Αρχική | Εκτύπωσε ή Αποθήκευσε ως PDF | Αποθήκευσε ως WORD | Αποθήκευσε ως HTML

"Ενεργειακός κόμβος": πανηγυρισμοί

Στάθης, Λουκάς

Αυγή, 2006-09-12


|"...Η δομική οργάνωση της εθνικής οικονομίας με βάση τις πρώτες ύλες που υπάρχουν θα είναι ο στρατηγικός παράγοντας για την ανάπτυξη της Ρωσίας βραχυπρόθεσμα..."

Διατριβή "Πρώτες ορυκτές ύλες στη στρατηγική για την ανάπτυξη της ρωσικής οικονομίας"

Κρατικό Ινστιτούτο Ορυκτολογίας Αγ. Πετρούπολης


Βλαντιμίρ Πούτιν|

Οι πανηγυρισμοί για την κατ αρχήν συμφωνία για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργάς-Αλεξανδρούπολης, μου έφεραν στην επιφάνεια της μνήμης τούς πανηγυρισμούς των κυβερνώντων, εδώ και λίγους μήνες, για τον αγωγό φυσικού αερίου -θα τερματίσει στην Ιταλία- που έφθασε στα ελληνοτουρκικά σύνορα.

Ας αρχίσουμε από τους πανηγυρισμούς. Η χώρα από τη γεωγραφική της θέση σε σχέση με τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο και την Υπερκαυκάσια Ασία -αμφότεροι γεωγραφικοί χώροι των μεγαλύτερων αποθεμάτων υδρογονανθράκων της υφηλίου- είναι εξ αντικειμένου ένας πιθανός και ευνοϊκός διάδρομος αγωγών υδρογονανθράκων για την τροφοδότηση ιδίως της Δ. Ευρώπης.

Ο αγωγός πετρελαίου, ανεξάρτητα από το ότι ξεκίνησε ως ελληνική πρωτοβουλία, θα δει το φως της πραγμάτωσής του στο πλαίσιο της αντίληψης του Πούτιν -που κυριαρχεί πια στην ανακατάταξη των ρωσικών οργανισμών και εταιρειών ενέργειας-για τον ρόλο της ενέργειας στην διαμόρφωση της ρωσικής πολιτικής. Δεν είναι τυχαίο ότι στην κατασκευή συμμετέχει ο γιγαντιαίος "πολύποδας" Gazprom (Γκαζπρόμ) που ελέγχει και πάνω από το 35% της παραγωγής πετρελαίου. Μια και ανυσματικός φορέας αυτής της αντίληψης είναι οι καθετοποιημένες ενεργειακές και βιομηχανικές επιχειρήσεις (που δημιουργούνται με την στήριξη του κράτους) τέτοιες που να είναι σε θέση να ανταγωνισθούν ισότιμα με τις δυτικές πολυεθνικές.

Ο δε αγωγός φυσικού αερίου είναι στο πλαίσιο των πολιτικών χωρών της Ε.Ε. (στην περίπτωσή μας Ιταλία) για τη διαφοροποίηση των διαδρομών φυσικού αερίου και πιθανώς των προμηθευτών. Υπογραμμίζω το πιθανώς, γιατί τα περί Αζερμπαϊτζάν μοιάζουν με κουβέντες χωρίς περιεχόμενο που διευκρινίζονται στη συνέχεια. Από αυστηρά, δε, ενεργειακή σκοπιά, ίσως ο αγωγός αυτός να αποδειχθεί πιο χρήσιμος μελλοντικά.

Η χώρα μας γίνεται περισσότερο από γεωγραφική θέση και λιγότερο από πολιτική και ενεργειακή υποκειμενικότητα σταυροδρόμι αγωγών υδρογονανθράκων. Αυτό είναι θετικό γιατί:

α. είναι ένα διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι στους προμηθευτές και βάζει τη χώρα στο μεγάλο παιχνίδι -έστω και περιθωριακά- των αγωγών υδρογονανθράκων που ευρίσκεται σε εξέλιξη,

β. ο αγωγός φυσικού αερίου μπορεί να μας εξασφαλίσει μελλοντικά και έναν διαφορετικό προμηθευτή,

γ. δημιουργούνται σε μόνιμη βάση καμιά εκατοστή θέσεις εργασίας,

δ. δημιουργείται μια πρόσοδος της τάξης των 35 εκατομμυρίων δολαρίων.

Πρόκειται, όπως γίνεται φανερό, για ένα αξιοσημείωτο στοιχείο μιας ενεργειακής και βιομηχανικής πολιτικής. Για πανηγυρισμούς και διθυράμβους χρειάζεται πράγματι όχι τόσο το "δήθεν" όραμα του "ενεργειακού κόμβου", γιατί έχουμε μπουχτίσει με τα οράματα, όσο το σχέδιο μιας σύγχρονης ενεργειακής πολιτικής που να ανταποκρίνεται και να απαντάει στις προκλήσεις του Κιότο και της πραγματικότητας που μεταβάλλεται με μεγάλη ταχύτητα. Κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα όχι μόνο των κυβερνώντων (σιγήν ιχθύος στις κυβερνητικές γιορτές της Θεσσαλονίκης) αλλά και του συνολικού πολιτικού σκηνικού. Δεν είναι τυχαίο ότι κυριαρχεί η διεκδίκηση του "επιδόματος θέρμανσης".

Σχετικά με τον ρόλο των ελληνικών δημοσίων ενεργειακών επιχειρήσεων στην κατασκευή και διαχείριση του πετρελαιαγωγού, καλό θα ήταν να μην "υποβιβασθεί" ο ρόλος τους σε σχέση με τις ιδιωτικές. Σήμερα στην Ε.Ε., όσο και να φαίνεται αντιφατικό, είμαστε παρατηρητές μιας τάσης ενίσχυσης του ρόλου των πρώην εθνικών ενεργειακών επιχειρήσεων, στην κατεύθυνση της διαμόρφωσης της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, που η τάση διαμόρφωσης μιας κοινής ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής είναι ακόμη στα σπάργανα.

Το πέρασμα του αγωγού φυσικού αερίου, η ενδιάμεση ενεργειακή πηγή της μεταβατικής περιόδου από την Β. Ελλάδα, είναι ένα θετικό γεγονός. Εξασφαλίζει κατ αρχήν μια διαφορετική διαδρομή τροφοδότησης της Ν. Ευρώπης από την Κεντρική Ασία. Όμως πολύ δύσκολα, σε αυτή τη χρονική περίοδο -δεκαετίας- που ανοίγεται μπροστά μας, να εξασφαλίσει έναν προμηθευτή διαφορικό από την Gazprom ή εντελώς έξω από τις σχέσεις της Gazprom και των αγωγών της με τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας.

Από τα στοιχεία του Πίνακα 1 φαίνεται ότι δεν μπορεί να είναι το Αζερμπαϊτζάν ο "προμηθευτής" σε φυσικό αέριο του αγωγού, όπως διατυμπανίστηκε στο σύνολο του αθηναϊκού Τύπου, μια και είναι ελλειμματικό και εισάγει το 40% της κατανάλωσής του. Το Ουζμπεκιστάν, ό,τι παράγει το καταναλώνει σχεδόν. Το Τουρκμενιστάν είναι σε συμφωνία με τη Gazprom. Το Καζακστάν έχει συμφωνήσει με την Κίνα, ενώ μέρος του πλεονάσματος "εξάγεται" από τη συνήθη ύποπτη Gazprom, η "Ομάδα της Σαγκάης" συμβάλλει και στις ενεργειακές συναλλαγές.

Πίνακας 1

`Χώρα`Αποθέματα`Παραγωγή`Κατανάλωση`Έλλειμμα`Σχέση

``δισεκ. κ.μ.`δισεκ. κ.μ.`δισεκ. κ.μ.`δισεκ. κ.μ.`Π/Κ

`Ρωσία`46.880`608,11`411,76``1,48

`Αζερμπαϊτζάν`1.390`5,16`8,80`-3,64`0,59

`Καζακστάν`1.900`17,54`12,75``1,38

```(25,10/2004)

`Τουρκμενιστάν`2.900`59,35`16,57``1,58

`Ουζμπεκιστάν`1.860`57,44`52,82``1,09

`Ιράν`26.500`77,92`79,13`-1,21`0,98

Πίνακας από στοιχεία ΕΝΙ 2005 (ως και έτος 2004).

Απομένει η Ρωσία, δηλ. η Gazprom, να τροφοδοτήσει τον αγωγό με την εκμετάλλευση του γιγαντιαίου κοιτάσματος Shtokman στη θάλασσα του Μπάρεντς, στα όρια του πολικού κύκλου και την καλλιέργεια του οποίου έχει αναλάβει μια νορβηγική εταιρεία (δουλειά 20 δισ. δολ.) ή από κοιτάσματα που η Gazprom θα εκμεταλλεύεται σε συνεργασία με ιταλικές ενεργειακές εταιρείες. Την άνοιξη, που η κ. Κοντολίζα συμβούλευε τους Έλληνες κυβερνώντες να αποφύγουμε την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία, εταιρείες των ΗΠΑ (Chevron και ConocoPhilips) έλαβαν μέρος στον διαγωνισμό για την καλλιέργεια αυτών των κοιτασμάτων και με την πρόθεση να εισάγουν μέρος της παραγωγής στις ΗΠΑ. Μόνο που τον διαγωνισμό τον κέρδισαν οι Νορβηγοί και απάλλαξαν την κ. Κοντολίζα από τη ρωσική εξάρτηση, που θα ήταν καλή για την ίδια και κάκιστη για την Ελλάδα.

Από τον Πίνακα 1 προκύπτει ότι η μόνη χώρα, πέρα από τη Ρωσία, που μπορεί να τροφοδοτήσει σε μόνιμη βάση αυτό τον αγωγό είναι το Ιράν, η δεύτερη χώρα σε αποθέματα φυσικού αερίου (14,89% των παγκοσμίων αποθεμάτων). Η κατασκευή του αγωγού -και γεωγραφικά αντικρίζοντάς τη- από τη μεριά της ιταλικής Edison (που ελέγχεται από τον γαλλικό ηλεκτρικό γίγαντα EdF) στοχεύει μελλοντικά και στη διαφοροποίηση των προμηθευτών σε μόνιμη βάση. Αυτή δε η διαφοροποίηση, όχι μόνο για τον συγκεκριμένο αγωγό, αλλά και μελλοντικά για την Ε.Ε., δεν μπορεί παρά να έχει ως σημείο αναφοράς το Ιράν, ως συνολικό εναλλακτικό προμηθευτή σε σχέση με την Gazprom. Σε αντίθεση βέβαια με την πολιτική Μπους, που χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί (μετά το 2001) την ενέργεια σαν άνυσμα:

α. για να εμποδίσει την πολιτική ολοκλήρωση της Ε.Ε,

β. να εγκατασταθεί για πρώτη φορά στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία με στόχο, εκτός των άλλων, και την αποδιάρθρωση της Ρωσικής Ομοσπονδίας,

γ. να κλείσει το δυτικό τόξο "κύκλωσης" της Κίνας, με την οποία στο όχι μακρινό μέλλον (κατά Κίσινγκερ και άλλους) θα αναμετρηθεί.

Η πολιτική αυτή δείχνει τα πεπερασμένα όριά της και ακόμη και σε σχέση με το Ιράν.

Το Ιράν διαθέτει το σύνολο της παραγωγής φυσικού αερίου, καθώς και το 36% του πετρελαίου στη εσωτερική αγορά. Μάλιστα, σε τιμές που δεν καλύπτουν το κόστος παραγωγής. Η παραπάνω όμως κατάσταση σημαίνει μείωση των εσόδων σε δολάρια. Οι αγιατολάχ σκέφτηκαν να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη εσωτερική ζήτηση ενέργειας με τη χρησιμοποίηση της πυρηνικής (έχουν ορυχεία ουρανίου) και να προχωρήσουν παράλληλα στην εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων με κύριο στόχο την εξαγωγή.

Η μέχρι τώρα πολιτική του Μπους ενίσχυσε τον ρόλο του Ιράν στη περιοχή και διεκδικεί ρόλο περιφερειακής δύναμης, σε αντίθεση με τα σουνιτικά καθεστώτα. Η δε "τριβή" γύρω από τον εμπλουτισμό του ουρανίου -που δεν απαγορεύεται από το Σύμφωνο μη Διάδοσης- στοχεύει στη διεκδίκηση αυτού του ρόλου. Η Ε.Ε. πρέπει να διαφοροποιηθεί από τις ΗΠΑ σε σχέση με το Ιράν κα ι να κρατήσει ανοιχτή τη δίοδο επικοινωνίας. Δεν είναι τυχαίο ότι Ισραηλινοί ιθύνοντες κρίνουν πια αναγκαία τη "συνύπαρξη" με το Ιράν και την αναγνώριση του περιφερειακού του ρόλου. Άλλοι δε συμβουλεύουν "να εγκαταλείψει το Ισραήλ την ξεπερασμένη πολιτική αμφισημιών (άρνηση ή αποδοχή της κατοχής της βόμβας) και να αποδεχθεί τις επιθεωρήσεις του πυρηνικού του προγράμματος σε ανταλλαγή με εκείνες του αντίστοιχου ιρανικού". Οι εξελίξεις δείχνουν ότι η Ε.Ε., παρ όλες τις δυσκολίες, έχει τις δυνατότητες να ξανασκεφθεί και να προσεγγίσει το πραγματικό πρόβλημα και η χώρα μας, ως μέλος του Σ.Α., έχει και αυτή έναν ρόλο στη δόμηση μιας ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής. Που είναι αναγκαίο και συστατικό υπόβαθρο για την εξασφάλιση και τη διαφοροποίηση της ενεργειακής τροφοδότησης των χωρών της Ε.Ε. Ενώ οι συμβουλές της κ. Κοντολίζας και του πρεσβευτή των ΗΠΑ μαζί με τα "ενεργειακά ΝΑΤΟ" συμβάλλουν στο αντίθετο.

Εκτύπωση στις: 2024-03-28
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1350