα προσπαθήσουμε, με άλλους τρόπους, να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα γύρω μας.


Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=10605