Εμβολιασμοί και δικαιώματα

Νίκος, Μουζέλης

Τα Νέα, 2021-07-24

Στις κοινωνικές επιστήμες, σε ό,τι αφορά τη γνώση, δεν υπάρχει καμία καθολικότητα. Καμία θεωρία που αγνοεί το κοινωνικό πλαίσιο δεν είναι πειστική. Κάθε γενίκευση που αγνοεί την πλαισιοποίηση, είτε είναι λανθασμένη είτε είναι κοινότοπη.

1 Θα προσπαθήσω να καταστήσω την παραπάνω θέση πιο σαφή παίρνοντας ως παράδειγμα τον εμβολιασμό. Παντού οι σκεπτόμενοι πολίτες θεωρούν την πανδημία έναν «αόρατο εχθρό» που βάζει σε κίνδυνο την υγεία όλων. Συχνά ο ιός οδηγεί ακόμα και στον θάνατο. Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια έκτακτη κατάσταση αντίστοιχη με αυτή του πολέμου, μια κατάσταση κατά την οποία μερικά δικαιώματα, εκ των πραγμάτων, αμβλύνονται ή/και καταργούνται. Για παράδειγμα, όταν κινδυνεύει μια χώρα να καταστραφεί ή να υποδουλωθεί, η αντίδραση είναι μια γενική κινητοποίηση όπου κάθε στρατεύσιμος που είναι υγιής υποχρεώνεται να καταταγεί στον στρατό και να πολεμήσει.

2 Στη χώρα μας, ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού θεωρεί πως έχει το δικαίωμα να μην εμβολιαστεί. Μερικοί λόγω υπερβολικού φόβου για τις αρνητικές επιπτώσεις του εμβολίου. Αλλοι λόγω κακής πληροφόρησης και σκοταδισμού. Αλλοι πάλι ως θύματα συνωμοσιολογίας.

Η κυβέρνηση της ΝΔ ακολούθησε τη στρατηγική της πειθούς. Υπήρξε ανεκτό να μην εμβολιαστούν ακόμα και οι γιατροί ή νοσηλευτές που έρχονται σε επαφή με ασθενείς με κορωνοϊό. Η «αυταρχική» επιβολή θεωρήθηκε παραβίαση του δικαιώματος κάθε πολίτη να αρνηθεί τον εμβολιασμό. Οπως ανέφερε ο Πρωθυπουργός πρόσφατα, «δεν μπορώ να πιάσω κανέναν από τον λαιμό. Δεν μπορώ να καταστήσω τον εμβολιασμό υποχρεωτικό» («Καθημερινή», 4/7/21). Αυτή η στάση οδήγησε σε περισσότερα κρούσματα και θανάτους. Τελικά, μετά από μήνες καθυστέρησης, η κυβέρνηση αποφάσισε επιτέλους πως το υγειονομικό προσωπικό και όσοι απασχολούνται σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων να είναι υποχρεωμένοι να εμβολιαστούν. Αυτό όχι μόνο ήρθε αργά, αλλά και δεν αρκεί. Το ίδιο θέμα, φυσικά, έχει απασχολήσει τις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου. Κάποιες χώρες, όπως αρχικά η Ιταλία και στη συνέχεια η Γαλλία, προχώρησαν σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες νωρίτερα.

Μερικοί υποστήριξαν πως ο υποχρεωτικός εμβολιασμός είναι αντίθετος με το Σύνταγμα. Αλλοι διαφώνησαν ως προς αυτό. Ευτυχώς, πρόσφατα, το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάσισε πως για λόγους «δημοσίου συμφέροντος» συγκεκριμένες ομάδες εργαζομένων (νοσηλευτικό προσωπικό, εργαζόμενοι σε σχολεία, σε μέσα μαζικής μεταφοράς κ.λπ.) είναι υποχρεωμένοι να εμβολιαστούν. Πιο γενικά, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τόνισε πως ο υποχρεωτικός εμβολιασμός όλου του πληθυσμού δεν παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων.

3 Παρόλʼ αυτά, για τη στιγμή μια πιο ριζοσπαστική πολιτική εμβολιασμού όλων δεν συζητείται σοβαρά. Αυτό δείχνει σε ποιον βαθμό το δικαίωμα στον μη εμβολιασμό θεωρείται ακόμα απαραβίαστο. Αυτή η στάση όμως αφαιρεί από τον εμβολιασθέντα το δικαίωμά του να προστατεύσει την υγεία του από τον μη εμβολιασμένο που αδιαφορεί για τις σοβαρές επιπτώσεις αυτής της συμπεριφοράς του. Αγνοεί, όπως λέει ο Καντ, ότι η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί που αρχίζουν τα όρια της ελευθερίας του άλλου. Επιπλέον, αν λάβουμε υπόψη πως ο μη εμβολιασμός μειώνει τις πιθανότητες επίτευξης ανοσίας της αγέλης, αναπαραγόμενος και μεταλλασσόμενος, το δικαίωμα του μη εμβολιασμού είναι παράλογο. Με άλλα λόγια, σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει δικαίωμα, αλλά καθήκον/υποχρέωση του πολίτη να εμβολιαστεί.

Συμπερασματικά, ο μη υποχρεωτικός καθολικός εμβολιασμός είναι είτε αποτέλεσμα του πολιτικού κόστους που δεν θέλουν να λάβουν οι κυβερνήσεις (στην Ελλάδα όπως και αλλού στον δυτικό κόσμο), είτε προϊόν μιας εδραιωμένης άποψης πως τα δικαιώματα στις νεωτερικές κοινωνίες είναι απροϋπόθετα. Μπορεί και τα δύο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα θέματα συνείδησης είναι πολύπλοκα, ωστόσο όπως υποστήριξα στην αρχή καμία κοινωνική πράξη δεν μπορεί να ιδωθεί έξω από το πλαίσιο στο οποίο διαδραματίζεται. Η τωρινή πανδημία είναι μια έκτακτη συνθήκη όπου η ελευθερία των σκεπτικιστών ή των αρνητών του εμβολίου είναι πράξη ενάντια στις ζωές των υπολοίπων. Και αυτό δεν μπορεί να είναι ανεκτό.

Εκτύπωση στις: 2024-04-24
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=11983