«Απόθεμα κυριαρχίας» για αλλαγή του status quo
Κυριάκος, Πιερίδης
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2021-05-15
Σε σημείο καμπής έφεραν το Κυπριακό οι αντιφατικοί χειρισμοί του Κυπρίου προέδρου Ν. Αναστασιάδη. Στην άτυπη Διάσκεψη της Γενεύης αποκαλύπτεται ότι για πρώτη φορά τέθηκε από τον ΟΗΕ στο τραπέζι σενάριο αλλαγής του status quo με συγκεκριμένα στοιχεία «αναγνώρισης κυριαρχίας» της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Παρά τη συσκότιση, υπάρχουν πια διασταυρωμένες πληροφορίες για το τι λέχθηκε και ποιο κόστος καταβάλλει η ελληνοκυπριακή πλευρά.
Η δήλωση περί «τετραγωνισμού του κύκλου» του Αντόνιο Γκουτέρες αντανακλά την πρόταση που κατέθεσε εντός διάσκεψης για να υπάρξει, όπως ανέφερε, «εξελικτική διαδικασία, από κάτω προς τα πάνω, μέσα από την οποία οι δύο κοινότητες θα συμβάλουν με “sovereign capital” (απόθεμα κυριαρχίας) στη δημιουργία μιας ομοσπονδιακής δομής, όπου οι δύο πολιτείες θα συνεργάζονται κάτω από μία ομοσπονδιακή κυβέρνηση».
Ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης αντέδρασε, προβάλλοντας σειρά από επιχειρήματα, περιλαμβανομένης της συμφωνίας για «μία και αδιαίρετη κυριαρχία που εκπηγάζει εξίσου από τους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους» (11/2/2014). Ωστόσο, ο γενικός γραμματέας δεν έλαβε ξανά θέση, ούτε και απέσυρε την εισήγησή του. Αντίθετα, υπέδειξε ότι «σε περίπτωση αποτυχίας εξεύρεσης κοινού εδάφους θα θέσει ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας τους όρους εντολής που του έχει δώσει» για διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία για περαιτέρω οδηγίες.
Αυτή η τροπή της συζήτησης καταδεικνύει ότι η επόμενη φάση θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη. Πώς θα χειριστεί ο γενικός γραμματέας τα πλέον ευαίσθητα ζητήματα που κρατούν την Κύπρο από μία… κλωστή; Οχι μόνο για την τωρινή φάση της διαδικασίας που εκ των πραγμάτων είναι νεκρή, αλλά μια μελλοντική που τοποθετείται το 2023, όταν και εφόσον δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες.
Οξεία αντιπαράθεση
Ο γενικός γραμματέας άφησε να εξελιχθεί ανοιχτή συζήτηση – ο Ερσίν Τατάρ κατέθεσε για πρώτη φορά, έστω σε άτυπη διάσκεψη, την αξίωση για δύο κράτη και κυριαρχική ισότητα. Διόλου τυχαία, ο Γκουτέρες δεν παρενέβη, ούτε όταν έλαβε τον λόγο ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου και το κλίμα έγινε ιδιαίτερα οξύ και αντιπαραθετικό. Η πληροφόρηση είναι πλέον διασταυρωμένη από ανεξάρτητη πηγή!
Ο Τσαβούσογλου ενήργησε ώστε να εκθέτει τον Ν. Αναστασιάδη σε συνεχή πίεση να απολογείται και να διευκρινίζει τις θέσεις του. Του ανέσυρε ντοκουμέντα από θέσεις και δηλώσεις και τις μυστικές συναντήσεις για να αμφισβητήσει τη δέσμευσή του για διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Μέσα από εκείνο το βαρύ σκηνικό, ο Ν. Αναστασιάδης είχε το βάρος των απαντήσεων και όλα αφορούσαν το περιβόητο ζήτημα της πολιτικής ισότητας.
Από την έντονη συζήτηση, ο ΟΗΕ κατέγραψε ως αξιοσημείωτη τη ρητή αποδοχή Αναστασιάδη στην πολιτική ισότητα και την αποτελεσματική συμμετοχή. Οχι γενικά και αόριστα αλλά με βάση τα ντοκουμέντα. Ο Τσαβούσογλου τον προκάλεσε με έγγραφο Αναστασιάδη στις 3 Ιουλίου 2017 στο Κραν Μοντανά και ο Αναστασιάδης αντέταξε και πάλι δικό του έγγραφο στις 5 Ιουλίου. Ανεξάρτητα από όσα ακολούθησαν το Κραν Μοντανά, ο ΟΗΕ εξέλαβε τώρα την κίνηση Αναστασιάδη ως εκ νέου επιβεβαίωση της αποδοχής τής εκ περιτροπής προεδρίας, όσο και της αποτελεσματικής συμμετοχής και το κρατά για το μέλλον. Για τη μία τουρκοκυπριακή ψήφο, ο Ν. Αναστασιάδης είπε ότι «δεν θα είναι πρόβλημα» γιατί σε μια αποκεντρωμένη ομοσπονδία, οι αρμοδιότητες θα είναι περιορισμένες.
Ολη η αντιπαράθεση είχε δύο πρωταγωνιστές, τους Αναστασιάδη-Τσαβούσογλου, και δύο… κομπάρσους. Ο Ερσίν Τατάρ λάμβανε τον λόγο μόνο με υπόδειξη και διάβαζε από γραπτό κείμενο, ενώ ο ΥΠΕΞ της Ελλάδας Νίκος Δένδιας είχε σχεδόν τυπική συμμετοχή, ως να κοίταζε… το ρολόι του για να φύγει.
Η εξαγγελία του ΟΗΕ για νέα άτυπη διάσκεψη το φθινόπωρο είναι κυριολεκτικά στον αέρα. Ο Γκουτέρες ήδη ανταποκρίθηκε να ξαναφέρει τα μέρη σε διάλογο για σκοπούς αποκλιμάκωσης των ενστάσεων. Τώρα θα στείλει (28/5) την Τζέιν Χολ Λουτ στην Αθήνα και μετά (31/5) στην Αγκυρα. Προφανώς το «πήγαινε-έλα» αφορά και την Κύπρο για να γεμίζει τον χρόνο.
Ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης στέλνει επιστολές, κατακρίνοντας την εξόφθαλμη απόκλιση της τουρκικής πλευράς από τη ΔΔΟ, αλλά είναι αμφίβολο αν κερδίζει πόντους. Οι πιο σημαντικοί αποδέκτες διαπιστώνουν την αντίφαση: πώς είναι ρεαλιστικό ο Κύπριος πρόεδρος να προτείνει «πρωτοβουλίες» για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, τώρα που δεν υπάρχει καν κοινό έδαφος; Γιατί δεν το έπραξε για σχεδόν 4 χρόνια;
Ραντεβού τον Ιούνιο
Το επόμενο επεισόδιο θα εξελιχθεί τον Ιούνιο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Οι «27» θα συζητήσουν τη θετική ατζέντα της Τουρκίας. Στις επιστολές του ο Κύπριος πρόεδρος επιχειρεί να προκαταλάβει τη συζήτηση, σημειώνοντας (13/5) στους Ευρωπαίους εταίρους: «Τυχόν εμμονή της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας στη λύση δύο κρατών, όπως και η δημιουργία νέων τετελεσμένων ή η ύπαρξη προκλήσεων, δεν συμβάλλει με κανέναν τρόπο στη θετική προσέγγιση της Κύπρου στην επιδιωκόμενη αναβάθμιση των σχέσεων Τουρκίας-Ε.Ε.».
Η γραμμή της Τουρκίας, όμως, αποσκοπεί στο να αντιστρέψει τη συζήτηση, ισχυριζόμενη ότι «το τεράστιο δυναμικό στις σχέσεις Τουρκίας-Ε.Ε. βρίσκεται σε ομηρία από τις παράλογες και μαξιμαλιστικές απαιτήσεις των Ελληνοκυπρίων» (Τσαβούσογλου, Βερολίνο 6/5). Για ανάλογο μαξιμαλισμό κάνει λόγο ο Τούρκος ΥΠΕΞ και για την Ελλάδα: «Ηταν η Ελλάδα που απέφευγε το τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ολα τα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν, όταν υπάρχει πολιτική βούληση…».
Απομένει να φανεί τι θα υπερισχύσει ανάμεσα στους «27», όταν θα συζητήσουν τη λήψη ομόφωνης απόφασης για την εντολή διαπραγμάτευσης της ενισχυμένης τελωνειακής ένωσης. Επί του παρόντος η Τουρκία τούς κράτησε εκτός διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό και παίζει το χαρτί των δύο κρατών ως διαπραγματευτικό ατού έναντι των Βρυξελλών.
Κλείνει ο κύκλος του
Ο πολιτικός κύκλος Ν. Αναστασιάδη αρχίζει να ολοκληρώνεται στις 30 Μαΐου. Εν όψει βουλευτικών, ο πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου δηλώνει (12/5): «Κάνουμε μια νέα προσπάθεια για την επανένωση της Κύπρου, αλλά για να τα καταφέρουμε όλα αυτά, χρειαζόμαστε σοβαρότητα και υπευθυνότητα και μια Βουλή ικανή να παίρνει αποφάσεις…». To Προεδρικό για την υστεροφημία Ν. Αναστασιάδη και ο ΔΗΣΥ για εκλογικούς λόγους ποντάρουν στο Κυπριακό, αλλά ξέρουν ότι δεν πρόκειται να έρθουν εξελίξεις. Οι συσχετισμοί έγιναν δραματικοί για την ελληνοκυπριακή πλευρά επί Αναστασιάδη και οι ζημιές δεν συμψηφίζονται.
Η άτυπη Διάσκεψη της Γενεύης δεν έκλεισε την πόρτα για ομοσπονδία, όμως σηματοδοτεί το τέλος της συνεισφοράς Αναστασιάδη, με βαρύ παθητικό μητρώο: κλονισμένη αξιοπιστία στον ΟΗΕ, καταπόνηση των διαδικασιών της Ε.Ε., υποδαύλιση του εθνικισμού, υπόσκαψη της τουρκοκυπριακής προοδευτικής ηγεσίας. Σε ένα διεθνές πρόβλημα όπως το Κυπριακό, ακόμα και ο πιο «ορκισμένος» αντίπαλος, η Τουρκία, χρειάζεται να αξιολογεί τον Κύπριο πρόεδρο ως έγκυρο συνομιλητή. Η αίγλη από την παρουσία Αναστασιάδη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει τρωθεί αφότου ταυτίστηκε με τη διαφθορά και τα χρυσά ευρωπαϊκά διαβατήρια.
Το Κραν Μοντανά και η αναμόχλευση σεναρίων δύο κρατών θα τον κυνηγούν μέχρι την αποχώρησή του από την προεδρία. Αν όμως η ανάγνωση είναι ορθή για την επιλογή της Τουρκίας να «επιστρέψει» στην Ε.Ε., το 2023 μπορεί να δίνει μια ύστατη ευκαιρία στην Κύπρο να ανακτήσει το περισσότερο χαμένο έδαφος και να προλάβει τον χρόνο, που πιέζει αντίστροφα.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=11791