Η επόμενη μέρα στην Κύπρο μετά το δημοψήφισμα
Η περίπτωση της Γερμανίας
Νίκος, Κιάος
Ελευθεροτυπία, 2004-04-22
Μεθαύριο, σε δύο ημέρες, κλείνει ο σημερινός κύκλος, η παρούσα φάση του Κυπριακού. Τα δύο δημοψηφίσματα στην Κύπρο δίνουν την απάντηση στο σχέδιο Ανάν και, σύμφωνα με όλα τα δεδομένα, στην ελεύθερη Κύπρο αποφαίνονται ΟΧΙ και στην κατεχόμενη ΝΑΙ. Δεν περνάει λοιπόν το σχέδιο Ανάν και αρχίζει ο νέος κύκλος του προβλήματος.
Από την 1η Μαΐου, όμως, δηλαδή ακριβώς μία εβδομάδα μετά, η νέα φάση, ο νέος κύκλος θα έχει νέα αφετηρία. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης των 25 και τα σύνορά της με τα κατεχόμενα εδάφη θα αποτελούν τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Θα είναι δηλαδή το κατεχόμενο κομμάτι της Μεγαλονήσου εκτός της Ευρωπαϊκής Ενωσης· θα είναι ξένη χώρα.
Μένει προς έρευνα και ίσως νέο προβληματισμό και εξέταση πώς θα αντιμετωπιστεί από την Ελλάδα, από την Κυπριακή Δημοκρατία και από την Ευρωπαϊκή Ενωση η νέα αυτή πραγματικότητα. Με ποιον τρόπο θα αρχίσουν νέες διαπραγματεύσεις, φυσικά πάντοτε στο πλαίσιο του ΟΗΕ εννοείται, οι οποίες θα μπορέσουν να οδηγήσουν το πρόβλημα στη λύση του, δηλαδή πώς θα επιτευχθεί η ένωση του νησιού, πώς θα γίνει ενιαίο κράτος η Κύπρος με τις δύο κοινότητες, διότι, όπως και να το κάνουμε, εδώ και 27 χρόνια οι προσπάθειες της ελληνοκυπριακής και της ελλαδικής πλευράς είναι η λύση στο πλαίσιο της διζωνικής δικοινοτικής λύσης.
Υπάρχει δηλαδή το νέο δεδομένο ότι παγιώνεται, μετά τις 24 Απριλίου και το ΟΧΙ, η διχοτομημένη κατάσταση στην Κύπρο. Και η νέα κατάσταση, όπως θα διαμορφωθεί, θα θυμίζει μάλλον την περίπτωση της Γερμανίας ώς το 1989, κατά την οποία, πολιτικά και γεωγραφικά, η Δυτική Γερμανία, που επισήμως λεγόταν Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, ήταν μέλος της ΕΟΚ και εκτός της ΕΟΚ ήταν η Ανατολική Γερμανία, που λεγόταν επισήμως Λαοκρατική Γερμανία. Η συνέχεια της Γερμανίας είναι βέβαια γνωστή, με την κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού», με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, με την ένωση των δύο Γερμανιών και την ενσωμάτωση της Ανατολικής στη Δυτική Γερμανία.
Η25η Απριλίου θα είναι κι αυτή μια μέρα σαν όλες τις άλλες, αλλά με μια, ίσως σημαντική, διαφορά, που προκύπτει από τα νέα δεδομένα που θα έχουν διαμορφωθεί. Κι αυτά δεν είναι άλλα από την πραγματικότητα μετά την 1η Μαΐου. Εάν θελήσουμε να κάνουμε κάποιες συγκρίσεις με την κατάσταση στις δύο Γερμανίες πριν από 15 χρόνια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στη θέση τής τότε Σοβιετικής Ενωσης βρίσκεται η Τουρκία.
Είναι μάλλον απίθανο να καταρρεύσει η Τουρκία και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, ώστε να οδηγηθεί η κατεχόμενη Κύπρος, το ψευδοκράτος του Ντενκτάς, στην ανάγκη να προχωρήσει στην ενσωμάτωσή της με την Κυπριακή Δημοκρατία. Η Τουρκία παίζει τον ρόλο, που έχει από τις ΗΠΑ κυρίως, στην ευρύτερη περιοχή, πολύ περισσότερο, που το Παλαιστινιακό και το Μεσανατολικό είναι τα πιο καυτά προβλήματα του πλανήτη σήμερα, με τις τραγικές συνέπειες κυρίως για τους λαούς της Παλαιστίνης και του Ιράκ, ενώ και πιο ανατολικά στο Αφγανιστάν διατηρούνται οι συνέπειες από την επέμβαση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.
Οπως είναι σήμερα τα πράγματα στην Κύπρο και στην ευρύτερη περιοχή τουλάχιστον της Ανατολικής Μεσογείου, αυτό που μπορούμε να ευχόμαστε είναι να αναπτυχθούν οι δυνάμεις τόσο στις δύο κοινότητες, την ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή, όσο και στην ίδια την Τουρκία, που να ωθήσουν σε ενωτικές κατευθύνσεις την κατάσταση στην Κύπρο, με τη βοήθεια και τη συνεισφορά αφ’ ενός της Ελλάδας και αφ’ ετέρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι ανάγκες και οι εσωτερικές πιέσεις στην Κύπρο δεν είναι ευκαταφρόνητες και αμελητέες. Η δυναμική της ίδιας της ζωής και της νέας διαμορφούμενης κατάστασης από την 1η Μαΐου με τους εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι ίσως πολύ πιο ισχυρές και ενδεχομένως καθοριστικές, αρκεί να βλέπουμε τα πράγματα προς την κατεύθυνση της ενιαίας, της ενωμένης Κύπρου. Αυτό βέβαια έχει ως αφετηρία την προσήλωση στον στόχο της ενιαίας Κύπρου, από την ελληνοκυπριακή πλευρά και όχι την εγκατάλειψή του, καθώς θα έχει επιτευχθεί η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλαδή της ελεύθερης Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Διότι, στη διαφορετική περίπτωση, η de facto διχοτόμηση, θα έχει γίνει και de jure διχοτόμηση, πράγμα που όπως διακηρύττουν οι πάντες, απεύχονται και, επίσης οι πάντες, όπως λένε, εργάζονται για να αποφευχθεί.
Η νέα αφετηρία είναι σαφώς πιο δύσκολη, πολύ περισσότερο όταν θα αρχίσουν να παγιώνονται σιγά σιγά τα νέα δεδομένα. Στο προσκήνιο θα εμφανιστεί επιτακτικά και η επιμονή της Τουρκίας να επιτύχει την ημερομηνία της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ενωση, έχοντας μάλιστα τη σθεναρή στήριξη, αν όχι και πίεση των ΗΠΑ.
Τα πράγματα δεν είναι απλά, αν αναλογισθούμε τη γνωστή αρνητική διάθεση των ισχυρών χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πλην της Βρετανίας, στην ενταξιακή ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Αυτή η διάθεση δεν θα ήταν, όπως φαίνεται σήμερα αλλά και όπως έχει φανεί ώς τώρα, διαφορετική αν και τα δύο δημοψηφίσματα στην Κύπρο έδιναν θετικές απαντήσεις στο σχέδιο Ανάν. Αυτή όμως η ευρωπαϊκή ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας σχετίζεται με τη γενικότερη προοπτική των σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης απέναντι στις ΗΠΑ και με τις επιδιώξεις της κάθε πλευράς, που περνούν μέσα από την αμυντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μέσα από τον ρόλο του ΝΑΤΟ και πώς εννοούν, ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ενωση, τη θέση και τον λόγο του στη νέα τάξη, στην οποία, πάντως, έχουν συναινέσει όλοι, για να μην ξεχνούμε, όσο κι αν δεν παύει η διελκυστίνδα ή οι διαφορετικές επιδιώξεις των δύο πόλων.
Η επόμενη μέρα από την 24η Απριλίου έχει να κάνει ακριβώς με την προοπτική της ενοποίησης της Κύπρου. Το σχέδιο Ανάν, προϊόν σαφώς οδυνηρού συμβιβασμού, δίνει (ή έδινε) πιο «απτή» προοπτική προς αυτήν την κατεύθυνση, καθώς βρίσκεται ακριβώς στη λογική της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, με όλα προβλήματα και τα αρνητικά, που όμως είναι η χαραχθείσα εδώ και 27 χρόνια πολιτική και μένει σταθερή επιδίωξη πάντοτε στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, από το οποίο ποτέ δεν ήθελε να ξεφύγει η ελληνοκυπριακή και η ελληνική πλευρά.
Η απόρριψη του σχεδίου οδηγεί de facto στην de jure διχοτόμηση. Και οδηγεί επί πλέον στη δυσκολία να ξεκινήσουν τα πράγματα για νέα προσπάθεια προς την κατεύθυνση της ενοποίησης της Κύπρου από νέα αφετηρία. Τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί τελειωμένο ή τετελεσμένο. Φαίνεται όμως πόσο δυσκολότερη θα είναι η νέα αφετηρία, αν -για να μην ξεχνούμε- παραμένει λύση και επιδιώκεται η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, αν αναγνωρίζεται η ανάγκη τέτοιας μορφής λύσης, παρά τις αδικίες κι αν δεν θέλουμε να παγιωθούν ως τετελεσμένα, για σήμερα τουλάχιστον, τα αποτελέσματα της εισβολής και κατοχής πριν από 30 χρόνια.
Και κάτι σημαδιακό, συγκυριακό. Χθες ήταν η θλιβερή επέτειος του πραξικοπήματος και της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967, που άνοιξε τον δρόμο για την κυπριακή τραγωδία. Τα δημοψηφίσματα γίνονται τρεις μέρες μετά. Κι αν ανατρέξουμε στο ημερολόγιο, θα βρίσκουμε συνεχώς θλιβερές επετείους...
Εκτύπωση στις: 2024-04-25
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=113