Ώρα για «αποφασιστική διπλωματία» στο άλυτο Κυπριακό
Κυριάκος, Πιερίδης
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2021-12-12
Τέλος στον φαύλο κύκλο των αλυσιδωτών παρενεργειών που προκαλεί το άλυτο Κυπριακό αποφάσισαν να δώσουν συντονισμένα η Ευρωπαϊκή Ενωση και ο ΟΗΕ, προετοιμάζοντας το έδαφος για μια συγκροτημένη πολιτική πρωτοβουλία επίλυσης. Στις Βρυξέλλες και τη Νέα Υόρκη ωριμάζει πια η ιδέα ότι πρέπει να αναλάβουν από τώρα πολιτική δράση, που στον κατάλληλο χρόνο να εξελιχθεί σε πλήρη και αποφασιστική πρωτοβουλία. Το μήνυμα που διαβιβάζουν στο διπλωματικό παρασκήνιο προς όλους είναι: όχι άλλα παιχνίδια με μηδενικό αποτέλεσμα! Μόνιμη λύση, συνεργασία και σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Γιατί τώρα; Επειδή η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο! Μια νέα κλιμάκωση των αντιδράσεων της Τουρκίας (Βαρώσι - ΑΟΖ) είναι ορατή, η κατάσταση εντός Κύπρου με ευθύνη των Αναστασιάδη - Τατάρ κατρακυλά ραγδαία στη διχοτόμηση και τα Συμβούλια της Ε.Ε. δεν αντέχουν άλλο αδιέξοδες συζητήσεις. Βρισκόμαστε στην αρχή μιας στρατηγικής αναθεώρησης της διεθνούς κοινότητας με την Κύπρο; Αυτό θα οικοδομηθεί σταδιακά τους επόμενους μήνες με στόχο το 2023.
Τη στρατηγική μετατόπιση επιχειρεί πρώτος ο ύπατος εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ και αυτό φαίνεται μέσα από το «έγγραφο επιλογών» που κυκλοφόρησε και θα συζητηθεί στο Συμβούλιο Υπουργών τη Δευτέρα (13/12). Ο Μπορέλ δείχνει πως κάθε άλλο παρά ενδιαφέρεται να συνεχιστεί η ίδια συζήτηση «περί μέτρων» που γίνεται εδώ και μήνες, όπως απαιτούν οι κυβερνήσεις Αναστασιάδη - Μητσοτάκη. Ο Ισπανός έχει γνώση των σοβαρών επιφυλάξεων πολλών κρατών-μελών – κι όχι μόνο των πλέον ισχυρών, όπως η Γερμανία, η Ιταλία και Ισπανία. Οι πλείστοι εταίροι βλέπουν αδιέξοδη μια συγκρουσιακή σχέση με την Τουρκία και δεν θέλουν μέτρα με άμεση ισχύ. Στην ουσία συμμερίζονται την άποψη Μπορέλ για σφαιρική θεώρηση της πολιτικής κατάστασης, σε σχέση τόσο με την Κύπρο όσο και με τη θετική ατζέντα της Τουρκίας.
Γι’ αυτό ο Μπορέλ καταγράφει στο έγγραφό του την ανάγκη για «αποφασιστική δράση της διπλωματίας», καθορίζοντας τρεις στόχους: (α) την επανάληψη των συνομιλιών για το Κυπριακό στη βάση της ΔΔΟ (Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας), την οποία όπως υπογραμμίζει «θεωρεί ακόμα εφικτή» (β) τη «διατήρηση της δέσμευσης της Ε.Ε. για μια αμοιβαία επωφελή εταιρική σχέση» με την Τουρκία και σε άμεσο χρόνο (γ) την αποφυγή «αρνητικής κλιμάκωσης».
Τι γίνεται με τα μέτρα σε βάρος της Τουρκίας; Στο έγγραφο Μπορέλ γίνεται αναφορά, αλλά ο ύπατος εκπρόσωπος δεν βλέπει επί της ουσίας να υπάρχει ομοφωνία.
Οι επιλογές για «μέτρα» είναι πενιχρές και συνοψίζονται σε 2-3 αράδες του όλου εγγράφου:
● περιοριστικά μέτρα σε βάρος ατόμων και οντοτήτων,
● περαιτέρω περικοπή προενταξιακής βοήθειας,
● περιορισμοί στην εκταμίευση άλλης οικονομικής βοήθειας
● περικοπές από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Στο έγγραφο ο ύπατος εκπρόσωπος δεν αδιαφορεί για τις μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας στο Βαρώσι, τις οποίες χαρακτηρίζει «παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου». Ομως, το όλο περιεχόμενο του εγγράφου διαπνέεται από εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Ο Μπορέλ βάζει στο τραπέζι των «27» για πρώτη φορά όλα τα στοιχεία για μια κατεξοχήν πολιτική συζήτηση για το Κυπριακό και το τραγικό αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται εδώ και 5 χρόνια, ζητώντας –υπογραμμίζει– «αποφασιστική διπλωματία».
Γίνεται μάλιστα και συγκεκριμένος για το πού πρέπει να κινηθεί η διπλωματία: σε άμεσο στάδιο «να εκτονωθεί η ένταση γύρω από το ζήτημα των υδρογονανθράκων», δηλαδή να βρεθεί συμφωνημένος τρόπος για «τη διαχείριση των ενεργειακών πηγών» με βάση προτάσεις που ήδη έχουν κατατεθεί. Μάλιστα, ο ύπατος εκπρόσωπος δεν το κρύβει πως όλα αυτά χρειάζεται να υπαχθούν κάτω από τη νέα και πραγματιστική θεώρηση: «την ενεργειακή μετάβαση με βάση την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», που συνιστά υποχρέωση για την Κύπρο μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Με λίγα λόγια, ο Μπορέλ υποδεικνύει τη στρατηγική οδό για την επίλυση των προβλημάτων: αυτό που για 5 χρόνια εξελίχθηκε σε πηγή έντασης –το φυσικό αέριο– να εκτονωθεί με ενδιάμεση συμφωνία, ενταγμένη σε ένα ευρύτερο πλαίσιο για επανεκκίνηση των συνομιλιών για την Κύπρο και προώθηση της θετικής ατζέντας της Τουρκίας. Επιπρόσθετα, ο Μπορέλ παίρνει σαφείς αποστάσεις από όσα συμβαίνουν στην Κύπρο με ευθύνη των Κυπρίων και προτείνει δικοινοτική συνεργασία και μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Γράφει συγκεκριμένα: «Η Ε.Ε. πρέπει να συνεχίσει να υποστηρίζει την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα και την επανένωση για να διασφαλίσει το κοινό ευρωπαϊκό μέλλον των Κυπρίων», η δε κυπριακή κυβέρνηση «να υιοθετήσει συμπεριληπτική (inclusive) πολιτική για την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα. Πρόκειται για ευθεία κριτική και προς τη Λευκωσία για την αποξενωτική στάση που εφαρμόζει έναντι της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας, ήδη από την εποχή Ακιντζί.
Η όλη προσέγγιση Μπορέλ έχει κάνει άνω - κάτω την κυπριακή κυβέρνηση γιατί δεν γνωρίζει πού θα οδηγηθούν αυτού του είδους οι συζητήσεις. Το μόνο που αφήνουν να διαρρεύσει προς τα εγχώρια ΜΜΕ είναι η δήθεν λίστα επιλογών και όχι το πολιτικό σκεπτικό Μπορέλ. Μπορεί να ακούγεται παράδοξο, αλλά ο Κύπριος πρόεδρος και ο ΥΠΕΞ Ν. Χριστοδουλίδης ουδέποτε επέτρεψαν μια στρατηγικού τύπου συζήτηση στα Συμβούλια. Σκοπίμως κρατούν το Κυπριακό έξω από το ευρωπαϊκό τραπέζι ως δικό τους «εθνικό θέμα» και απλώς ανεμίζουν τη σημαία των «κυρώσεων», συνεπικουρούμενοι από τον ΥΠΕΞ της Ελλάδας Ν. Δένδια.
Ομως, ο Ζ. Μπορέλ θεωρεί ανυπόφορη την τακτική της Λευκωσίας, την οποία αποδοκιμάζουν και πολλοί άλλοι στο Συμβούλιο, ιδίως όταν ακούν τους υπαινιγμούς Χριστοδουλίδη ή λαμβάνουν αναφορές για τις εσωτερικές τοποθετήσεις Αναστασιάδη ότι παρακινούνται από τα οικονομικά συμφέροντά τους και χαϊδεύουν την Τουρκία. Επιπρόσθετα, ο Ζ. Μπορέλ βρίσκεται εδώ και μήνες σε στενή συνεργασία με τον ΟΗΕ για την επιδεινούμενη κατάσταση στην Κύπρο και έχει πλήρη γνώση γεγονότων εντός Κύπρου που ωθούν την κατάσταση βαθύτερα στη διχοτόμηση.
Ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες είναι χολωμένος για τη μεθόδευση Αναστασιάδη να στήσει «τείχος» στα 200 χλμ. της διαχωριστικής γραμμής, κατά το πρότυπο του Ισραήλ με τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη (συρματοπλέγματα, κάγκελα, μπάρες ελέγχου κοκ). Την ερμηνεύει ως «σκληρό σύνορο» για να εμποδίζει τις δυνατότητες επικοινωνίας Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων πολιτών και θεωρεί πρόσχημα τα όσα ισχυρίζεται η Λευκωσία για ανακοπή παράτυπων μεταναστών.
Το ποτήρι ξεχείλισε όταν το υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε πρόσφατα αξιωματούχο της UNFICYP και του παρουσίασε χάρτη διαμοιρασμού της νεκράς ζώνης με την τοποθέτηση διαφόρων τύπων φραγμών. Ο αξιωματούχος του ΟΗΕ είχε οδηγίες από τη Νέα Υόρκη αυτή τη φορά να αντιδράσει με ασυνήθιστη διπλωματικά γλώσσα, προειδοποιώντας ανοιχτά ότι όλα όσα κάνει η κυπριακή κυβέρνηση στη νεκρά ζώνη συνιστούν σοβαρή παραβίαση του status quo, εμποδίζουν την αποστολή των κυανόκρανων και στέλνουν το λανθασμένο πολιτικό μήνυμα του διαχωρισμού. Ο αξιωματούχος επανέλαβε τη γραμμή Γκουτέρες ότι θεωρεί την ελεύθερη επικοινωνία των δύο Κοινοτήτων «ουσιώδη παράμετρο» στην προσπάθεια για επανένωση και προειδοποίησε ότι οι μονομερείς ενέργειες θα καταγραφούν στην επικείμενη έκθεση προς το Συμβούλιο Ασφαλείας. Δεν απέκλεισε μάλιστα, αν συνεχιστούν, να οδηγήσουν τον γενικό γραμματέα να επανεξετάσει την εντολή της UNFICYP στο νησί.
Εκτύπωση στις: 2024-04-20
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=12448