Ο «εγγενής αυταρχισμός» των ανισοτήτων
Παναγιώτης, Παναγιώτου
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2020-11-24
Η διεύρυνση των ανισοτήτων, που τα τελευταία χρόνια οξύνεται, περιθωριοποιεί και φτωχοποιεί, όλο και περισσότερο, μεγάλα τμήματα της κοινωνίας.Πρόκειται για μια γενική διαπίστωση, όχι μόνο αριστερής προέλευσης. Η κρίση του παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελευθερισμού αναγνωρίζεται ακόμα και από σοβαρούς συντηρητικούς και φιλελεύθερους.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι ανισότητες δεν είναι «φυσιολογικό προϊόν» της οικονομίας ή της τεχνολογίας, αλλά αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών.
Οι φιλελεύθερης νοοτροπίας πολιτικές ηγεσίες απέτυχαν παταγωδώς να μειώσουν τις κοινωνικές ανισότητες. Το μοντέλο του ανταγωνισμού χωρίς όρια και της ανεξέλεγκτης εν πολλοίς κυριαρχίας των παγκοσμιοποιημένων αγορών και των τραπεζών λειτούργησε εξοντωτικά εις βάρος της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών. Απορύθμισε τις κοινωνίες, επικίνδυνα.
Αυτές οι πολιτικές επιλογές συσσώρευσαν και συσσωρεύουν φόβο, ανασφάλεια και αγανάκτηση σε μεγάλα τμημάτων των λαών. Ενισχύονται οι τάσεις αντίστασης και απόρριψης. Ενώ παράλληλα δημιουργείται και ένα «περιβάλλον επικίνδυνο» που ευνοεί τον ανορθολογισμό, τον ακροδεξιό λαϊκισμό, την εθνική εχθροπάθεια, τις θεωρίες συνωμοσίας κ.λπ.
Η Δημοκρατία φαίνεται να μην ισχύει για όλους, με την ουσιαστική της έννοια. Αφήνει όλο και περισσότερο μεγάλα τμήματά της «απ’ έξω». Διολισθαίνει σε μια «ολιγαρχική δημοκρατία».
Στην ουσία το μοντέλο της φιλελεύθερης δημοκρατίας έχει υπονομευθεί από την έκταση και το βάθος των ανισοτήτων που δημιούργησαν οι νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές.
Τα πράγματα όμως γίνονται ακόμη χειρότερα όταν δει κανείς την αντίδραση των πολιτικών ηγεσιών απέναντι σ’ αυτή την κρίση. Το «φάρμακο» που επιλέγουν είναι η ενίσχυση του «αυταρχισμού» και η αποδυνάμωση των «θεσμικών αντίβαρων». Είναι δύο επιλογές που τείνουν να γίνουν εγγενή στοιχεία των σημερινών νεοφιλελεύθερων κρατικών σχηματισμών (βλέπε τελευταία και Γαλλία, νόμος Συνολικής Ασφάλειας). Προωθούνται μέσα από τον έλεγχο της νομοθετικής και της δικαστικής εξουσίας στον βαθμό που μπορούν. Επίσης, η δουλειά γίνεται πιο απροσχημάτιστα με την αναβάθμιση και ενίσχυση του ανεξέλεγκτου ρόλου των κατασταλτικών μηχανισμών.
Ως «όχημα» χρησιμοποιούνται συνήθως οι «καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης». Αλλοτε πραγματικές και άλλοτε προσχηματικές.
Ο συνταγματικός νομοθέτης έχει προνοήσει επαρκώς για τη νόμιμη και δίκαιη αντιμετώπιση των πραγματικών και υφιστάμενων «καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης».
Παρʼ όλα αυτά, είναι πλέον έντονη η τάση περιορισμού των «κανόνων της αναλογικότητας» και του «συστήματος εγγυήσεων» των ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων, όπως επίσης και η παράκαμψή τους, με οριακής συνταγματικότητας κατασκευές.
Με την πανδημία τα στοιχεία αυτά ενισχύθηκαν αδικαιολόγητα, παρά την επάρκεια που παρέχει ο καταστατικός νόμος.
Στον οικονομικό τομέα, η κυβέρνηση επιχειρεί να αντιμετωπίσει την όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων με περισσότερο... νεοφιλελευθερισμό! Λες και το «φάρμακο» είναι η «κοινωνική ομοιοπαθητική» με… μεγάλες δόσεις ανεργίας, μειώσεις μισθών, συμπίεση των μεσαίων στρωμάτων, πτωχεύσεις, ιδιωτικοποίηση τμημάτων του δημόσιου τομέα κ.λπ.
Αντιλαμβανόμενη την κοινωνική αντίδραση που έρχεται, «φλερτάρει» με πολιτικές αυταρχισμού και μειωμένης κοινωνικής λογοδοσίας ως εργαλείο κοινωνικού ελέγχου. Πρόκειται για εξαιρετικά επικίνδυνο συνδυασμό.
Η αντιμετώπιση της πανδημίας προφανώς είναι το μείζον πρόβλημα. Είναι όμως εξαιρετικά βλαπτική η χρησιμοποίησή της σαν «συγχωροχάρτι» για αστοχίες, καθυστερήσεις και λανθασμένες επιλογές.
Δυστυχώς, οι χειρισμοί της κυβέρνησης είναι κατώτερες των αναγκών της Υγείας, της Παιδείας, της κοινωνίας και της οικονομίας. Τα «όρια αντίδρασης» που η ίδια έθεσε, έχουν κυρίως «ιδεοληπτικές» αφετηρίες, σε συνδυασμό με τον εφησυχασμό και τη διαχειριστική ανικανότητά της.
Σήμερα η αντιμετώπιση μιας κρίσης πολλαπλών στοιχείων στη «συσκευασία της μιας» δεν γίνεται με τις τρέχουσες και συνήθεις πολιτικές.
Χρειάζεται ένας ριζοσπαστικός μεταρρυθμισμός με επίκεντρο τη μείωση των ανισοτήτων και των αποκλεισμών μέσω της εμβάθυνσης της Δημοκρατίας.
Η επιστροφή στην «απορρύθμιση» της προηγούμενης κανονικότητας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε νέα και μεγαλύτερα αδιέξοδα…
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=11416