Η τρομοκρατική επίθεση και η πολιτική επιβίωση του Ερντογάν
Σωτήρης, Ρούσσος
Η Αυγή, 2022-11-20
H τρομοκρατική επίθεση στην τουριστική Ιστικλάλ της Κωνσταντινούπολης έχει όλα τα χαρακτηριστικά της προβοκάτσιας. Οι κουρδικές οργανώσεις, ιδιαίτερα της Συρίας, θα πρέπει να ήθελαν να αυτοκτονήσουν πολιτικά φέρνοντας σε τόσο δύσκολη θέση του συμμάχους τους στον κόσμο, ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον. Το κίνητρο είναι αυτό που τις περισσότερες φορές δείχνει τον ένοχο. Σαφώς το κίνητρο δεν μπορεί να αναζητηθεί στην κουρδική πλευρά. Κι επειδή οι μυστικές υπηρεσίες και οι δρόμοι τους είναι σκοτεινοί και δαιδαλώδεις, ας μην παραξενευτούμε αν δούμε κάποια διασπαστική κουρδική οργάνωση (split group), παλιά ή νεότευκτη, να αναλαμβάνει την ευθύνη.
Η εγκληματική αυτή ενέργεια αυτή έχει πάντως πολύ μεγάλη σημασία για τις ερχόμενες εκλογές. Ο Ερντογάν έχει εδώ και πολύ καιρό εγκαταλείψει εντελώς οποιαδήποτε σκέψη για επαναπροσέγγιση με τους Κούρδους στις εκλογές αυτές. Το πραγματικό σχέδιό του είναι να αποτρέψει οποιαδήποτε ανοιχτή ή ακόμη και υπόγεια συμμαχία τής αντιπολίτευσης με το κουρδικό στοιχείο, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Ας μην ξεχνάμε ότι οι κεμαλικοί δήμαρχοι στην Άγκυρα και κυρίως στην Κωνσταντινούπολη οφείλουν τη νίκη τους στη σιωπηρή υποστήριξη των εκατομμυρίων Κούρδων στις πόλεις αυτές. Η τρομοκρατική επίθεση θα αναγκάσει την κεμαλική αντιπολίτευση να πάρει σκληρές αντικουρδικές θέσεις κόβοντας κάθε γέφυρα με τους Κούρδους. Όπως είναι σήμερα οι πολιτικές ισορροπίες, θα είναι πολύ δύσκολο για τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης να ξεπεράσουν τον Ερντογάν και τους ακροδεξιούς συμμάχους του χωρίς την κουρδική ψήφο. Είναι επίσης φανερό ότι μετά την επίθεση αυτή, το ερντογανικό καθεστώς θα τσακίσει οποιαδήποτε κουρδική πολιτική δραστηριότητα αφαιρώντας από το HDP ή οποιαδήποτε άλλη φιλοκουρδική πολιτική οργάνωση τη δυνατότητα να εκπροσωπηθεί στον τουρκικό Κοινοβούλιο.
Είναι επίσης χαρακτηριστική η έμμεση σύνδεση του τρομοκρατικού κτυπήματος με την αμερικανική πολιτική. Πολλές φορές μας διαφεύγει ότι η τουρκική κοινή γνώμη, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, είναι εξαιρετικά καχύποπτη απέναντι στην πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή. Διαδοχικές έρευνες της τουρκικής κοινής γνώμης και των ιθυνουσών ελίτ κατατάσσουν την Αμερική στις τρεις πρώτες απειλές για τα συμφέροντα ή ακόμη και για την ίδια την ακεραιότητα της Τουρκίας. Είναι πολύ πιθανό ένας από τους βασικούς άξονες της προεκλογικής εκστρατείας του Ερντογάν να είναι η αντίσταση στην αμερικανική και γενικότερα τη δυτική επιβουλή κατά της Τουρκίας σε μια προσπάθεια να μετατοπίσει τη συζήτηση από τη οικονομία, που έχει πολύ σοβαρά προβλήματα, στον τουρκικό εθνικισμό.
Η επίθεση επίσης τον βοηθά να δικαιολογεί τη συνεχή εμπλοκή της Τουρκίας στη Συρία στο εσωτερικό της τουρκικής κοινωνίας. Εδώ και πάνω από δύο χρόνια έχει διαπιστωθεί ότι σημαντικά στρώματα, ιδιαίτερα τα πιο φτωχά, αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη εχθρότητα την εγκατάσταση σχεδόν 4 εκατομμυρίων προσφύγων στη χώρα. Ο Ερντογάν μπορεί τώρα να δικαιολογήσει όχι μόνο τη σημερινή στρατιωτική εμπλοκή στη Συρία αλλά και μια μελλοντική μεγάλη επίθεση του τουρκικού στρατού εναντίον της Ροτζάβα, της κουρδικής αυτόνομης ζώνης στη βορειοανατολική Συρία.
Η επίθεση, από την άλλη πλευρά, δεν έδωσε στην Άγκυρα τη διεθνή υποστήριξη την οποία υπολόγιζε. Παρά τις αυτονόητες καταδίκες της φρικώδους τρομοκρατικής ενέργειας, η Ουάσιγκτον και οι μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν προσχώρησαν στην επιθετική ρητορική της Άγκυρας εναντίον των Κούρδων της Συρίας. Γενικότερα, για διαφορετικούς λόγους η καθεμία, οι δυνάμεις που παίζουν ρόλο στη Συρία, δηλαδή η Ρωσία, το Ιράν και οι ΗΠΑ, δεν επιθυμούν τουρκική εισβολή εναντίον της Ροτζάβα και το έχουν καταστήσει σαφές στον Ερντογάν. Την ίδια στιγμή οι τζιχαντιστικές οργανώσεις, που αποτελούν τον βραχίονα της τουρκικής κατοχής στη βόρεια Συρία, σπαράσσονται από εσωτερικούς ανταγωνισμούς. Παρά τις κατά καιρούς δηλώσεις ότι η Τουρκία δεν θα ζητήσει την άδεια κανενός για να επέμβει στη Συρία, μια στρατιωτική επιχείρηση με όλες αυτές τις δυνάμεις απέναντι είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Αν η ενέργεια αυτή είναι σχεδιασμένη από το ερντογανικό καθεστώς, τότε φαίνεται ότι βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση. Τα μεσαία ευσεβιστικά και κοινωνικά συντηρητικά στρώματα που στήριξαν τον Ερντογάν σε όλες τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις σήμερα συνθλίβονται από τον καλπάζοντα πληθωρισμό. Το ίδιο συμβαίνει και στις φτωχές συνοικίες των μεγαλουπόλεων που στήριξαν τον Ερντογάν, αλλά τώρα βρίσκονται αντιμέτωπες με αυξανόμενη ανεργία. Ο Ερντογάν χρειάζεται ένα σημαντικό θετικό γεγονός, μια μεγάλη «νίκη» στον τομέα της οικονομίας ή στη διεθνή σκηνή όπου θα στηριχθεί για να νικήσει στις εκλογές. Η τρομοκρατική επίθεση σε καμία περίπτωση δεν είναι θετικό γεγονός, αλλά αντιθέτως αυξάνει τον φόβο και την ανασφάλεια. Θα μπορούσε όμως, αν επαναληφθεί, να δικαιολογήσει ακόμη και μια αυταρχική εκτροπή που μπορεί να πάρει τη μορφή καθεστώτος έκτακτης ανάγκης για να «σωθεί» η πατρίδα, αλλά κυρίως για να σωθεί ο Ερντογάν.
* Ο Σωτήρης Ρούσσος είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=12981