Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Απεργία πείνας κρατουμένου : Ένα πρόβλημα με μία μόνο λύση

Γιάννης Φ., Ιωαννίδης

KReport, 2021-03-04


Η διαπραγμάτευση του θέματος «απεργία πείνας Κουφοντίνα» μοιάζει με βόλτα σε ναρκοπέδιο. Είναι τόσα τα «disclaimers» που χρειάζονται προκειμένου να αποποιηθεί της ευθύνης για τις παρερμηνείες ο προτιθέμενος να γράψει ώστε ενδέχεται ο αναγνώστης να βαρεθεί να διαβάζει κοινοτοπίες, όπως: «το Κράτος Δικαίου ισχύει για όλους», «υπεράσπιση δικαιωμάτων του κρατούμενου δεν σημαίνει υποστήριξη του προσώπου, της ιδεολογίας ή, πολύ περισσότερο, των εγκλημάτων του», «ο κρατούμενος που εκτίει ποινή δεν παύει να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων», «η Δημοκρατία δεν εκδικείται, ούτε κάνει τη χάρη στους εχθρούς της να εμφανίζονται ως υπερασπιστές της δημοκρατικής νομιμότητας», «η κριτική στις πράξεις της εξουσίας δεν σημαίνει αδιαφορία για τον πόνο των θυμάτων», «δεν είναι κάθε θέμα κατάλληλο για κομματική εκμετάλλευση», «όπως δεν είναι μόνο δεξιοί όσοι ενδιαφέρονται για το δημόσιο συμφέρον έτσι δεν είναι μόνο αριστερή η υπόθεση των δικαιωμάτων» και άλλα πολλά.

Μήπως αν απομακρυνθούμε για λίγο από το εδώ και τώρα, αν δούμε τι έγινε αλλού και άλλοτε, μπορέσουμε να διακρίνουμε τα ουσιώδη και απλά από τα ευτελή και περίπλοκα; Τις τελευταίες πολλές δεκαετίες δεν έχει υπάρξει ούτε στη χώρα μας ούτε σε καμία άλλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θάνατος κρατούμενου απεργού πείνας, πλην του Μπόμπι Σαντς. Και το ερώτημα είναι: θυμάται κανείς τα αδικήματα για τα οποία καταδικάστηκε ο Μπόμπι Σαντς ή ποια ήταν τα αιτήματα για τα οποία έκανε απεργία πείνας; Είμαι βέβαιος ότι αν γίνει μια έρευνα θα προκύψει πως ελάχιστοι γνωρίζουν ή θυμούνται, ενώ πολύ περισσότεροι ξέρουν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και η κυβερνητική θητεία της Θάτσερ στιγματίστηκαν από αυτό το εξαιρετικό γεγονός. Το οποίο, εκτός από την απήχηση που είχε εκείνα τα χρόνια, φαίνεται να σφράγισε με τέτοιο τρόπο το συλλογικό υποσυνείδητο ώστε έκτοτε να έχουν φροντίσει όλες οι δημοκρατικές κυβερνήσεις να μην επαναληφθεί.

Πράγματι, θεμέλιο ύπαρξης και πυξίδα των ενεργειών της Πολιτείας είναι η ύψιστη αξία της ανθρώπινης ζωής, η ίδια αυτή αξία που περιφρόνησε ο συγκεκριμένος κατάδικος. Κάθε κρατούμενος όμως βρίσκεται, επειδή είναι κρατούμενος, στα χέρια του κράτους. Το status του κρατουμένου μεταφέρει την ευθύνη για τη ζωή του στην Πολιτεία. Δεν αυτοκτονεί αργά και βασανιστικά ένας ελεύθερος άνθρωπος επειδή διαμαρτύρεται για οτιδήποτε. Εδώ η ζωή ορίζεται, περιορίζεται και ιδίως είναι στην ευθύνη του σωφρονιστικού συστήματος. Γι’ αυτό στις κρίσιμες επιλογές, όταν γίνεται απεργία πείνας, απομειώνεται η σημασία της αιτίας της και των αιτημάτων του κρατούμενου: για τη αποφυγή του θανάτου υπάρχει υποχρέωση αποτελέσματος της Πολιτείας.

Εξάλλου, το ότι όλες οι ευρωπαϊκές δημοκρατικές κυβερνήσεις φρόντισαν να μην επαναληφθεί θάνατος δεν σημαίνει ότι ικανοποιούνται πάντα και στο ακέραιο τα αιτήματα κάθε απεργού πείνας. Σημαίνει όμως ότι επιδεικνύεται σωφροσύνη. Ότι διασφαλίζεται με όλους τους τρόπους η αποφυγή του μοιραίου, με όρους αξιοπρέπειας και σεβασμού του κρατούμενου. Ότι δεν γίνεται η απεργία πείνας αφορμή για ξεκαθάρισμα πολιτικών λογαριασμών, ότι δεν κυριαρχεί στις σταθμίσεις η «επικοινωνία». Ότι η σύνεση επιτάσσει να μην αυτοπαγιδεύεται η Πολιτεία σε μια διλημματική μονομαχία (μέχρι θανάτου…) όπου από τη μία πλευρά διακυβεύεται το κύρος του Κράτους και από την άλλη η ζωή του φυλακισμένου.

Εδώ θα μπορούσε να τελειώνει το κείμενο. Αλλά υπάρχουν και δύο ακόμα θέματα που πρέπει να αναφερθούν.

Πρώτον, όσον αφορά το παρελθόν: Οι ανωτέρω σκέψεις για την ευθύνη της Πολιτείας θα ίσχυαν ακόμα και αν εν προκειμένω όλοι οι χειρισμοί ήταν άψογοι, όλες οι ενέργειες των αρμοδίων ανεπίληπτες. Δεν ήταν όμως. Παραλείποντας λεπτομέρειες και νομικές αναλύσεις, και μόνο το γεγονός ότι ο Συνήγορος του Πολίτη παρενέβη για ζητήματα νομιμότητας και διασφάλισης των δικαιωμάτων σχετικά με τη μεταγωγή ενός κρατουμένου αρκεί. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα σοβαρότερο: Η ευθύνη όσων χειρίστηκαν εξ αρχής το ζήτημα. Ποιος λόγος άραγε υπήρχε να ορίσει ρητά ο νόμος πως ένας κρατούμενος για αδικήματα τρομοκρατίας πρέπει να επιστρέψει από τις αγροτικές φυλακές στο κατάστημα κράτησης που εξέτιε προηγουμένως την ποινή του, αν υποτεθεί ότι αυτή η ρύθμιση δεν μπορούσε να τηρηθεί για τον Δ. Κουφοντίνα; Όταν μάλιστα αυτή η υποτιθέμενη αδυναμία δεν εμποδίζει την κράτηση στον Κορυδαλλό όλων των υπόλοιπων καταδίκων για την ίδια υπόθεση; Πώς σκέφτηκαν όσοι έδρασαν, ώστε αρχικά όταν νομοθέτησαν να δηλώνουν ότι το έκαναν για μια συγκεκριμένη περίπτωση, και εκ των υστέρων, όταν κλήθηκαν να εφαρμόσουν το νόμο, να του δίνουν το δικαίωμα να ισχυρίζεται ότι δεν τηρείται φρεσκοψηφισμένη διάταξη που μόνο το όνομά του δεν αναφέρει;

Και δεύτερον, όσον αφορά το μέλλον: Οι ανωτέρω σκέψεις για την ευθύνη της Πολιτείας θα ίσχυαν ακόμα και αν κανένας φόβος δεν υπήρχε ότι αυτή η ιστορία θα επιφέρει περαιτέρω τραύματα και σύγχυση σε μια κοινωνία αποκαμωμένη, επιπλέον αποχαλίνωση σε ένα πολιτικό σύστημα με τις γνωστές παθογένειες, περαιτέρω βλάβη στους δημοκρατικούς θεσμούς, ή, ακόμα, εξαγνισμό στο μυαλό ορισμένων, ηρωοποίηση στα μάτια άλλων, του «ένοπλου», και, πάντως, ένταση της εχθροπάθειας στον τρόπο που προσλαμβάνεται η πολιτική αντιπαράθεση από τους πολίτες. Ποιος θα ήθελε, ενώ παλεύουμε να επιστρέψουμε στην «κανονικότητα», ενώ ελπίζουμε μετά από όσα περάσαμε τα τελευταία χρόνια να βγάλουμε το κεφάλι απ’ το νερό, να ασχολούμαστε εν έτει 2021 με ζητήματα που φαίνονταν να ανήκουν οριστικά στο παρελθόν;

Εν κατακλείδι: Η Πολιτεία οφείλει να διασφαλίσει ότι η Ελλάδα δεν θα ενταχθεί στη λίστα των κρατών όπου έχει πεθάνει κρατούμενος απεργός πείνας, τόσο για λόγους αρχών, όσο και για λόγους προστασίας του δημοσίου συμφέροντος.


Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=11602