Η επικίνδυνη βαλκανική ακινησία
Carl, Bildt
Τα Νέα, 2021-08-21
Με δύο δεκαετίες πολέμου στο Αφγανιστάν να φθάνουν στην πιο ζοφερή, από τις πιθανές, κατάληξή του, αξίζει να θυμηθούμε ότι έχουν περάσει πλέον τρεις δεκαετίες από τον πόλεμο στα Βαλκάνια. Και οι δύο είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις τού πώς η κακοδιαχείριση ενός πολέμου μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για πολλά χρόνια.
Στα Βαλκάνια, έναν μικρό πόλεμο μεταξύ του διαλυμένου κράτους της Γιουγκοσλαβίας και μιας εκ των πρώην Δημοκρατιών της, τη Σλοβενία, τον ακολούθησε μια μεγαλύτερη σύγκρουση στην Κροατία. Μέσα σʼ έναν χρόνο, ένας άγριος πόλεμος είχε ξεσπάσει και στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Ξαφνικά η «μεταπολεμική» περίοδος της Ευρώπης είχε τελειώσει.
Οι βαλκανικοί πόλεμοι μαίνονταν επί μία δεκαετία. Η ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον έθεσε τέρμα στη σύγκρουση στη Βοσνία το 1995, αλλά ακολούθησε ο πόλεμος στο Κόσοβο, που συνεχίσθηκε έως το 1999 και ακολούθησε το 2011 το σοβαρό ξέσπασμα βίας στη σημερινή Βόρεια Μακεδονία.
Συνολικά οι πόλεμοι αυτοί στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 100.000 ανθρώπους, οδήγησαν στον εκτοπισμό εκατομμυρίων άλλων και υπονόμευσαν την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής για δεκαετίες. Παρότι ζούσε ουσιαστικά με δανεισμούς, η παλιά Γιουγκοσλαβία είχε δώσει στους πολίτες της ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο από τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες. Η μακρά, βίαιη διάλυση της χώρας το άλλαξε αυτό.
Οι ειρηνευτικές συμφωνίες που συντάχθηκαν βιαστικά τότε ήταν μόνο βραχυπρόθεσμες λύσεις. Ολοι κατανοούσαν ότι μια διαρκής σταθερότητα απαιτεί ένα πιο ευρύ και ολοκληρωμένο πλαίσιο. Ετσι, το 2003, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης διακήρυξαν πως όλες οι χώρες της περιοχής θα πρέπει να συνεργασθούν για ένα μέλλον σταθερότητας και διαρκούς ειρήνης μέσα στην ΕΕ.
Κανείς δεν περίμενε ότι κάτι τέτοιο θα γίνει μέσα σε μία νύχτα. Ομως κανείς δεν πίστεψε ότι η διαδικασία ενσωμάτωσης θα διαρκέσει τόσο πολύ. Μετά την ένταξη της Σλοβενίας και της Κροατίας το 2004 και το 2013 αντίστοιχα, η βαλκανική διεύρυνση της ΕΕ έχει σταματήσει.
Οι λόγοι είναι πολλοί. Πρώτον, η πολιτική και οικονομική μεταρρύθμιση στις βαλκανικές χώρες εκτός ΕΕ είναι επώδυνα αργή, ενώ η διαφθορά και τα εθνικιστικά αισθήματα βαθαίνουν. Δεύτερον, η υποστήριξη προς περαιτέρω διεύρυνση έχει εξασθενήσει σε πολλές χώρες της ΕΕ. Τα προβλήματα στις βαλκανικές χώρες είναι έντονα. Η Βοσνία θεωρείται τόσο πολιτικά δυσλειτουργική ώστε ορίσθηκε Υπατος Εκπρόσωπος. Στη Σερβία υπάρχει ένα αυταρχικό καθεστώς που φλερτάρει με την Κίνα τη μια μέρα και τη Ρωσία την άλλη, ενώ οι εκπρόσωποί της βρίσκονται στην Κομισιόν. Παρά τις πολλές προσπάθειες οι διαφορές μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου παραμένουν τεράστιες. Ενώ φαίνεται να ξεπεράστηκαν τα προβλήματα με την Ελλάδα, η Βόρεια Μακεδονία βρίσκεται στο στόχαστρο της Βουλγαρίας για ιστορικούς λόγους.
Το εγχείρημα της ΕΕ το 2003 ήταν ένα θαρραλέο και σοφό στρατηγικό βήμα. Αλλά τώρα που η προοπτική ενσωμάτωσης των Βαλκανίων ξεθωριάζει, οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να αποδεχθούν την πραγματικότητα και να αρχίσουν να χαράσσουν ρεαλιστικά ενδιάμεσα βήματα ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες στην περιοχή χωρίς να εγκαταλειφθεί ο τελικός στόχος.
Ενα καλό σημείο εκκίνησης είναι η πρωτοβουλία Open Balkan, η οποία σχεδιάστηκε για να αυξήσει το εμπόριο μεταξύ Αλβανίας, Βόρειας Μακεδονίας και Σερβίας. Αλλά δεν είναι αρκετό. Η ΕΕ θα πρέπει να πρωτοστατήσει προτείνοντας μια νέα ρύθμιση, η οποία περιλαμβάνει προσφορά ένταξης στην τελωνειακή ένωση και την ενιαία αγορά της. Πριν από τρεις δεκαετίες, οι βαλκανικοί πόλεμοι ξεκίνησαν με μια μικρή δεκαήμερη σύγκρουση στα σύνορα της Σλοβενίας. Σήμερα η Σλοβενία κατέχει την εναλλασσόμενη προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στην ατζέντα της περιλαμβάνεται η Σύνοδος Κορυφής των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων και των μελών της ΕΕ για τον Οκτώβριο. Μια ευκαιρία για ξεκάθαρες και ρεαλιστικές απόψεις από όλες τις πλευρές.
Η εναλλακτική για τα Δυτικά Βαλκάνια είναι η διολίσθηση και πάλι προς τη βία. Εχει συμβεί και στο παρελθόν. Γίνεται και τώρα στο Αφγανιστάν. Δεν πρέπει να συμβεί πάλι στην Ευρώπη.
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=12054