Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

Οικονομικές προσδοκίες και πραγματικότητα

Δημήτρης, Λιάκος

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2021-11-02


Η επανεμφάνιση του φαινομένου του πληθωρισμού σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη κρίση της πανδημίας προκαλεί πλέον έντονες ανησυχίες σχετικά με τη διατηρήσιμη ανάκαμψη των οικονομιών σε διεθνές επίπεδο. Η διαμορφωθείσα κατάσταση προβληματίζει κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις ως προς τον προσανατολισμό των μελλοντικών αποφάσεών τους. Ουσιαστικά τίθεται το δίλημμα μεταξύ της ανοχής στις πληθωριστικές πιέσεις και της αποδοχής μειωμένων ρυθμών ανάπτυξης.

Οσον αφορά τις επικείμενες αποφάσεις, αυτές αφορούν τη νομισματική (επίπεδο επιτοκίων, ύψος και χρονική διάρκεια ποσοτικής χαλάρωσης) και δημοσιονομική πολιτική (στήριξη εργαζομένων, επιχειρήσεων, νοικοκυριών, ελλείμματα και δημόσιο χρέος, επίπεδο φορολόγησης και ελαφρύνσεων) αλλά πλέον επεκτείνονται και άλλα σε επίπεδα όπως η ενέργεια (σταθερότητα - ασφάλεια - επάρκεια - επίπεδο τιμών), η αγροτική παραγωγή και οι αλυσίδες εφοδιασμού. Στα παραπάνω αν προσθέσουμε την αναγκαιότητα ενίσχυσης των εθνικών συστημάτων υγείας και κοινωνικής πρόνοιας ως καθοριστικούς παράγοντες κοινωνικής συνοχής και επίτευξης υψηλών αναπτυξιακών ρυθμών, σχηματίζεται ένα παζλ σύνθετο και απαιτητικό για το πολιτικό σύστημα διεθνώς.

Το γεγονός ότι τα παραπάνω δεδομένα πρόσφατα άρχισαν να απασχολούν τη δημόσια σφαίρα σαφώς είναι ανησυχητικό ωστόσο δεν προκαλεί έκπληξη. Το κυβερνητικό αφήγημα έκανε λόγο για μια αναπτυξιακή έκρηξη ανάλογη προηγούμενων δεκαετιών, ενώ ΜΜΕ, αναλυτές και επιχειρηματικοί κύκλοι υπερθεμάτιζαν ως προς το παραπάνω σενάριο, υποβαθμίζοντας σημαντικά ζητήματα όπως η αρνητική πορεία της πανδημίας, τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού και η σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους σε επίπεδο ανώτερο του 200%/ΑΕΠ. Ο βασικός πυλώνας του υπεραισιόδοξου σεναρίου είναι το πρωτόγνωρο ύψος των κονδυλίων που πρόκειται να εισρεύσουν στη χώρα τα επόμενα χρόνια, που συνδυαστικά με την προσδοκώμενη μόχλευση από τραπεζικές χορηγήσεις και ιδιωτικά κεφάλαια δύναται να ξεπεράσουν τα 100 δισ. ευρώ.

Χωρίς αμφιβολία το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και το ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027 δημιουργούν μια σημαντική ευκαιρία για τη χώρα. Αποτελεί «στοίχημα» για τη δημόσια διοίκηση η απορρόφηση των περίπου 58 δισ. ευρώ την επόμενη εξαετία, με τρόπο που αφενός να καλυφθεί το σημαντικό επενδυτικό κενό των τελευταίων δέκα ετών και ταυτόχρονα να καταστεί η οικονομία πιο ανθεκτική. Το σημείο αυτό είναι εξαιρετικά κρίσιμο, καθώς θα πρέπει να απορροφούνται περίπου 10 δισ. ευρώ/έτος, τη στιγμή που η εμπειρία από το πρόσφατο παρελθόν δείχνει ότι λόγω των διαφόρων διαχρονικών παθογενειών δεν απορροφούνταν πλήρως τα διαθέσιμα κονδύλια που ανέρχονταν κατά μ.ό. σε 6,5 δισ. ευρώ ετησίως.

Ο παραπάνω προβληματισμός γίνεται ακόμη μεγαλύτερος αν αναλογιστούμε τη μειωμένη αποτελεσματικότητα των πόρων που εισήλθαν στη χώρα από τη δεκαετία του 1980 σε σχέση με το παραγωγικό μοντέλο της χώρας, που αποδείχτηκε ευάλωτο στις πρόσφατες παγκόσμιες κρίσεις. Επομένως, μια ιδιαίτερης αξίας πολιτική παρέμβαση θα ήταν η ενίσχυση των εμπλεκόμενων υπηρεσιών σε ανθρώπινο δυναμικό και τεχνολογικό εξοπλισμό και η παράλληλη προώθηση των απαιτούμενων θεσμικών αλλαγών, σε όλα τα επίπεδα, που θα επιτρέψουν τη διάφανη και ταυτόχρονα έγκαιρη και αποτελεσματική διαχείριση και απορρόφηση των διαθέσιμων πόρων.

Σημαντικό στοιχείο της αποτελεσματικής χρήσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων θα ήταν η συμβολή τους στην απαιτούμενη αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος. Στο κατατεθέν εθνικό σχέδιο του ΤΑΑ εμπεριέχονται οι βασικοί στόχοι που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, όπως επίσης οι άξονες α) της Απασχόλησης - Κοινωνικής Συνοχής και β) των ιδιωτικών επενδύσεων. Ωστόσο σε κρίσιμα θέματα, όπως οι κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες, επιμέρους πολιτικές σε κλάδους με συγκριτικό πλεονέκτημα και η αναγνώριση της σημαντικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) είναι εμφανής η απουσία συνεκτικού – ολιστικού πλάνου που θα συνέβαλε στην ενίσχυση των στόχων του συνολικού σχεδίου.

Η προώθηση μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών και εξειδικευμένων σχεδίων σε κλάδους και περιφέρειες σε συνδυασμό αφενός με την εκπόνηση ειδικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων, κυρίως μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας και αφετέρου με τις απαιτούμενες φορολογικές και άλλου είδους ελαφρύνσεις - κίνητρα στην εργασία και την παραγωγή θα μπορούσαν να δώσουν μια άλλη διάσταση και προοπτική στο ΤΑΑ. Τα παραπάνω θα αποκτούσαν διαφορετική δυναμική αν συνδυάζονταν με πολιτικές ουσιαστικής ενδυνάμωσης των εργασιακών δικαιωμάτων και βελτίωσης των συστημάτων εκπαίδευσης και υγείας, που πρακτικά θα σήμαινε ότι θα κινούνταν σε κατεύθυνση αντίθετη από εκείνες που προωθεί η κυβέρνηση την τελευταία διετία.

Αν σταθούμε στο ΤΑΑ υπάρχει και άλλη μια διάσταση όσον αφορά την απορρόφησή του, που αφορά το σύνολο των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου. Μια επιτυχημένη διαχείριση, που θα συμβάλει στην ενίσχυση των αναπτυξιακών ρυθμών, θα συνεισφέρει θετικά στην επιχειρηματολογία δημιουργίας ενός μόνιμου δημοσιονομικού εξισορροπητικού μηχανισμού. Μια ιδέα που ήδη έχει κατατεθεί από το Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, ωστόσο, όπως αναμενόταν, συναντά τις αντιρρήσεις των «φειδωλών» χωρών του Βορρά.

Το μεγάλο πολιτικό διακύβευμα για το 2022 θα είναι το μελλοντικό Σύμφωνο Σταθερότητας, όπου όλες οι χώρες θα κληθούν να λάβουν θέση. Η σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους, λόγω των αναγκαίων και απαραίτητων δαπανών για τη στήριξη των κοινωνιών στις επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Ωστόσο αυτή τη φορά, κάνοντας πιο ευέλικτη τη μεθοδολογία μείωσής του και δίνοντας βαρύτητα στην ανάπτυξη των οικονομιών, αντί της εφαρμογής πολιτικών λιτότητας που αποδείχτηκαν οικονομικά αναποτελεσματικές και κοινωνικά καταστροφικές.

Ωστόσο αν τη στιγμή που κατατίθενται προτάσεις για την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, δεν αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι συνέπειες των ανατιμήσεων, η ανισορροπία που θα προκύψει θα λειτουργήσει ανασταλτικά στην προσδοκώμενη αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Ουδείς διαφωνεί ότι πρόκειται για μια διεθνή τάση, όμως η ένταση και το βάθος των συνεπειών είναι διαφορετικά σε κάθε χώρα.

Δυστυχώς η Ευρώπη στη διαχείριση της τρέχουσας κατάστασης θύμισε τον παλιό κακό εαυτό της, που με την πανδημία φάνηκε να αφήνει πίσω. Η μείωση των ειδικών φόρων κατανάλωσης, η ενίσχυση ευάλωτων νοικοκυριών και ΜμΕ με εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, η απορρόφηση μέρους της αύξησης του κόστους από ενεργειακούς παρόχους και επιχειρήσεις αξίζουν μια διαφορετική αντιμετώπιση, κυρίως από τους σημερινούς κυβερνώντες.

Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=12316