Τι ανέσυρε στην επιφάνεια ο Covid-19
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2020-09-05
Ακούγεται παράδοξο, αλλά όσο πιο κοντά σε κάτι βρισκόμαστε τόσο λιγότερο το βλέπουμε. Πάρτε παράδειγμα τον κορονοϊό και πόσο μας επηρεάζει σε προσωπικό, καθημερινό επίπεδο. Με τα νέα μέτρα θα βρω δουλειά ή θα τη χάσω; Μήπως να περιμένω το επόμενο λεωφορείο που δεν θα έχει τόσο κόσμο; Αυτά μας απασχολούν άμεσα και βασανιστικά. Η συνολική εικόνα όμως μας διαφεύγει, ενώ γίνεται ολοένα και πιο διάχυτη η αίσθηση ότι μετά την πανδημία, o κόσμος δεν θα μοιάζει με εκείνον που ξέραμε. Τι καινούργιο θα προκύψει και κυρίως τι μας διδάσκει αυτή η επώδυνη εμπειρία για τον δικό μας ρόλο ως ατόμων, για το ποιοι είμαστε;Ας αρχίσουμε με κάτι ευχάριστο και εμφανές: ο Covid-19 άλλαξε άρδην το πώς αντιλαμβανόμαστε το γενικότερο πρόβλημα της υγείας. Εδώ και μερικές δεκαετίες, κυριαρχούσε η άποψη ότι ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει σε κάποιο μέτρο να υποκαταστήσει τον ρόλο του κράτους πρόνοιας, αναιρώντας την έννοια της υγείας ως δημόσιου αγαθού. Με τον κορονοϊό η άποψη αυτή έχει αποσυρθεί από την κυκλοφορία.
Τρανή απόδειξη το σύνθημα που έριξε στην Αγγλία η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον «Να προστατεύσουμε το Δημόσιο Σύστημα Υγείας». Το οποίο επί δεκαετίες το κόμμα του συστηματικά υπονόμευε, πετσοκόβοντας τη χρηματοδότησή του και διαλαλώντας ότι η λύση είναι η ιδιωτική ασφάλιση. Το τι θα γινόταν αν ο ιδιωτικός τομέας αναλάμβανε να αντιμετωπίσει την πανδημία δεν τίθεται καν, γιατί όλοι ξέρουμε την απάντηση. Το τεράστιο μέγεθος του προβλήματος σημαίνει πως μόνο το κράτος και όχι οι ιδιώτες που επιδιώκουν το κέρδος μπορεί να το διαχειριστεί.
Νομίζω ότι ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δικές μας αντιδράσεις στην πανδημία, κρατώντας κατά νου το εξής: ότι ο Covid-19 έχει μια έντονη κοινωνική διάσταση, σε σύγκριση με τις άλλες μεταδοτικές ασθένειες. Θέλω να πω ότι στην περίπτωση της γρίπης, π.χ., τα συμπτώματα είναι εμφανή και η μόλυνση ηπιότερη. Τον κορονοϊό όμως τον κουβαλάμε επί μέρες χωρίς να το ξέρουμε.
Γι’ αυτό ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για τη μόλυνση και συχνά τον θάνατο των άλλων βαρύνει εμάς προσωπικά. Αυτόν που στέκεται δίπλα μας στο μετρό δεν τον γνωρίζουμε, μπορούμε όμως να τον σκοτώσουμε ή να μας σκοτώσει. (Κάτι ανάλογο, αλλά λιγότερο επικίνδυνο, ισχύει και για το παθητικό κάπνισμα.) Το πώς λοιπόν αντιδρούμε σε έναν ιό με τόσο μεγάλη μεταδοτικότητα αποκαλύπτει τη στάση μας απέναντι στον συνάνθρωπο. Πόσο καλά τα πήγαμε σε αυτό;
Οχι και τόσο. Το lockdown στην Ελλάδα απέδωσε αλλά εκ των υστέρων αποδεικνύεται ότι σε προσωπικό επίπεδο το μέτρο ήταν μεν επαχθέστατο αλλά ως ηθική στάση δεν μπορεί να αξιολογηθεί εφόσον δεν είχαμε άλλη επιλογή ή το κίνητρο ήταν και ο φόβος. Με την άρση του lockdown τα πράγματα κάπως άλλαξαν. Στην αρχή πολλοί πίστεψαν ότι οι πρώτες εκδηλώσεις ήταν η φυσιολογική ανακούφιση έπειτα από μήνες εγκλεισμού. Στη συνέχεια όμως, όχι οι περισσότεροι αλλά μια αρκετά μεγάλη μειοψηφία, έδειξαν έμπρακτα με τη στάση τους ότι τώρα, αφού τα πήγαμε τόσο καλά και δεν φοβόμαστε πια, μπορούμε να ξεδώσουμε χωρίς να σκεφτόμαστε τους άλλους, κι ας λένε οι επιστήμονες ότι ο κορονοϊός εξακολουθεί να κυκλοφορεί ανάμεσά μας.
Έτσι εξηγούνται οι γκλαμουράτοι γάμοι και τα βαφτίσια, οι χοροί και τα πανηγύρια, τα beachbars και τα πάρτι στις βίλες της Μυκόνου. Οι δικαιολογίες ήταν χοντρικά δύο: σύμφωνα με την πρώτη, «μας εμποδίζουν να περάσουμε καλά», όπως δήλωσε μια κοπέλα, προφανώς σίγουρη ότι η ίδια δεν κινδύνευε λόγω ηλικίας, και η δεύτερη, ασχέτως ηλικίας, ότι ο κορονοϊός δεν υπάρχει επειδή δεν ξέρω κανέναν που πέθανε ή είναι έργο σκοτεινών δυνάμεων. Στο μυαλό έρχεται η ρήση του Αϊνστάιν ότι δύο πράγματα είναι άπειρα: το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία. Και για το πρώτο, συνέχισε, δεν είμαι εντελώς σίγουρος.
Αυτά δεν συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα. Συμβαίνουν παντού. Και μολονότι το ισχυρότερο μήνυμα είναι θετικό –ναι, ο κορονοϊός έβγαλε τον καλύτερο εαυτό μας, επειδή αναγνωρίσαμε την ύπαρξη και τις ανάγκες των συνανθρώπων μας– τα κρούσματα του ανορθολογισμού σε συνδυασμό με το «εγώ να περνάω καλά και τι με νοιάζουν οι άλλοι» έχουν αρχίσει να παίρνουν ανησυχητικές διαστάσεις.
Και ειδικότερα στην πολιτική, όπου οι ακροδεξιοί υιοθέτησαν το επιχείρημα των «προχωρημένων» που πιστεύουν στον αυτοπροσδιορισμό ενάντια σε όσους θέλουν να μας μαντρώσουν (βλ. Αγκάμπεν). Δηλαδή μόνο εγώ αποφασίζω αν θα φορέσω ή δεν θα φορέσω μάσκα. Είναι μια προειδοποίηση για το τι μας περιμένει μετά το εμβόλιο.
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=11217