Η σκοτεινή όψη του ’21
Διονύσης, Γουσέτης
Αυγή, 2006-04-01
Το 1828, ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας, απαντώντας σε ερώτημα για τον πληθυσμό των Τούρκων της Πελοποννήσου πριν το 1821 και μετά τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους, έδωσε δύο νούμερα: 42.750 και 0 (μηδέν). Η εθνοκάθαρση ήταν πλήρης. Ιδού μερικά περιστατικά της:
- Καλάβρυτα, 21 Μαρτίου. Αρχή της εξέγερσης στο Μοριά. Πρωτοστατούν οι Φιλικοί Σωτήρης Χαραλάμπης, Ασημάκης Φωτήλας, κ.λπ. Οι τριακόσιοι περίπου Τούρκοι κάτοικοι της κωμόπολης, μετά από μικρή αντίσταση παραδίδονται με συνθήκη, η οποία αμέσως καταπατάται από τους νικητές: οι άντρες σφαγιάζονται και τα γυναικόπαιδα γίνονται δούλοι στα σπίτια των ισχυρότερων Ρωμιών της περιοχής.
- Πάτρα, 23 Μαρτίου. Επικεφαλής των εξεγερμένων τίθενται οι Φιλικοί Παλαιών Πατρών Γερμανός, Ανδρέας Ζαΐμης κ.ά. Οι μουσουλμάνοι κλείνονται στο κάστρο. Ο Γάλλος πρόξενος Χ. Πουκεβίλ γράφει στο ημερολόγιο του: "Δεν πίστευα πως θα ξαναδώ το φως ύστερα από αυτή την τρομερή νύχτα... Κραυγές ασυνάρτητες, μια πόλη είκοσι χιλιάδων κατοίκων χάνεται... Οι δρόμοι γεμάτοι πτώματα. Οι Έλληνες φθάνουν από τα χωριά κραυγάζοντας ’θάνατος στους Τούρκους’. Μπροστά πηγαίνουν άνθρωποι που έχουν μπηγμένα επάνω σε κοντάρια τουρκικά κεφάλια... Οι παπάδες βαπτίζουν πολλά τουρκόπουλα...".
- Καλαμάτα, 23 Μαρτίου. Επικεφαλής των εξεγερμένων οι Φιλικοί Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Αναγνώστης Παπαγεωργίου (Αναγνωσταράς), Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και Νικήτας Τουρκολέκας, ο μετέπειτα "Νικηταράς ο τουρκοφάγος". Οι Τούρκοι κάτοικοι παραδίδονται, αφού εισέπραξαν όρκους προστασίας της ζωής και της τιμής τους. Όμως, τους περισσότερους, με εξαίρεση τα όμορφα κορίτσια, τους "έφαγε το σκοτάδι", κατά την έκφραση του Φιλικού Αμβρόσιου Φραντζή.
- Λιβαδειά, 30 Μαρτίου. Επικεφαλής ο αρματωλός Φιλικός Αθανάσιος Διάκος. Τούρκοι και Αλβανοί μουσουλμάνοι καταφεύγουν στο κάστρο και αμύνονται μέχρι τις 25 Απριλίου. Παραδίδονται και σφάζονται όλοι χωρίς διάκριση.
- Μεσολόγγι, 1η Ιουνίου. Πτώση του Μεσολογγίου. Οι μουσουλμάνοι κάτοικοί του σφάζονται ή μοιράζονται δούλοι.
- Βραχώρι (Αγρίνιο), 9 Ιουνίου. Μακελεύονται 500 μουσουλμανικές οικογένειες, που είχαν παραδώσει μετά από συνθήκη τα όπλα, καθώς και το σύνολο του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης (200 κάτοικοι).
- Νεόκαστρο ή Ναυαρίνο (Πύλος), 7 Αυγούστου. Οι πολιορκημένοι μουσουλμάνοι παραδίδονται με όρους σεβασμού της ζωής και της τιμής τους. Η συμφωνία προβλέπει την παράδοση της περιουσίας τους και μεταφορά τους με καράβια στην Αίγυπτο. Οι σφαγές που διαπράττουν στη συνέχεια οι νικητές, με επικεφαλής τον επίσκοπο Μεθώνης Γρηγόριο, υπερβαίνει όσα μπορεί να χωρέσει ο ανθρώπινος νους.
Παραλείπω τη σφαγή στην Τριπολιτσά των 40.000 μουσουλμάνων και Εβραίων και το πλιάτσικο από τους Κολοκοτρώνη, Πετρόμπεη, Αναγνωσταρά, Μπουμπουλίνα κ.λπ. Είναι η βαρβαρότερη, αλλά και η γνωστότερη. Για περισσότερες λεπτομέρειες και βιβλιογραφία παραπέμπω τον αναγνώστη στο βιβλίο του Δημήτρη Λιθοξόου "Σύμμικτος λαός" (εκδόσεις Μπατάβια), απ’ όπου άντλησα τα παραπάνω.
Κάποιοι δικαιολογούν τα εγκλήματα: "Μα έτσι ήταν τότε οι συνήθειες. Άγριες". Όχι, δεν ήταν συνήθεια να παραβαίνεις το λόγο σου (τη "μπέσα" στα αλβανικά) και να σφάζεις ανθρώπους στους οποίους εγγυήθηκες τη ζωή και την ακεραιότητά τους. Οι Οθωμανοί τηρούσαν τη "μπέσα" κατά γράμμα, ήδη από τον 15ο αιώνα. Εξ άλλου, αν πιστεύαμε ότι η συνήθεια ήταν αυτή, τι νόημα θα δίναμε στις προσπάθειες και την πίστη των Τούρκων σε συμφωνίες που προφανώς θα παραβιάζονταν;
Επίσης, κατά τον Τάσο Βουρνά: "Στην Τριπολιτσά οι Έλληνες ανταπόδωσαν, κατά τον σκληρότερο τρόπο, αιώνων μαρτύρια και καταπιέσεις. Όμως, οι μεν Οθωμανοί συνειδητά προτιμήθηκαν έναντι της ’παπικής τιάρας’, τα δε ’μαρτύρια και καταπιέσεις’ είναι συζητήσιμα. Πολλοί είναι οι σχετικοί μύθοι, όπως π.χ. το ’κρυφό σχολειό’. Και σε κάθε περίπτωση, η εθνοκάθαρση ως συλλογική εκδίκηση δεν δικαιολογείται.
Με τα παραπάνω, δεν επιδιώκω να μειώσω την ευρωπαϊκή (σε μιαν Ευρώπη της Ιεράς Συμμαχίας), ούτε την εθνική (εθνοποιητική κατά τον Γιάννη Μηλιό), ως αντίθετη με την αεθνική φεουδαρχία, σημασία της ελληνικής επανάστασης. Θέλω μόνο να τονίσω τρία συμπεράσματα από τα παραπάνω. Πρώτον, ότι ο καλά καλλιεργημένος μύθος του απογόνου λαμπρών προγόνων που επαναστάτησε κατά του προαιώνιου βάρβαρου εχθρού -σφαγέα, δημιουργήθηκε εκ των υστέρων για να λειτουργεί ως ενοποιητικό του έθνους στοιχείο. Στην πραγματικότητα, οι εξεγερμένοι Έλληνες δεν υστερούσαν σε βαρβαρότητα από τους "βάρβαρους". Δεύτερον, ότι ο σχηματισμός του έθνους έγινε αναγκαστικά σε αντίθεση με άλλο έθνος, το τουρκικό: χωρίς αυτή την αντίθεση, η έννοια "ελληνικό έθνος", ως ενοποιητικό στοιχείο των ποικίλων κατοίκων της περιοχής, θα ήταν ανέφικτη. Τρίτον, ακόμα και την εποχή της δημιουργίας του, η προοδευτική συνιστώσα του έθνους ("ελευθερία ή θάνατος") συνυπάρχει με το αντίθετό της: το θεσμοθετημένο φονικό μίσος και τη βαρβαρότητα εναντίον των "Άλλων": το προοίμιο του εθνικού ρατσισμού.
e-mail: diongous@central.ntua.gr
Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1086