Ο Χανκς, ο Τραμπ και ο ιός
Παύλος, Τσίμας
Τα Νέα, 2020-03-14
Ο Τομ ένιωθε σαν να είχε κρυολογήσει. Κουρασμένος, με δέκατα και πόνους στο σώμα. Η Ρίτα είχε ρίγη. Εκαναν το τεστ για τον κορωνοϊό και βγήκε θετικό. ολα αυτά, το ζεύγος Χανκς τα ανακοίνωσε στο Twitter. Τα διάσημα πρόσωπά τους βρέθηκαν αμέσως στις πρώτες σελίδες - ο ανώνυμος ιός επιτέλους αποκτούσε αναγνωρίσιμο πρόσωπο. Μαζί με την ανακοίνωση της είδησης ήρθαν και τα πρώτα σχόλια. Τι τυχεροί! - έγραψαν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης. Αρώστησαν στην Αυστραλία, όπου το σύστημα υγείας είναι σε επιφυλακή και το τεστ για τον Covid-19 διατίθεται σε αφθονία, εύκολα και δωρεάν. Αν ήταν στις ΗΠΑ, κανείς δεν θα τους έστελνε να κάνουν το τεστ. Το οποίο - παραδόξως για την πλουσιότερη χώρα του κόσμου, που φιλοξενεί τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ιατρικής επιστήμης - είναι σε έλλειψη.
Η ανακοίνωση των Χανκς συνέπεσε με τη συνέντευξη Τύπου του Ντόναλντ Τραμπ για τον κορωνοϊό, στην οποία ανακοίνωσε τη διακοπή των αεροπορικών πτήσεων από την Ευρώπη. Ηταν η τέταρτη εκδοχή προεδρικής αντίδρασης στην επιδημία. Η πρώτη ήταν εκείνη που αντιμετώπιζε τον ιό ως κινέζικη αρρώστια, που δικαιώνει την πολιτική Τραμπ έναντι του Πεκίνου και, γενικά, την ξενοφοβία του. Υστερα, όταν η επιδημία έπαψε να είναι βολικά κινέζικη, ήρθε ένα αφʼ υψηλού σχόλιο, που μας καλούσε να μην παίρνουμε πολύ στα σοβαρά έναν ιό που, έτσι κι αλλιώς, την άνοιξη θα πεθάνει. Η τρίτη ήταν μια επίθεση στο Δημοκρατικό Κόμμα και τα παραδοσιακά αμερικανικά μίντια που σπέρνουν πανικό άνευ λόγου, για να βλάψουν την οικονομία και να εμποδίσουν την επανεκλογή Τραμπ. Στη νεότερη εκδοχή αντίδρασης, ο εχθρός είναι η μισητή Ευρώπη, που με δική της υπαιτιότητα υποφέρει από την επιδημία. «Ευρωπαίοι, μακριά από την Αμερική!» σάλπισε ο πρόεδρος. Με εξαίρεση τους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο μπορεί να βρίσκεται, από επιδημιολογική άποψη, σε χειρότερη θέση από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά οι υπήκοοί του είναι ελεύθεροι να ταξιδεύουν στην Αμερική. Ισως να τους ζητείται απλώς μια υπέθυνη δήλωση ότι ψήφισαν Brexit στο δημοψήφισμα και Boris στις εκλογές.
Κάπως έτσι, η πανδημία προκαλεί πια όχι μόνον επιστημονικές, αλλά και ευθέως πολιτικές συζητήσεις. Στις ΗΠΑ, πρώτα, που η επιδημία τις βρίσκει σε εκλογική χρονιά και με έναν πρόεδρο που νοιάζεται μόνον για την επανεκλογή του. Και που, μπορεί να έχει μηδενική αίσθηση της κατά Βέμπερ ηθικής της ευθύνης, έχει όμως εξαιρετικά καλλιεργημένα τα ένστικτα του λαϊκιστή, που ψάχνει πάντα έναν εχθρό, εσωτερικό ή εξωτερικό, απέναντι στον οποίο ο λαός του Twitter πρέπει να συσπειρωθεί γύρω του. Αλλά και χωρίς αυτήν την πολιτικάντικη φόρτιση, η συζήτηση απλώνεται σιγά σιγά σε όλον τον κόσμο. Και επαναφέρει όλα τα γνώριμα, μεγάλα διλήμματα.
Αν η τρομακτική εξάπλωση της πανδημίας κάνει τον Covid-19 να μοιάζει με μια τυπική ασθένεια της παγκοσμιοποίησης, η αντιμετώπισή της απαιτεί περισσότερη ή λιγότερη «παγκοσμιοποίηση», διεθνή συνεργασία και συντονισμό κρατών, ερευνητών, αρχών δημόσιας υγείας και επιστημόνων; Κι αν οι συνέπειες της επιδημίας στην οικονομία θυμίζουν όλο και περισσότερο 2008 (αν και τότε ήταν οι τράπεζες που μετέδωσαν την κρίση στην οικονομία, ενώ τώρα ο ιός χτυπά πρώτα την οικονομία την ίδια, πλήττοντας ταυτόχρονα προσφορά και ζήτηση) είναι σήμερα σε θέση οι G-20 να οργανώσουν μια αντίδραση στην υγειονομική και οικονομική κρίση εξίσου συντονισμένη διεθνώς, όπως ήταν η αντίδραση των κεντρικών τραπεζών το 2008; Ή ζούμε πια σʼ έναν κόσμο όπου κυριαρχεί ο τραμπισμός, ο απομονωτισμός, η δυσπιστία απέναντι στους διεθνείς θεσμούς και η αναδίπλωση στα εθνικά σύνορα;
Κι είναι κι άλλα διλήμματα που επιστρέφουν. Αν η κρίση του 2008 ήταν μια πρώτη αμφισβήτηση της παντοδυναμίας της αγοράς, μετά τον θρίαμβό της, το 1989, μια πρώτη επίκληση της ανάγκης για ισχυρούς δημόσιους θεσμούς, δημόσια παρέμβαση στην οικονομία, ρύθμιση της αγοράς, μήπως η κρίση του κορωνοϊού δεν κάνει το ίδιο; «Σε μια πανδημία, όλοι είναι σοσιαλιστές», έγραφε ένας αρθρογράφος των Τάιμς. Ολοι ζητούν ισχυρό και αποτελεσματικό δημόσιο σύστημα υγείας, δωρεάν ιατρικά τεστ για όλους, αποτελεσματική δημόσια πολιτική παρέμβαση, κρατική ενίσχυση επιχειρήσεων που κινδυνεύουν, ενίσχυση των εργαζομένων ώστε να μην εξατμιστεί εντελώς η ζήτηση, διευκόλυνση της άδειας, μετʼ αποδοχών, ώστε να μένουν σπίτι και να μην απλώνουν τον ιό στον χώρο εργασίας.
Μα είναι προπάντων τα πολιτικά διλήμματα που επιστρέφουν. Σ έναν κόσμο, όπου η δημοκρατία ήταν πολιορκημένη από την άνοδο των τραμπιστών, των νοσταλγών ενός «ισχυρού ηγέτη», των οπαδών «ανελεύθερων δημοκρατιών», τύπου Τουρκίας, Ουγγαρίας, Πολωνίας ή Ρωσίας, η πανδημία ξαναθέτει τα ερωτήματα. Να, κοιτάξτε την Κίνα - λένε κάποιοι. Είδατε πώς ένα ισχυρό καθεστώς μπορεί να επιβάλει αδιανότητα μέτρα περιορισμού των ατομικών ελευθεριών και να νικήσει την επιδημία; Ναι - απαντούν κάποιοι άλλοι. Αλλά αν η Κίνα ήταν δημοκρατία, οι πρώτες προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο δεν θα είχαν αγνοηθεί και οι πρώτοι γιατροί που σήμαναν συναγερμό θα είχαν ακουστεί, δεν θα είχαν οδηγηθεί στη φυλακή. Και ο κόσμος ίσως θα είχε αποφύγει τα χειρότερα.
Τα διλήμματα θα τεθούν και θα απαντηθούν κυρίως σε ευρωπαϊκό έδαφος. Είναι το στοίχημα της Ιταλίας: Μπορεί μια δημοκρατία να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μια ακραία υγειονομική κρίση, να εφαρμόσει έκτακτα μέτρα περιορισμού των ελευθεριών, χωρίς να πάψει να είναι η ίδια φιλελεύθερη; Είναι το στοίχημα της Ευρώπης συνολικά. Του κοινωνικού της κράτους, του προϋπολογισμού της, της ενότητάς της, της δημοκρατίας της.
Αυτά. Και περαστικά στον Τομ και τη Ρίτα Χανκς...
Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=10950&export=html