Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Αξιοποίηση ενεργειακών πόρων και λύση του Κυπριακού πάνε μαζί

Θόδωρος, Τσίκας

Συνέντευξη στη Ν. Κουλέρμου, ΧΑΡΑΥΓΗ, 2020-01-26


«Οι χρήσιμες τριμερείς συνεργασίες δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ανάγκη συνεννόησης με την Τουρκία, πολύ περισσότερο να αποσκοπούν ή να φαίνεται ότι αποσκοπούν στον αποκλεισμό της Τουρκίας».

«Ας μη διαφεύγει της προσοχής μας ότι και η Τουρκία, ως παράκτια χώρα, έχει νόμιμα συμφέροντα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Όχι βέβαια στην έκταση που αυτή ισχυρίζεται, αλλά πάντως υπαρκτά, με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας».

Για πρώτη φορά γεωτρύπανο της Τουρκίας θα επιχειρήσει γεώτρηση σε αδειοδοτημένο, στη γαλλοϊταλική κοινοπραξία TOTAL-ENI, θαλασσοτεμάχιο. Πώς ερμηνεύετε αυτή την ενέργεια, την ώρα μάλιστα που Ελλάδα και Κύπρος ισχυρίζονται ότι η Τουρκία είναι «απομονωμένη»;

Δεν θα έπρεπε να εκπλήξει κανέναν η επιθετική στάση της Τουρκίας στο θέμα αυτό. Πρόκειται για μια στρατηγική που έχει αυτή καταστρώσει εδώ και λίγα χρόνια, καθώς το Κυπριακό συνδέεται στενά με τα ζητήματα ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή. Η Τουρκία, που διεκδικεί ρόλο ισχυρής περιφερειακής δύναμης, δεν μπορεί να επιβεβαιώσει αυτόν το ρόλο χωρίς ενεργό συμμετοχή στο ενεργειακό παιχνίδι της περιοχής.

Όταν αντιμετωπίζουμε τέτοιες καταστάσεις, οφείλουμε να έχουμε σοβαρότητα και ψυχραιμία. Βεβαίως για το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης υπάρχει αποδοκιμασία από όλες τις πλευρές, αλλά γενικότερα η γειτονική χώρα δεν είναι απομονωμένη, ούτε ο στόχος μας θα έπρεπε να είναι αυτός.

Όπως η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία έχουν τις δικές τους θέσεις, έχει και η άλλη πλευρά τις απόψεις της, τις οποίες δεν μπορεί να αγνοούμε.

Η Τουρκία θεωρεί ότι η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία κάνουν «μονομερείς» κινήσεις. Ότι μέσω των συνεργασιών με Αίγυπτο και Ισραήλ προσπαθούν να την αποκλείσουν από την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων στο Αιγαίο και κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο. Θεωρεί επίσης ότι οι Ελληνοκύπριοι, ξεκινώντας μόνοι τους έρευνες, αποκλείουν τους Τουρκοκυπρίους. Λέει, παράλληλα, ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν συναινεί σε λύση του Κυπριακού, που θα έδινε στην τουρκοκυπριακή κοινότητα συμμετοχή στην κυβέρνηση μιας ομοσπονδιακής Κύπρου.

Συμφωνείτε με την εκτίμηση ότι οι τριμερείς συνεργασίες (σε όλες συμμετέχουν και η Κύπρος και η Ελλάδα) με γειτονικές χώρες θωρακίζουν την κυπριακή ΑΟΖ έναντι της τουρκικής προκλητικότητας;

Οι πρόσφατες δυσάρεστες εξελίξεις διαψεύδουν αυτήν την εκτίμηση. Η σωστή κίνηση της Κύπρου να εμπλέξει μεγάλες διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες από μόνη της δεν αρκεί. Καμία σοβαρή και μακροχρόνια επιχειρηματική επένδυση δεν μπορεί να γίνει σε συνθήκες έντασης και αστάθειας.

Ας το πούμε καθαρά: αξιοποίηση ενεργειακών πόρων και λύση του Κυπριακού πάνε μαζί. Δεν μπορεί να υπάρξει αξιοποίηση χωρίς λύση.

Η σχετικά ήπια και κάπως ισορροπητική αντίδραση, πέραν των φραστικών διατυπώσεων, των ισχυρών διεθνών παικτών -ΗΠΑ, Ρωσίας, ΕΕ, ΟΗΕ- τους τελευταίους μήνες πρέπει να προβληματίσει και τη δική μας πλευρά. Τόσο για το αν υπάρχει πλήρης αποδοχή των θέσεών της όσο και για το κατά πόσον είναι ρεαλιστικές κάποιες πολιτικές της.

Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) δεν μπορούν να οριστούν μονομερώς από χώρες των οποίων τα ύδατα γειτονεύουν, όπως μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας, Κύπρου-Τουρκίας κ.λπ. Απαιτούνται προηγουμένως συζητήσεις μεταξύ των χωρών αυτών.

Οι χρήσιμες τριμερείς συνεργασίες, λοιπόν, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ανάγκη συνεννόησης με την Τουρκία, πολύ περισσότερο να αποσκοπούν ή να φαίνεται ότι αποσκοπούν στον αποκλεισμό της Τουρκίας.

Ας μη διαφεύγει της προσοχής μας ότι και η Τουρκία, ως παράκτια χώρα, έχει νόμιμα συμφέροντα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Όχι βέβαια στην έκταση που αυτή ισχυρίζεται, αλλά πάντως υπαρκτά, με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας.

Μπορεί ένας αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο μέσω Τουρκίας στην ΕΕ να δελεάσει την Τουρκία για να δείξει πολιτική βούληση για λύση του Κυπριακού;

Μία ματιά αν ρίξει κανείς στο χάρτη μπορεί να κατανοήσει από πού είναι λογικό και οικονομικά συμφέρον για όλους να περάσει ένας αγωγός. Και να συμπεράνει αντιθέτως ότι είναι αβέβαιη η υλοποίηση φαραωνικών έργων, όπως ο σχεδιαζόμενος αγωγός EastMed. Διότι είναι πολυδάπανα, με αμφίβολη ανταποδοτικότητα, τεχνικά δύσκολα και επιβαρυντικά για το φυσικό περιβάλλον.

Θα ήταν σημαντικό η ελληνοκυπριακή ηγεσία να ζητήσει άμεση συνάντηση με την τουρκοκυπριακή ηγεσία. Να συγκροτήσουν μια κοινή Επιτροπή για τα θέματα των υδρογονανθράκων. Από κοινού να καλέσουν την Τουρκία να αποσύρει τις ναυτικές δυνάμεις της από την περιοχή των ερευνών. Να συνομιλήσουν με τα αρμόδια όργανα της Τουρκίας για τον καθορισμό της ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Να ξαναρχίσουν διαπραγματεύσεις και να ζητήσουν από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να συγκαλέσει μια νέα Διάσκεψη για να λυθεί οριστικά το Κυπριακό.

Από κάποιους αυτό θεωρείται αφέλεια και από κάποιους άλλους εκφράζεται ο φόβος ότι η Τουρκία θα έχει υπό τον έλεγχό της τη στρόφιγγα και θα απειλεί κάθε φορά την ΕΕ για να πετύχει τους δικούς της στόχους. Πώς το σχολιάζετε;

Δεν μπορούμε να κρίνουμε με βάση τα σημερινά δεδομένα το πώς θα κινούνται οι παίκτες σε ένα εντελώς διαφορετικό γεωπολιτικό περιβάλλον. Σε αυτό που θα δημιουργηθεί από μια λύση του Κυπριακού αφενός και αφετέρου από ενεργειακές συμφωνίες μεταξύ χωρών της περιοχής, άλλων σημαντικών κρατών του κόσμου, διεθνών και περιφερειακών οργανισμών, καθώς και μεγάλων εταιρειών.

Αυτό θα διαμορφώσει ένα πλαίσιο, μέσα στο οποίο και η Τουρκία θα είναι ενταγμένη σε διεθνείς συμφωνίες, με δεσμεύσεις και οφέλη για όλους. Και όποιος το παραβιάζει, θα χάνει περισσότερα από όσα νομίζει ότι θα κερδίσει.

Εξάλλου, τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα τροφοδοτούνται με ενεργειακούς πόρους από πολλές και διαφορετικές πηγές και όχι μόνο από το συγκεκριμένο αγωγό. Θα ήταν αστείο να πιστεύουμε ότι με το κλείσιμο μιας μόνο στρόφιγγας θα μπορούσαν να εκβιαστούν.

Στην κατεύθυνση αυτή θα διευκόλυνε ένα δεύτερο «Ελσίνκι». Όχι, δηλαδή, αποκλεισμός της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, αλλά το αντίθετο. Μια διαδικασία επανασύστασης των σχέσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης -Τουρκίας σε νέα βάση.

Αν η Ελλάδα προχωρούσε να διαπραγματευτεί με την Τουρκία για τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας της, δεν θα λύνονταν πολλά προβλήματα και με την κυπριακή ΑΟΖ; Γιατί δεν έγινε κάτι τέτοιο έως τώρα;

Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει αναβλητικότητα ως προς την επίλυση των προβλημάτων, λόγω φόβου για πολιτικό κόστος. Διότι δεν έχουμε πει όλη την αλήθεια στις κοινωνίες των χωρών μας. Στην Ελλάδα η κοινή γνώμη νομίζει ότι στις ελληνοτουρκικές διαφορές η ελληνική πλευρά έχει 100% δίκιο. Η διεθνής κοινότητα, ενώ θεωρεί ότι η ελληνική θέση είναι πιο κοντά στο Διεθνές Δίκαιο, δεν ασπάζεται πλήρως την ελληνική ερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου.

Η Τουρκία έχει μια ακραία θέση. Ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Αυτό δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας, σύμφωνα με το οποίο γενικά τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

Αλλά το εάν έχουν όλα τα νησιά, ποια νησιά έχουν και σε ποιο βαθμό είναι θέμα γεωφυσικής θέσης τους και ερμηνείας του Δικαίου. Για παράδειγμα, υπάρχουν διεθνείς δικαστικές αποφάσεις που δεν αναγνωρίζουν στα πολύ μικρά νησιά πλήρη «επήρεια» στη χάραξη των γραμμών, έναντι μεγάλης στεριάς. Για κάποια μάλιστα δεν αναγνωρίζουν καθόλου «επήρεια». Εξαρτάται από το μέγεθος των νησιών (π.χ. ελληνικών), από το μέγεθος της απέναντι ακτογραμμής (π.χ. Τουρκίας), της απόστασης μεταξύ νησιών και απέναντι ξηράς κ.α.

Τελικά, ποια μπορεί να είναι η διέξοδος από αυτή την κρίση που δημιουργείται και στην κυπριακή ΑΟΖ και στο Αιγαίο;

Η Τουρκία, πολλές φορές, ενεργεί με απαράδεκτο τρόπο, με χρήση ή απειλή χρήσης βίας. Αυτό είναι καταδικαστέο. Η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία μπορούν να αμυνθούν με διπλωματικά και πολιτικά μέσα, να θέσουν το θέμα σε διεθνείς οργανισμούς και φόρουμ, και φυσικά να έχουν αποτρεπτική δύναμη για την αντιμετώπιση των κινήσεων αυτών.

Αυτό δεν αρκεί. Το πρόβλημα θα είναι εκεί. Μπορούμε να συνεχίζουμε έτσι, αφήνοντας τα θέματα άλυτα; Το να μένουν τα ζητήματα σε εκκρεμότητα, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ανάφλεξης.

Μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας πρέπει να προχωρήσει η συμφωνία για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), με στόχο τη μείωση της έντασης στο Αιγαίο.

Επίσης, είναι απολύτως απαραίτητη η επανεκκίνηση των διερευνητικών συνομιλιών, σχετικά με τον «σκληρό πυρήνα» των ελληνοτουρκικών διαφορών. Δεν πρέπει όμως αυτές να εξελίσσονται αενάως. Είναι αναγκαίο να έχουν συγκεκριμένο χρονικό όριο. Στα θέματα που θα υπάρξει συμφωνία, να δοθεί λύση. Και όπου αυτό δεν είναι δυνατόν, αυτά να παραπεμφθούν στα διεθνή δικαστήρια (π.χ. Χάγη) ή σε άλλα δικαιοδοτικά και διαμεσολαβητικά όργανα.

Για την Κύπρο, ο ασφαλής τρόπος είναι να βρεθεί -συμβιβαστική βεβαίως- λύση στο Κυπριακό. Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, με βάση τη συμφωνημένη αρχή της πολιτικής ισότητας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες για την επανέναρξη των διμερών διερευνητικών επαφών και η κυπριακή ηγεσία να κινηθεί άμεσα και δραστήρια, με έμπρακτη βούληση για λύση του Κυπριακού.


Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=10877