Η Αριστερά και το Πανεπιστήμιο
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2021-03-20
Οταν μιλάμε για κάτι, σημασία δεν έχει μόνο αυτό που λέμε αλλά και αυτό που παραλείπουμε να πούμε επειδή το θεωρούμε αυτονόητο και ως τέτοιο εκτός συζήτησης. Θα έλεγα μάλιστα ότι τα μη λεγόμενα είναι το έρεισμα και σε ορισμένες περιπτώσεις το κύριο μήνυμα του λόγου μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι αντιμαχίες που φούντωσαν ξανά με αφορμή τον καινούργιο νόμο για τα Πανεπιστήμια και την πρόθεση της κυβέρνησης να δημιουργήσει ένα ειδικό σώμα της αστυνομίας που θα τα επιτηρεί.Η αντίδραση της Αριστεράς συνοψίζεται ως εξής: τα Πανεπιστήμια είναι ο κατʼ εξοχήν χώρος της αμφισβήτησης και γι’ αυτό η κυβέρνηση προσπαθεί να τα φιμώσει. Κάτω από τη δήλωση όμως κρύβεται κάτι που δεν λέγεται αλλά εξυπακούεται: ότι τα Πανεπιστήμια «ανήκουν» κατά κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο στην Αριστερά.
Πρόκειται για μια αντίληψη η οποία, στην αρχή της Μεταπολίτευσης και με νωπή τη μνήμη της χούντας και της εξέγερσης στο Πολυτεχνείο, ήταν φυσιολογική και γενικά αποδεκτή. Στα Πανεπιστήμια ηγεμονεύει η Αριστερά, τελεία και παύλα. Με την πάροδο του χρόνου ωστόσο –έχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας από τότε– μετατράπηκε σε δόγμα που δεν επιδέχεται κριτική, πόσο μάλλον αμφισβήτηση, αποθαρρύνοντας έτσι οποιαδήποτε απόπειρα αναστοχασμού. Δηλαδή ερωτήματα του τύπου, πώς λειτουργεί σήμερα, ποιον συμφέρει και κυρίως πού μπορεί να οδηγήσει και τι σημαίνει αυτή η ιδιοκτησιακή σχέση της Αριστεράς με τα Πανεπιστήμια.
Ας το ψάξουμε. Κατ’ αρχάς, εάν δεχθούμε ότι τα Πανεπιστήμια ανήκουν εξ ορισμού στην Αριστερά, οι μη αριστεροί διδάσκοντες και φοιτητές υποβιβάζονται σε μια υποδεέστερη κατηγορία, για να μην πω ξένο σώμα, με μειωμένα δικαιώματα. Κι επειδή πολλοί θα διαμαρτυρηθούν γι’ αυτή την οργουελιανή ανάγνωση της κατάστασης, σας υπενθυμίζω ότι απεικονίζει ό,τι συμβαίνει επί δεκαετίες στα ΑΕΙ.
Αρκεί να αναλογιστούμε ότι κάποιες ενέργειες και τακτικές των αριστερών εκλαμβάνονται ως αποδεκτές, ή έστω ανεκτές, ενώ οι ίδιες ακριβώς ενέργειες και τακτικές θα θεωρηθούν ειδεχθείς και απερίφραστα καταδικαστέες αν τις υιοθετήσουν οι αντίπαλοί τους. Και για να γίνω πιο σαφής, πώς θα αντιδρούσατε αν ομάδες κρούσης της εξωκοινοβουλευτικής Δεξιάς, επικαλούμενες το άσυλο, αρχίσουν να καταλαμβάνουν πανεπιστημιακούς χώρους, να τους μετατρέπουν σε ορμητήρια, να προπηλακίζουν τους αριστερούς πρυτάνεις και να τους «χτίζουν» στα γραφεία τους, να διακόπτουν τις παραδόσεις για να διαβάζουν τις ανακοινώσεις τους και τόσα άλλα;
Μπορώ να φανταστώ τον αντίλογο. Η Αριστερά μάχεται να επικρατήσουν οι δικές της ιδέες για το Πανεπιστήμιο, για την κοινωνία και για τη χώρα. Θα απαντούσα, και πολύ καλά κάνει. Επειδή όμως υπάρχουν κι εκείνοι που δεν αποδέχονται τη δική της εκδοχή και μάχονται για να επικρατήσει η δική τους, η μόνη λύση είναι η ελεύθερη έκφραση της όποιας ιδεολογίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα Πανεπιστήμια θα μετατραπούν σε Κοινοβούλια· θα γίνουν όμως αυτό που υποτίθεται ότι είναι: ο κατʼ εξοχήν χώρος συζήτησης και αντιπαράθεσης, ο χώρος στον οποίο όλοι έχουν ίση πρόσβαση επειδή δεν «ανήκει» από χέρι σε κανέναν.
Βάζοντας κατά μέρος τα Πανεπιστήμια, ας μιλήσουμε γενικότερα για την έννοια της αμφισβήτησης. Εδώ αυτό που δεν λέγεται είναι ο εξής συλλογισμός: δεδομένου ότι η αμφισβήτηση είναι το ειδοποιό χαρακτηριστικό της Αριστεράς, η αμφισβήτηση της Αριστεράς είναι εξ ορισμού άτοπη. Φυσικά, δεν αρνούμαι ότι η Αριστερά όντως αμφισβητεί τον κόσμο όπως έχει γίνει σήμερα στο σύνολό του. Και πάλι, καλά κάνει. Της διαφεύγει όμως κάτι. Οτι η στάση της αυτή και η εξωστρεφής απορρέουσα μαχητικότητα που τη χαρακτηρίζει καθιστούν δύσκολο αν όχι αδύνατο τον κριτικό αναστοχασμό. Δηλαδή να ανασύρει στην επιφάνεια και να εξετάσει τις προϋποθέσεις και κυρίως τα αποτελέσματα του δικού της ανατρεπτικού λόγου. Δεν εισηγούμαι μια ομφαλοσκόπηση για τους πολύ ολίγους που αρέσκονται σε περίπλοκες αναλύσεις και δυσνόητες θεωρίες, αλλά τον προβληματισμό γύρω από το αναντίρρητο γεγονός ότι όπου η Αριστερά πήρε την εξουσία στον 20ό αιώνα το αποτέλεσμα δεν ήταν ο παράδεισος της αταξικής κοινωνίας, για να το πω όσο πιο ευγενικά μπορώ.
Μήπως λοιπόν αξίζει να σκεφτούμε ότι αν θέλουμε να διατηρήσουμε την Αριστερά ως μια διαμαρτυρία κατά της αδικίας και της εκμετάλλευσης θα πρέπει να τη σκεφτούμε κάπως διαφορετική; Και για να το κάνουμε θα πρέπει να ξεκινήσουμε με την παραδοχή ότι όποιος δηλώνει αριστερός δεν έχει ούτε το μονοπώλιο της αλήθειας ούτε το μονοπώλιο της αμφισβήτησης. Η άρνηση του κριτικού αναστοχασμού μετατρέπει την Αριστερά σε ένα είδος θεολογίας. Διότι, όπως αυτό που εξηγεί τα πάντα είναι εξ ορισμού ανεξήγητο, έτσι και αυτό που αμφισβητεί τα πάντα είναι εξ ορισμού αναμφισβήτητο. Ή αλλιώς, μόνο η Αριστερά δικαιούται να αμφισβητεί.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=11636