Ελληνικός και αγγλικός λαϊκισμός
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
www.efsyn.gr, 2019-10-19
Συχνά-πυκνά τελευταία δημοσιεύονται στην Αγγλία αναλύσεις επί αναλύσεων από αριστερή σκοπιά με θέμα τον εθνικιστικό λαϊκισμό που ξεφύτρωσε με το Brexit κι απʼ ό,τι φαίνεται προχωρεί ακάθεκτος.
Μία από αυτές ήταν άρθρο στην «Γκάρντιαν» γραμμένο από τη Σαντάλ Μουφ. Συνοψίζω την άποψή της: Το πρόβλημα είναι η γενικευμένη ανασφάλεια και το άγχος που δημιουργήθηκαν από την υπονόμευση του κράτους πρόνοιας και της «ταξικής ισορροπίας», δηλαδή του πολιτικού κοινού εδάφους, από τον πόλεμο και μετά.
Υπονόμευση μέσω της απορύθμισης των αγορών, η οποία συνοδεύτηκε από σκληρή λιτότητα όχι για να καλυφθούν τα ελλείμματα του αμαρτωλού Δημόσίου, αλλά για να αποφευχθεί η καταστροφή, όταν άρχισαν να σκάνε οι φούσκες του απορυθμισμένου χρηματοπιστωτικού τομέα. Κατά συνέπεια, η λύση είναι η επανίδρυση του κοινωνικού κράτους. Διότι, εκτός των άλλων, η δηλητηριώδης ατμόσφαιρα που επικρατεί και εκφράστηκε με αναπάντεχα μεγάλη ένταση από το κίνημα υπέρ του Brexit δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την άνοδο της Ακροδεξιάς με σημαία της τον εθνικιστικό λαϊκισμό.
Θα έλεγα ότι η ανάλυση της Σαντάλ Μουφ είναι ορθή. Εχει όμως το εξής αδύνατο σημείο: ενώ περιγράφει με ακρίβεια την κατάσταση και αποδίδει τις ευθύνες εκεί όπου ανήκουν, αποφεύγει, όπως αποφεύγουν και οι υπόλοιποι αριστεροί σχολιαστές, να θέσει το εξής προφανέστατο ερώτημα: Γιατί η αδικία, η δυστυχία, η ανασφάλεια και το άγχος στρέφουν μεγάλο μέρος του λαού, και μάλιστα τους κυρίως αδικημένους, προς τα δεξιά και όχι προς τα αριστερά;
Νομίζω ότι υπάρχει απάντηση. Σε καιρούς δυσφορίας, ματαίωσης, άγχους και σύγχυσης, πολλοί άνθρωποι, ίσως οι περισσότεροι, στρέφονται προς τα μέσα και επικαλούνται κάποιες σταθερές που θεωρούν ότι παραβιάζονται. Μην πάει ο νους σας σε συγκροτημένες απόψεις και ορθολογικά επιχειρήματα. Μιλάμε για τα ιδεολογικά σωθικά μας. Η εθνική ιδεολογία, διότι περί αυτής πρόκειται, εισχωρεί στο μυαλό μας και διαμορφώνει τη σκέψη μας χωρίς καν να το αντιληφθούμε. Με παρατηρήσεις που εκλαμβάνονται ως αθώες, κοινότοπες ή ανεπίληπτες, με τυποποιημένες εκφράσεις χωρίς προφανή σημασία, με αυτονόητες πεποιθήσεις και αντιδράσεις που ουδέποτε τις εξετάζουμε επειδή είναι αυτονόητες.
Και στην περίπτωση του Brexit το αυτονόητο είναι η ιδιαιτερότητα των Αγγλων. Για να γίνω πιο σαφής, στην υπόλοιπη Ε.Ε. οι άνθρωποι έχουν πλέον διπλή ταυτότητα: την εθνική που τους κάνει να ξεχωρίζουν από τους εταίρους τους και μάλιστα πολύ: πόσο μοιάζουν π.χ. οι Πορτογάλοι με τους Δανούς; Ταυτόχρονα όμως έχουν μάθει να θεωρούν τους άλλους, τους διαφορετικούς, εξίσου Ευρωπαίους (το ίδιο κάνουν και τα σκυλιά από ένστικτο: ένα κανίς δεν μοιάζει σε τίποτα με έναν μολοσσό· αμφότερα όμως «ξέρουν» ότι είναι σκυλιά και όχι γάτες).
Αυτή ακριβώς τη δεύτερη ταυτότητα πολλοί Αγγλοι ούτε την αισθάνονται ούτε τη θέλουν. Αμήχανοι λοιπόν και ζαλισμένοι από την προϊούσα ανασφάλεια, την οποία αναπαράγουν η απορυθμισμένη οικονομία, η καλπάζουσα καινοτομία της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, που περιθωριοποιεί τους ηλικιωμένους, και χίλια δυο άλλα προσωπικά ή μη παράπονα, αποφάσισαν να επιστρέψουν σε ένα μεγαλειώδες παρελθόν όπως το διάβασαν στα βιβλία και στις ηρωικές στιγμές όπως τις είδαν στην τηλεόραση. Τότε τα καταφέραμε μόνοι μας, θα τα καταφέρουμε μόνοι μας ξανά. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το αν κάποιοι είναι άνεργοι και φτωχοί δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία –
θα ψηφίσουν τον Μπόρις γιατί τους κάνει υπερήφανους που είναι Αγγλοι. Ο,τι και να λένε οι αριστεροί διανοούμενοι σαν τη Σαντάλ Μουφ.
Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Ελλάδα με τον ΣΥΡΙΖΑ. Η δική μας πετριά όμως ήταν διαφορετική: Αυτό που αναβρύζει από μέσα μας, αυτό που το λέμε με χίλιους τρόπους χωρίς να ξέρουμε καν ότι το λέμε, είναι ότι για τα δεινά μας και την εθνική μας ανημπόρια φταίνε πάντα κάποιοι άλλοι, κατά κανόνα οι ξένοι και οι νεοφιλελεύθεροι επί του προκειμένου, οι οποίοι μας έχουν βάλει στο μάτι. Θυμάμαι διάφορες συζητήσεις όταν άρχισε η κρίση. Κάποιοι έλεγαν, και πόσο δίκιο είχαν, ότι το χτύπημα θα μας αναγκάσει επιτέλους να αποκτήσουμε περισσότερη αυτογνωσία. Δυστυχώς έπεσαν έξω. Και η ευθύνη βαρύνει κατά κύριο λόγο τον ΣΥΡΙΖΑ. Οχι μόνο γιατί είχε αυταπάτες, σύμφωνα με το αυτοαθωωτικό του αφήγημα, αλλά επειδή πάτησε στο ιδεολόγημα του μικρού και πάντα προδομένου έθνους.
Κλείνοντας, και με την επιφύλαξη ότι στην περίπτωση του Brexit οι εκπλήξεις είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να σχολιάσω τις «αυταπάτες» του ΣΥΡΙΖΑ και όσων τον λιβάνιζαν: πίστευαν ότι οι απειλές τους θα ανάγκαζαν τους ψοφοδεείς Ευρωπαίους να ενδώσουν. Κοτζάμ Ηνωμένο Βασίλειο πήγε να κάνει το ίδιο και ιδού τα αποτελέσματα. Γιʼ αυτό μόνο ο Βαρουφάκης φταίει;
Εκτύπωση στις: 2024-04-25
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=10700