Περί κρίσεων
Γιάννης, Σιώτος
Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2022-10-12
Κρίση: Περίοδος ανωμάλου καταστάσεως, δυσχερειών, κινδύνων, διαταραχή της κανονικής τάξεως ή λειτουργίας - η ερμηνεία της λέξης «κρίση» στο λεξικό του Δημητράκου που εκδόθηκε το 1956. Αν και η ερμηνεία αυτή είναι πληρέστερη από τις πιο σύγχρονες, εντούτοις εξακολουθεί να είναι ασαφής και ελλειμματική. Για παράδειγμα, δεν αναφέρει όρια, πεδία και «χρήσεις». Ποιο είναι το όριο μεταξύ της κρίσης και της έκρηξης; Πώς περιγράφεται το φαινόμενο της ταυτόχρονης εκδήλωσης κρίσεων σε πολλά πεδία; Εχει τα χαρακτηριστικά «ακραίου φυσικού φαινομένου» ή είναι ελεγχόμενη λόγω του ανθρώπινου παράγοντα;
Πώς ξαφνικά θυμήθηκα την εννοιολογική ανάλυση της «κρίσης»; Προσέφυγα σ’ αυτήν για να καταλάβω τους δύσκολους καιρούς. Σε εποχές που καθημερινά ξεσπούν νέες κρίσεις. Σε εποχές που ανασταίνονται παλιές, που -αφελώς- θεωρούσαμε ότι είχαν «αναπαυθεί» στα βιβλία της Ιστορίας. Σε εποχές που οι ελίτ ζητούν -και όταν συναντήσουν την άρνηση, δεν έχουν ενδοιασμούς να επιβάλουν- να ζήσουμε με τις συνέπειες των αποφάσεών τους, να επωμιστούμε τα βάρη τους και –το κυριότερο- να συγκατανεύσουμε χωρίς επιφυλάξεις στις αποφάσεις τους. Σε εποχές που παρά την πλημμυρίδα πληροφοριών οι άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι στο «μαύρο σκοτάδι» της άγνοιας. Σε εποχές που κυριαρχούν τα προσχήματα. Σε εποχές...
Καθημερινά βλέπουμε να εκδηλώνονται «φωτιές» σε όλα τα πεδία της δημόσιας ζωής. Γεωπολιτικές, οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές, ακόμα και υπαρξιακές (σ.σ. οι πυρηνικές απειλές αφορούν την ύπαρξη του πλανήτη). Εύλογα κάποιος αναρωτιέται αν αυτό που βιώνουμε σήμερα συντίθεται από επιμέρους κρίσεις που εκδηλώνονται ταυτόχρονα ή πρόκειται για μία κρίση η οποία εκδηλώνεται σε πολλαπλά επίπεδα. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις δύο αυτές περιγραφές; Υπάρχει. Αλλα αποτελέσματα παράγουν μεμονωμένες κρίσεις σε επιμέρους τομείς και άλλα μια γενικευμένη κρίση που πλήττει όλους -ή σχεδόν όλους- τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Δύσκολα ερωτήματα και ακόμα δυσκολότερες οι απαντήσεις. Με δεδομένη την άρνηση των ελίτ να μοιραστούν την αλήθεια με την «πλέμπα», ο μόνος δρόμος που απομένει για να την ανακαλύψεις είναι η... Ιστορία.
Πάμε πίσω σαράντα χρόνια, στο όχι και τόσο μακρινό 1982. Στις 2 Απριλίου. Τότε που η Αργεντινή εισέβαλε στα Φόκλαντ που ανήκαν στη Μεγάλη Βρετανία. Γκαλντιέρι εναντίον Θάτσερ. Και οι δύο πριν από τη μείζονα κρίση που προκάλεσε η εισβολή, αντιμετώπιζαν επιμέρους κρίσεις. Η χούντα της Αργεντινής αντιμετώπιζε οικονομική -λόγω χρέους και διαφθοράς- και πολιτική - λόγω της γενικευμένης αντίδρασης. Στη Μεγάλη Βρετανία η αμφισβήτηση στο πρόσωπο της Θάτσερ από Συντηρητικούς βουλευτές και το Εργατικό Κόμμα είχε κορυφωθεί και η δημοτικότητά της είχε βρεθεί στα τάρταρα.
Η «μπακαλόγατα», αδυνατώντας να βρει δημοκρατικούς τρόπους να αντιμετωπίσει τα συνδικάτα, είχε εφαρμόσει ένα ασύλληπτων διαστάσεων σχέδιο καταστολής, που εκτός των άλλων περιελάμβανε παρακολουθήσεις και υποκλοπές. Και η λύση για να αντιμετωπιστούν οι επιμέρους κρίσεις βρέθηκε: πόλεμος. Τότε σαν τα νερά των παραπόταμων που χύνονται στον κύριο ποταμό, οι μεμονωμένες κρίσεις συναντήθηκαν και μετατράπηκαν σε συνιστώσες μιας γενικευμένης κρίσης. Η ήττα της Αργεντινής σηματοδότησε την πτώση της χούντας και η νίκη των βρετανικών στρατευμάτων έκανε εφικτή την επανεκλογή της Θάτσερ, την ήττα των συνδικάτων, τις μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, την... Ο πόλεμος έκανε εφικτά τα ανέφικτα.
Ωρα να επιστρέψουμε στο σήμερα. Στο δικό μας σήμερα. Ο τόπος πλήττεται από πολλαπλές κρίσεις. Από οικονομική κρίση που τώρα εκδηλώνεται με υψηλό πληθωρισμό και αύριο -πιθανότατα- με κρίση χρέους. Από πολιτική κρίση που εκδηλώνεται με απαξίωση πολιτικών και κομμάτων, την οποία δεν μπορούν να αποκρύψουν ούτε και οι «αλλήθωροι» δημοσκόποι. Από εθνική κρίση που εκδηλώνεται με την αμφισβήτηση δικαίων που έχουν κατοχυρωθεί εδώ και έναν αιώνα με διεθνείς συνθήκες.
Από κοινωνική κρίση, η οποία εκδηλώνεται με τον κίνδυνο περιθωριοποίησης εκατοντάδων χιλιάδων οικογενειών που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της φτώχειας. Από γεωπολιτική κρίση που ξέσπασε με τον πόλεμο στην Ουκρανία και ήδη έχει κάνει τον πλανήτη «αγνώριστο». Καθημερινά ξεφυτρώνουν νέες απειλές με κορυφαία, κατά τη γνώμη μου, την πυρηνική. Δεν θα ήταν υπερβολικό αν επιχειρούσε κανείς να παραλληλίσει την τωρινή κατάσταση του πλανήτη με την κρίση της Κούβας, όταν τα δάχτυλα του Χρουστσόφ και του Κένεντι βρέθηκαν λίγα εκατοστά από το κουμπί που πυροδοτούσε τους πυραύλους που κουβαλούσαν πυρηνικά...
Παρακολουθώντας τα νέα από την κρίση αισθάνεσαι ότι σ’ αυτήν την άκρη της Γης έχουν μαζευτεί όλα τα «μαύρα σύννεφα» και ότι είναι θέμα χρόνου το πότε θα συμβεί το κακό. Και τότε συνειδητοποιείς ότι το μόνο που απομένει να παρακαλάς είναι να μην προσπαθήσει ο πρωθυπουργός να μιμηθεί σε όλα τη Θάτσερ...
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=12926