Τρόποι του σκέπτεσθαι και πολιτική
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2020-11-14
Ως γνωστόν, έχουμε το δικαίωμα να σκεφτόμαστε ό,τι θέλουμε εφόσον κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι σκεφτόμαστε. Και στις ανοιχτές κοινωνίες έχουμε το δικαίωμα να λέμε και να γράφουμε ό,τι θέλουμε με ελάχιστες εξαιρέσεις, λ.χ., τη συκοφαντική δυσφήμηση. Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι ο λόγος μας είναι απόλυτα ελεύθερος και αποκλειστικά δικός μας. Διότι η σκέψη του ανθρώπου διαμορφώνεται από κάποια σχήματα που τη συγκροτούν, την «καλουπώνουν» κατά κάποιον τρόπο. Μέσα από αυτά διαβάζουμε τον κόσμο.Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα διπολικά διαζευκτικά σχήματα: καλό - κακό, παλιό - καινούργιο, φυσικό - τεχνητό κ.ο.κ. Το πώς λειτουργούν είναι μια μεγάλη και ενδιαφέρουσα συζήτηση, αλλά μόνο για φιλοσόφους. Οσο για μας τους κοινούς θνητούς, τα διπολικά διαζευκτικά σχήματα μας δίνουν τη δυνατότητα να καταλάβουμε κάτι οικείο: την κομματική αντιπαράθεση και την επικοινωνιακή της διάσταση.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το «αθώος - ένοχος». Αν συμβουλευτούμε το λεξικό, θα μάθουμε ότι πρόκειται για ένα ζεύγος αντιθέτων. Δηλαδή, αθώος είναι ο μη ένοχος, και ένοχος ο μη αθώος. Αυτό το δίπολο ο κομματικός λόγος το μεταφέρει λαθραία από τη γλώσσα στην πραγματικότητα, όπου κατά κανόνα δεν ισχύει. Αφενός επειδή η πραγματικότητα δεν επιδέχεται τέτοιου είδους απλουστευτικές αναγνώσεις και αφετέρου επειδή η λογική της διάζευξης, σύμφωνα με την οποία, όταν ο αντίπαλός μου είναι ένοχος, εγώ κατ’ ανάγκη είμαι αθώος, προφανέστατα επίσης δεν ισχύει.
Πιο συγκεκριμένα πώς λειτουργεί αυτό το σχήμα όταν μιλάμε για την πανδημία και τα μέτρα που επέβαλε η κυβέρνηση; Από την άρση του lockdown και μετά, τα ΜΜΕ που υποστηρίζουν τη Νέα Δημοκρατία, ή τουλάχιστον δεν τη βάζουν στο στόχαστρο, εστίασαν την προσοχή τους στο φαινόμενο που κατ’ ευφημισμόν αποκαλούμε «χαλάρωση». Δηλαδή τα γλέντια και τα πάρτι σε ολόκληρη την επικράτεια με πρώτο και καλύτερο καλεσμένο τον κορονοϊό.
Η δε κάλυψη ουδέποτε παρέλειψε να επισημαίνει και να στιγματίζει το φαινόμενο, αποδίδοντας την ευθύνη σε εκείνους που συμμετείχαν. Και, φυσικά, είχαν απόλυτο δίκιο. Ταυτόχρονα όμως είδαμε και πολλά ρεπορτάζ για τα γεμάτα λεωφορεία, με τη διαφορά ότι σε αυτήν την περίπτωση δεν αναζητήθηκαν οι ένοχοι. Η κατάσταση ήταν απαράδεκτη, έλεγαν, χωρίς όμως να υπάρχουν ευθύνες. Συνοπτικά, το μήνυμα της κυβέρνησης ήταν και παραμένει: Εφόσον βρήκαμε τον ένοχο, δηλαδή τους νέους που δεν ανταποκρίθηκαν στις εκκλήσεις να προσέχουν αγνοώντας τις οδηγίες των επιστημόνων, σταματάμε να ψάχνουμε για άλλους ενόχους.
Το ίδιο ακριβώς επιχείρημα επικαλέστηκε και η αντιπολίτευση και κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ. Αντεστραμμένο όμως. Ο ένοχος ήταν τώρα η κυβέρνηση, η οποία ήξερε ότι επέρχεται το δεύτερο κύμα αλλά δεν μπόρεσε να λύσει το πρόβλημα των ΜΜΜ. Και, φυσικά, είχαν κι αυτοί απόλυτο δίκιο.
Στη συνέχεια όμως, παραβιάζοντας τους κανόνες της κοινής λογικής, κατέληξαν στο εξής τερατώδες συμπέρασμα: Εφόσον η κυβέρνηση δεν ανέλαβε τις ευθύνες για την ολιγωρία της, τότε εμείς οι υπόλοιποι μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε. Να κυκλοφορούμε χωρίς μάσκα, να μαζευόμαστε στις πλατείες χωρίς αποστάσεις, να ξεφαντώνουμε στα κλαμπ κ.ο.κ. Χωρίς καμία αίσθηση προσωπικής ευθύνης επειδή η κυβέρνηση αρνείται να αναλάβει τη δική της. Αυτό συνόψισε ο Αλ. Τσίπρας με τη φράση: «Να μην τα βάζουμε με τον κόσμο».
Ετυχε να ακούσω πολλά σχόλια και να διαβάσω πολλά κείμενα για το θέμα γραμμένα από αριστερούς. Από βαθυστόχαστα μέχρι λυρικά. (Ή, ακόμα χειρότερο, συνδυάζοντας τα δύο). Ολα με μια επίφαση αντιστασιακής αριστεροσύνης που αποτελεί το σήμα κατατεθέν του ΣΥΡΙΖΑ. Για να λέμε την αλήθεια, δεν καλούσαν τους νέους να σπεύσουν στις πλατείες ως μια χειρονομία αντίστασης, αλλά σίγουρα τους απενοχοποιούσαν, εκλογικεύοντας προς τα αριστερά την τάση πολλών νέων να αποζητούν τη στιγμιαία απόλαυση (instant gratification) ερήμην του κοινωνικού συνόλου. Μια τάση που πολύ φοριέται στη μεταμοντέρνα εποχή μας.
Μπορεί να ακούγεται τραβηγμένο αλλά το διπολικό σχήμα σκέψης δεν διαμορφώνει μόνο τον τρόπο που σκεφτόμαστε την πολιτική γενικά και αόριστα, αλλά ευνοεί μια συγκεκριμένη εκδοχή της - τον δικομματισμό. Εχω προσωπική πείρα. Ολοι σχεδόν οι αριστεροί φίλοι μου, όταν πω κάτι επικριτικό για τον ΣΥΡΙΖΑ, απαντούν με μια φωνή: «Μας λες ότι ο Μητσοτάκης είναι καλύτερος;».
Το οποίο σημαίνει πως οφείλω να διαλέξω ανάμεσα στα δύο. Δηλαδή είτε να καταγγείλω μόνο τους ανεύθυνους που ξεφάντωναν στα πάρτι του κορονοϊού και να ξεχάσω τα στοιβαγμένα λεωφορεία, όπως κάνει η Ν.Δ., είτε, όπως κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, να μιλάω μόνο για τα ΜΜΜ και να βρω χίλιες δυο δικαιολογίες για όσους ικανοποιούν τις ορέξεις τους βάζοντας σε θανάσιμο κίνδυνο τις ζωές των άλλων. Να πώς τα διπολικά διαζευκτικά σχήματα διαμορφώνουν τη σκέψη μας.
Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=11398