Η εκτός ελέγχου θεωρία
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2020-04-17
Ας ξεκινήσουμε με κάτι που όλοι, δεξιοί, κεντρώοι, αριστεροί, γνωρίζουμε: ότι προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία ή εμβόλιο για τον κορονοϊό, ο οποίος διασπείρεται ταχύτατα σε ολόκληρο τον κόσμο, με τα θύματά του να ξεπερνούν τις εκατό χιλιάδες νεκρούς.Ξέρουμε, επίσης, ότι τα κράτη προσπαθούν να τον αντιμετωπίσουν βελτιώνοντας τις αποδόσεις του δημόσιου συστήματος υγείας, σε συνδυασμό με μια σειρά από μέτρα περιορισμών και επιτήρησης, τα οποία θα ήταν όχι απλώς αμφιλεγόμενα αλλά αδιανόητα σε μια στοιχειωδώς ανοιχτή κοινωνία. Η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα στην κεντρική εξουσία να γνωρίζει πού είμαστε ανά πάσα στιγμή, με ποιον ήρθαμε σε επαφή, τι διαβάζουμε άρα τι ψηφίζουμε, ποιες είναι οι καταναλωτικές προτιμήσεις μας κ.ο.κ. και ταυτόχρονα της δίνει το δικαίωμα να μας κλειδαμπαρώσει στο σπίτι μας.
Αυτή η «υγειονομική» προσέγγιση, όσο αυτονόητη και να φαίνεται, πρέπει να μας προβληματίσει. Διότι όταν έρθει η λήξη του συναγερμού, η εξουσία, η κάθε εξουσία, ως αντανακλαστικό σχεδόν, θα προσπαθήσει με νύχια και με δόντια να διατηρήσει ένα μέρος τουλάχιστον του δικαιώματος να παρεμβαίνει τόσο κατάφωρα στη ζωή μας.
Πάντα για το καλό και την ασφάλειά μας φυσικά. Συνεπώς, όσοι λένε πως πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση όταν περάσουμε στη μετακορονοϊκή φάση έχουν απόλυτο δίκιο. Το πρώτο ζητούμενο όμως είναι τι κάνουμε σήμερα. Υπάρχει άλλος καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα και ποιος είναι;
Τελευταία και σε ορισμένους αριστερούς κύκλους έχει γίνει της μόδας μια πιο «προχωρημένη» ανάγνωση, η οποία ισχυρίζεται ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει πρόβλημα. Τη συνόψισε ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν, ίσως για να δικαιώσει τη γνωστή ρήση ότι υπάρχουν ιδέες τόσο ηλίθιες που μόνο οι διανοούμενοι μπορούν να τις πιστέψουν.
Σύμφωνα με τον Αγκάμπεν, λοιπόν, ο κορονοϊός είναι μια μορφή γρίπης, την οποία επικαλούνται οι κακοί για να μας μαντρώσουν ως άβουλα όντα στην ιδιωτικότητα του σπιτιού μας, ανίκανους να αντιδράσουμε στα δόλια σχέδιά τους.
Από πού να αρχίσει κανείς... Πώς εξηγείται το ότι εκείνοι που αντιστάθηκαν στην επιβολή των περιοριστικών μέτρων με το σκεπτικό ότι πρόκειται για μια μορφή γρίπης ήταν οι ακροδεξιοί Τραμπ και Μπολσονάρο; Μήπως έχουν κι αυτοί διαβάσει Φουκό; Γιατί στις ανεπτυγμένες χώρες οι νομοθέτες των σκληρών μέτρων εγκλεισμού δεν υπολόγισαν τις οικονομικές επιπτώσεις, όπως π.χ. την καταστροφική πτώση του ΑΕΠ, τη χρεοκοπία αναρίθμητων επιχειρήσεων και μια κρίση χειρότερη από την προηγούμενη;
Γιατί προτιμούν να είναι οι άνθρωποι έγκλειστοι και όχι καταναλωτές; Και, επιτέλους, τι τους φόβισε τόσο πολύ, που αναγκάστηκαν να βγάλουν οι ίδιοι τα μάτια τους; Μήπως πίστεψαν ότι επίκειται η ώρα που δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ξεσηκώνονταν εναντίον κάθε μορφής εξουσίας κραδαίνοντας τα βιβλία του Αγκάμπεν και του Φουκό;
Διαβάζοντας κάποια κείμενα της ίδιας ή παρόμοιας υφής που δημοσιεύτηκαν στην Ελλάδα, μου έκανε εντύπωση το εξής ρητορικό τέχνασμα: ζωγραφίζουν με τα μελανότερα χρώματα κάτι με το οποίο διαφωνούν –μέχρι εδώ μπορεί να έχουν και δίκιο–, αλλά αποφεύγουν συστηματικά να δηλώσουν ότι πρέπει να καταργηθεί και, κατά μείζονα λόγο, αποφεύγουν να διευκρινίσουν ποιο είναι το σωστό που θα πάρει τη θέση του.
Ετσι, οι θαρραλέοι εικονοκλάστες αποδομούν τα πάντα στο πέρασμά τους, χωρίς να διατρέχουν τον κίνδυνο να διαψευστούν ή να αναλάβουν την ευθύνη για τις συνέπειες των λόγων τους. Πιο ωμά, αν είναι κατά του εγκλεισμού στα σπίτια μας, τι προτείνουν; Να σπάσουμε την καραντίνα; Αν όντως το πιστεύουν, γιατί δεν το λένε ανοιχτά;
Στη σημερινή πολιτική συγκυρία, δηλαδή την ήττα στις εκλογές και τα θετικά δείγματα γραφής που κατά γενική ομολογία δίνει η κυβέρμηση της Νέας Δημοκρατίας, διάφοροι αριστεροί πασχίζουν να πουν κάτι που να είναι –ή μάλλον να ακούγεται– πολύ «αριστερό».
Το αν βγάζει νόημα ή το αν έχει σχέση με ό,τι συμβαίνει είναι ερωτήματα που δεν τίθενται καν, επειδή δεν αποτελούν συγκροτημένες και εφαρμόσιμες απόψεις, αλλά ναρκισσιστικές χειρονομίες. Κάτι σαν αριστερές «σούζες», για να αποσπάσουν το χειροκρότημα από το ομόδοξο ακροατήριο.
Καλό και αναγκαίο να έχουμε ερμηνευτικά σχήματα τα οποία αποδίδουν νόημα στο τι συμβαίνει. Κι ακόμα καλύτερο, όμως, να έχουμε συναίσθηση πως ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος να ανακαλύψουμε ό,τι εμείς κατασκευάσαμε. Ακόμα και σήμερα που ο Χάρος βγήκε παγανιά. Κι επειδή ζω σε μια χώρα όπου πεθαίνουν χίλιοι άνθρωποι κάθε μέρα, οι προσπάθειες του Αγκάμπεν και των θαυμαστών του Φουκό να δικαιώσουν πάση θυσία τις θεωρίες τους μου φαίνονται θλιβερές, για να μην πω κάτι πολύ χειρότερο.
Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=10975