Αίμα και Πετρέλαιο
Γιώργος, Σταθάκης
Αυγή, 2006-04-29
Ο τίτλος είναι δανεικός από το υπέροχο βιβλίο του Αμερικανού καθηγητή Μάικλ Κλερ (Blood and Oil, London: Hamish Hamilton, 2004) που πραγματεύεται τη σχέση ανάμεσα στο πετρέλαιο και τους πολέμους των ΗΠΑ κατά την περίοδο των τελευταίων 50 χρόνων. Ο υπότιτλος του βιβλίου είναι αποκαλυπτικός της οπτικής του συγγραφέα: "Πώς η δίψα της Αμερικής για πετρέλαιο μας σκοτώνει".Το βιβλίο ανατρέχει στην πολιτική των προέδρων των ΗΠΑ από τον Αϊζενχάουερ και την περίφημη συνάντηση του Αϊζενχάουερ με τον Ιμπν Σαούντ το 1945, μέχρι τη στρατηγική του τωρινού προέδρου Μπους και τις γεωπολιτικές εκθέσεις του αντιπροέδρου Τσένεϊ.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον, ανάμεσα στα άλλα, αφορά τη σημερινή κρίση (τιμή του πετρελαίου, πόλεμο στο Ιράκ, το νέο μέτωπο με το Ιράν). Είναι μάλλον αυτονόητο πλέον ότι οι πολέμοι των ΗΠΑ αποβλέπουν στον πλήρη έλεγχο των παγκόσμιων κοιτασμάτων πετρελαίου. Ο κατάλογος είναι αποκαλυπτικός. Η Σαουδική Αραβία έχει το 25%, το Ιράκ, τα Ηνωμένα Εμιράτα και το Κουβέιτ έχουν από 10%. Μαζί με τους μικρότερους παραγωγούς (Κατάρ, Λιβύη κ.λπ.) φθάνουμε το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων. Αυτή είναι η Μέση Ανατολή. Τι μένει; Πρώτα το Ιράν (9%), η Βενεζουέλα (7,5%) και τέλος η Ρωσία (7.5%). Οι ΗΠΑ, η Νιγηρία, η Αγκόλα, η Κίνα, το Μεξικό μοιράζονται μόλις το 10%, και όλες οι άλλες χώρες του κόσμου μαζί το υπόλοιπο 5%. Τα σημερινά επίπεδα παραγωγής κάθε χώρας είναι φυσικά διαφορετικά από τα αποθέματα, αλλά η κατάσταση δεν αλλάζει.
Σήμερα οι ΗΠΑ ελέγχουν με τις "φιλικές" τους χώρες στη Μέση Ανατολή περίπου το 50% των παγκόσμιων αποθεμάτων και αν ελέγξουν το Ιράκ θα φθάσουν το απόλυτο 60%. Μένει μόνο η Ρωσία, που επί Πούτιν επιδιώκει σχετικά αυτόνομη πολιτική, και η Βενεζουέλα, που συνεχίζει όμως και επί Τσάβες να έχει αποκλειστικό πελάτη τις ΗΠΑ. Με ή χωρίς το Ιράν ο έλεγχος των ΗΠΑ στα παγκόσμια αποθέματα είναι απόλυτος.
Οι ΗΠΑ, με 5% του παγκόσμιου πληθυσμού, καταναλώνουν σήμερα το 25% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, το μισό από αυτό εισαγόμενο. Η αμερικάνικη οικονομία στηρίζεται απόλυτα στην υπερκατανάλωση πετρελαίου (γιγαντιαία αυτοκίνητα και καταναλωτικές συνήθειες), αλλά δεν είναι πλέον η μόνη. Η κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί με εκθετικούς ρυθμούς στην Κίνα, την Ινδία, τη Ρωσία, το σύνολο των αναπτυσσόμενων χωρών.
Δύο είναι οι βασικές αιτίες. Πρώτον, η βιομηχανική ανάπτυξη και η ραγδαία αστικοποίηση. Δεύτερον, το αυτοκίνητο και ο μιμιτισμός των αμερικάνικων καταναλωτικών προτύπων. Ακόμα και η "φτωχική" Ελλάδα πέρασε με τρομερή ευκολία στην καταναλωτική ιδέα του Big (τζιπ, SUV, κατοικίες, πισίνες, κ.λπ.). Το 2025 ο κόσμος θα καταναλώνει 115 αντί για 73 εκατομμύρια βαρέλια τη μέρα που καταναλώνει σήμερα. Και η κύρια αύξηση της κατανάλωσης θα είναι στις χώρες της περιφέρειας, ακόμα και των ίδιων των πετρελαιοπαραγωγών χωρών.
Τι διαγράφεται από την κατάσταση αυτή; Πρώτον, όπου πετρέλαιο και πολιτική ένταση. Περιφερειακές συγκρούσεις, εμφύλιοι πόλεμοι, αυταρχικά πολιτικά καθεστώτα, επεμβάσεις. Και φυσικά στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ. Μέση Ανατολή, Κασπία και Κεντρική Ασία, Δυτική Αφρική (Νιγηρία, Αγκόλα) και τη Νότια Αμερική (Κολομβία). Τα ίδια παντού. Και η στρατιωτική παρουσία κοστίζει και μάλιστα πολύ.
Δεύτερον, έξαρση των εξοπλισμών των πετρελαιοπαραγωγών χωρών. Σήμερα οι χώρες της Μέσης Ανατολής είναι οι καλύτεροι πελάτες όπλων. Και εκεί οι Ευρωπαίοι, αντίθετα από ό,τι είναι πιστευτό, πωλούν οριακά περισσότερα όπλα από τις ΗΠΑ (55 δισεκατομμύρια δολάρια έναντι 45 την τελευταία πενταετία).
Τρίτον, έξαρση του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ, Ευρώπη, Ρωσία, Κίνα, Ινδία) για τον έλεγχο και την απρόσκοπτη πρόσβαση στο πετρέλαιο. Ελεγχόμενη σήμερα, ίσως πιο έντονη αύριο. Σε κάθε περίπτωση όμως εντός της αυτοκρατορίας.
Τέταρτο και βασικότερο, ακριβό πετρέλαιο. Όσοι πιστεύουν ότι το πετρέλαιο των 60 δολαρίων είναι συγκυριακό παιχνίδι κερδοσκοπικών ή προσωρινών προβλημάτων πέφτουν έξω. Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν τους πολέμους τους για τον απόλυτο έλεγχο των αποθεμάτων και οι χαζοχαρούμενες μικροαστικές τάξεις ανά τον κόσμο θα συνεχίσουν να καταναλώνουν κατά τον αμερικάνικο τρόπο. Μόνο που οι τιμές θα είναι υψηλές. Και έτσι θα παραμείνουν για πολλά χρόνια.
Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1125