Η κοινή γνώμη στο Ισραήλ
Γιώργος, Γιαννουλόπουλος
Ελευθεροτυπία, 2006-08-16
Ισως το πιο ελκυστικό χαρακτηριστικό του Ισραήλ είναι η πολυφωνία. «Δεν κυβερνιέται εύκολα μια χώρα που διαθέτει δύο εκατομμύρια πρωθυπουργούς», είπε κάποτε η Γκόλντα Μεΐρ. Κάτι ήξερε. Πρόσφατα όμως, με τον πόλεμο στον Λίβανο, η εθνική ομοθυμία έχει πάρει διαστάσεις βουλγαρικής πλειοψηφίας. Οι διαφωνούντες δεν λείπουν, αλλά παραμένουν λίγοι και απομονωμένοι. Πώς εξηγείται η μεταστροφή;Οι αντιδράσεις όλων των Ισραηλινών έχουν έναν κοινό παρονομαστή: ότι το Ισραήλ θα πρέπει πάση θυσία να επιβιώσει ως κράτος γιατί στην αντίθετη περίπτωση θα επαναληφθεί το μεγαλύτερο έγκλημα της ιστορίας, ο αφανισμός των Εβραίων. Η θέση αυτή, εκτός από δεδηλωμένος στόχος, μπορεί να γίνει επίσης μια ανάγνωση της πραγματικότητας, ένας τρόπος να αποδοθεί νόημα στα όσα συμβαίνουν. Σύμφωνα με τη σκληρή εκδοχή που σήμερα κυριαρχεί, οποιαδήποτε αντίσταση εκ μέρους των Παλαιστινίων ή των Αράβων διαβάζεται ως επιθετική ενέργεια που θα οδηγήσει τελικά στο νέο Ολοκαύτωμα αν δεν αντιμετωπιστεί δυναμικά. Με την ίδια λογική οι εποικισμοί στα κατεχόμενα, η ανέγερση του τείχους, οι δολοφονίες Παλαιστινίων στη Γάζα και τη Δυτική Οχθη, οι χίλιοι και πάνω Λιβανέζοι νεκροί είναι πράξεις όχι μόνον απολύτως δικαιολογημένες αλλά και ήπιες, αν σκεφτεί κανείς ότι αποτρέπουν ένα πολύ μεγαλύτερο έγκλημα. Δηλαδή οι Ισραηλινοί εθνικιστές εντάσσουν την αντίσταση εναντίον τους σ’ ένα αφήγημα που επαναλαμβάνει το παρελθόν και μοιραία καταλήγει στην καταστροφή του εβραϊκού κράτους. Κι αυτό τους δίνει το ηθικό δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν βία.
Το κίνημα για την ειρηνική διευθέτηση του παλαιστινιακού απορρίπτει τον καταστροφολογικό μύθο για δύο λόγους: είτε γιατί μια διευθέτηση με αμοιβαίες υποχωρήσεις θα εξασφαλίσει καλύτερα την επιβίωση του Ισραήλ, είτε επειδή θεωρεί την ισχύουσα κατάσταση αδικία που διαπράττεται σήμερα και δεν έχει σχέση με τα όσα έπαθαν οι Εβραίοι από τους χριστιανούς διώκτες τους. Και στις δύο περιπτώσεις, η πολιτική υποκαθιστά τη φαντασιακή αφήγηση. Η οποία αφήγηση όμως λειτουργεί πολιτικά, εξουσιοδοτώντας μία άκρως ιδιοτελή και επιθετική στάση, καμουφλαρισμένη ως επανάληψη και επιβεβαίωση ενός μύθου που παραμένει ισχυρός, εφόσον -ας μην το ξεχνάμε- πριν από εξήντα χρόνια έγινε ζοφερή πραγματικότητα.
Οι διαφωνούντες Ισραηλινοί διχάστηκαν και περιθωριοποιήθηκαν στην περίπτωση του Λιβάνου για τον εξής λόγο: οι αδιάλλακτοι μπόρεσαν να αποσυνδέσουν το πρόβλημα από το παλαιστινιακό αποδίδοντας την ευθύνη στο σιιτικό Ιράν και τους συμμάχους του επειδή κι αυτοί έπαιξαν τον ρόλο που προβλέπει ο μύθος. Οποτε ο πρόεδρος Αχμαντινετζάντ άνοιγε το στόμα του στην Τεχεράνη για να πει ότι το Ισραήλ πρέπει να σβηστεί από τον χάρτη, στο Ισραήλ άνοιγαν σαμπάνια. Μέσα στο γενικότερο κλίμα που αναγορεύει τρομοκράτη όποιον αντιστέκεται, και παραβλέποντας σκόπιμα το προφανές γεγονός, ότι η πολιτική κινείται στο επίπεδο της ρητορικής και των εντυπώσεων, η ισραηλινή κυβέρνηση διάβασε κυριολεκτικά τις απειλές του Ιράν και έπεισε τους πολίτες ότι αυτή τη φορά «δεν έχουμε μπροστά μας τους Παλαιστίνιους αλλά τους φανατικούς μουλάδες που επιδιώκουν τον αφανισμό μας». Ετσι η επιθετικότητα του Ισραήλ, η επιθυμία του να διατηρήσει όσα αδίκως απέκτησε και να επιβληθεί με τη βία στους γείτονές του εκλογικεύτηκαν βρίσκοντας ξανά τη θέση τους στην ιδεολογική αφήγηση που θέλει τους Εβραίους πάντα θύματα και πάντα αμυνόμενους. Μέσα απ’ αυτό το πρίσμα, τα κομματιασμένα γυναικόπεδα στον Λίβανο έγιναν λυπηρές αλλά αναπόφευκτες παράπλευρες απώλειες για τις οποίες ευθύνονται οι Χεζμπολάχ.
Θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε τα ιδεολογήματα απλά ψέματα που λέμε στους άλλους και κυρίως στο εαυτό μας. Λειτουργούν επίσης ως αρμοί οι οποίοι οργανώνουν τη σκέψη μας, της προσδίδουν συνοχή και κατεύθυνση. Γι’ αυτό αν αφαιρεθούν ενδέχεται να ακολουθήσει γενική κατάρρευση με απρόβλεπτες συνέπειες. Επιστρέφοντας στον καταστροφολογικό μύθο που αποτελεί το υπόβαθρο της επίσημης ισραηλινής ιδεολογίας, εκτός από το γεγονός ότι δικαιολογεί τις σημερινές πολιτικές τους επιδιώξεις, ένας άλλος λόγος που τους έκανε να τον υιοθετήσουν τόσο πρόθυμα ήταν -παραδόξως- επειδή ήξεραν πως δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί! Απλούστατα δεν θα το επέτρεπε η απόλυτη υπεροπλία του ισραηλινού στρατού. Αυτή η αίσθηση ασφάλειας κλονίστηκε ανεπανόρθωτα στον νότιο Λίβανο. Είναι πολύ νωρίς να πούμε τι θα ακολουθήσει όταν και οι δύο πλευρές εμπεδώσουν το μάθημα. Δεν αποκλείεται όμως να έχουμε εξελίξεις αδιανόητες μέχρι σήμερα.
Ή καλές, αν το Ισραήλ αποδεχθεί ότι το πρόβλημα με τους γείτονές του είναι πολιτικό, άρα δεν υπάρχει άλλη λύση από την ειρηνική συμβίωση. Ή κακές, αν οι Ισραηλινοί γίνουν ακόμα πιο επιθετικοί για να ρεφάρουν, ή αν κάποιοι μουσουλμάνοι κρίνουν ότι ήρθε η ώρα να μεταφράσουν τη ρητορική του φονταμενταλισμού σε πραγματικότητα, η οποία -εξίσου παραδόξως- θα δικαιώσει αναδρομικά τα γεράκια του Ισραήλ όταν επικαλούνταν τη συντέλεια της χώρας τους για να φτάσουν εδώ που έφτασαν.
Εκτύπωση στις: 2024-04-26
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1307