Η ελληνοϊταλική συμφωνία για την ΑΟΖ
Χρήστος, Ροζάκης
Τα Νέα, 2020-06-13
Ύστερα από 30 χρόνια, περίπου, από την εποχή που εμφανίστηκε στο θετικό δίκαιο η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), η Ελλάδα συνήψε συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, πάνω στο αποτύπωμα παλαιότερης συμφωνίας οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας (1977), ακολουθώντας πιστά τη χαραγμένη οριοθετική γραμμή της προϋπάρχουσας συμφωνίας με την Ιταλία. Η επιτυχία αυτή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής οφείλεται σε παραχωρήσεις που έκανε η ελληνική πλευρά στο ιταλικό αίτημα για την αλιεία της γαρίδας στις ελληνικές παράκτιες περιοχές. Πράγματι η Ιταλία για πολλά χρόνια κωλυσιεργούσε στην αποδοχή μιας συμφωνίας, επειδή οι ιταλοί αλιείς του νότου πίεζαν για μη επίτευξή της, καθώς τα συμφέροντά τους προσέκρουαν στο γεγονός ότι η ΑΟΖ περιέχει και αποκλειστικά δικαιώματα αλιείας, που στο ενδεχόμενο σύναψης συμφωνίας θα περιελάμβαναν και τις περιοχές συνήθους αλιευτικών δραστηριοτήτων της γείτονος, και θα τους απέκλειαν από μια σημαντική πηγή βιοπορισμού, αφού οι περιοχές αυτές θα περιέρχονταν στην Ελλάδα, μετά τη συμφωνία. Το γεγονός ότι η Ελλάδα συμφώνησε για τη συνέχιση των δραστηριοτήτων τους ανεμπόδιστα, κι αν ακόμα επεξέτεινε την αιγιαλίτιδα ζώνη της από τα 6 ν.μ. στα 12 (μέσα στα οποία οι ιταλοί αλιείς ανέπτυσσαν τη δραστηριότητά τους) αποτέλεσε τη λύση του γόρδιου δεσμού, που επέτρεψε τη σύναψη της συμφωνίας.
Η συμφωνία είναι μια κλασική περίπτωση συμφωνίας ΑΟΖ. Αναφέρεται στο Δίκαιο της Θάλασσας, κι επειδή και τα δυο μέρη είναι ταυτόχρονα μέρη της Σύμβασης του Montego Bay (1982), όλες οι διατάξεις της τελευταίας, σχετικά με την ΑΟΖ εφαρμόζονται. Να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με τη Σύμβαση αυτήν, η ΑΟΖ είναι μια sui generis ζώνη η οποία δεν αποτελεί τμήμα των ανοιχτών θαλασσών, αλλά διατηρεί από τις ελευθερίες των θαλασσών το δικαίωμα της ναυσιπλοΐας. Κάθε πλοίο τρίτου κράτους, συμπεριλαμβανόμενων και των πολεμικών, έχει δικαίωμα να κυκλοφορεί ελεύθερα στα νερά της ΑΟΖ, χωρίς περιορισμούς. Η ΑΟΖ είναι μια κάθετη ζώνη δικαιοδοσίας, που περιλαμβάνει τον βυθό και το υπέδαφός του, τη θαλάσσια κολώνα πάνω από τον βυθό, και την επιφάνεια της θάλασσας. Στην περιοχή αυτήν το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα στους εκεί πλουτοπαραγωγικούς πόρους (ορυκτός πλούτος του βυθού και του υπεδάφους του βυθού, αλιεία, εκμετάλλευση ανέμων και θαλάσσιων κυμάτων της επιφάνειας), τα οποία είναι αποκλειστικά. Διαφέρει από τη υφαλοκρηπίδα στο ότι η ΑΟΖ είναι πληρέστερη ζώνη, που περιλαμβάνει και δικαιοδοσία σε περιοχές που η υφαλοκρηπίδα δεν επεκτείνεται.
Η συμφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιταλία αποτελεί ένα πρώτο, υποδειγματικό βήμα, για την ειρηνική επίλυση των προβλημάτων με τους γείτονες. Επιβεβαιώνει ότι τα νησιά έχουν επήρεια - έστω και μειωμένη σε σχέση με τα ηπειρωτικά εδάφη - κι ότι η μέση γραμμή, έστω και τροποποιημένη, ώστε να ανταποκρίνεται στις ειδικές περιστάσεις της περιοχής, αποτελεί τη συνήθη μέθοδο οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών. Είναι, κατά συνέπεια, ένα ακόμα παράδειγμα απέναντι στην τουρκική επιχειρηματολογία ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα. Και το επιχείρημα του κ. Τσαβούσογλου ότι η μειωμένη επήρεια αποτελεί πρόκριμα επίλυσης των ελληνοτουρκικών δεν ευσταθεί, καθώς το τουρκολιβυκό σύμφωνο δεν δίνει καμία επήρεια στις ανατολικές ακτές των νησιών μας.
Υπάρχουν, βεβαίως, βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν. Η κύρωση της συμφωνίας από τα Κοινοβούλια των δύο κρατών. Η επικύρωση από τους αρχηγούς των δύο κρατών. Η ανακήρυξη ΑΟΖ από την Ελλάδα, περιορισμένη μόνον στο Ιόνιο. Τέλος η κατάθεση συντεταγμένων στον ΟΗΕ. Η κατάθεση συντεταγμένων αποτελούν μια νόμιμη διαδικασία όταν ακολουθούν την οριοθέτηση μιας θαλάσσιας ζώνης, κι έπονται αυτής. Δεν νοείται κατάθεση πριν από την οριοθέτηση σε περιοχές θαλάσσιας στενότητας - όπως είναι όλες οι θάλασσες που μας περιβάλλουν.
Υπάρχει, τέλος, και μια τεράστια πραγματική και συμβολική επιτυχία της ελληνικής διπλωματίας με την υπογραφή της συμφωνίας. Η πραγματική επιτυχία, εκτός από το γεγονός αυτό καθ΄εαυτό, είναι ότι μας φέρνει πιο κοντά στην υπογραφή συμφωνίας με την Αλβανία. Πράγματι στο τριεθνές όριο, εκεί που συναντιέται το όριο της ελληνοϊταλικής συμφωνίας με τα πιθανά όρια της ελληνοαλβανικής συμφωνίας, παραμένει ένα κενό, που καλούνται οι δυο χώρες, Ελλάδα και Αλβανία, να κλείσουν το συντομότερο. Η συμφωνία Ελλάδας - Ιταλίας αποτελεί μια έμμεση πίεση προς την Αλβανία να αναθεωρήσει την αδιάλλακτη στάση της και να στέρξει στην υπογραφή μιας επικαιροποιημένης συμφωνίας ανάμεσα στις δύο χώρες.
Αλλά και απέναντι στην Τουρκία η συμφωνία έχει κάποιο, συμβολικό, ρόλο να παίξει. Εκτός του ότι αποτελεί υπόδειγμα ειρηνικής επίλυσης μιας χρονίζουσας εκκρεμότητας, ο τρόπος, η μέθοδος επίλυσης (κυρίως ότι τα νησιά έχουν θαλάσσιες ζώνες και η τροποποιημένη μέση γραμμή), αποτελεί υπόδειγμα για μίμηση στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Για τους λόγους αυτούς θεωρούμε ότι η συμφωνία ήρθε την κατάλληλη στιγμή, για να ανυψώσει το ηθικό μας και για να γίνει παράδειγμα για μελλοντικές επιλύσεις.
Εκτύπωση στις: 2024-04-23
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=11060