Ο καρπός της Αριστεράς: Το στάχυ
Γιάννης, Πανούσης
Ελευθεροτυπία, 2006-11-07
Μόνο μια άκρη της αλήθειας να σηκώσω να ρίξω λίγο φως στην πλαστογραφημένη μας ζωή -όσο μπορώ και όσο κρατήσωΤίτος Πατρίκιος
1 Δεν ήμουνα (και δεν είμαι) υπέρ της μικρής αλλά έντιμης Αριστερά. Πρώτον, διότι όταν μένεις για πολλά χρόνια «μικρή» δύσκολα θα παραμείνεις «έντιμη» (τουλάχιστον ως προς τις εσωτερικές υποθέσεις) και δεύτερον, διότι ακόμα κι αν υιοθετήσουμε την άποψη ότι η Αριστερά είναι πρωτίστως ένα κοινωνικό εργαστήρι, τούτο δεν σημαίνει ότι πρέπει να περιφρονούμε την πολιτική δύναμη της δημοκρατικής επιρροής. Η πολιτική θεσμοθέτηση της ελευθερίας των ίσων πολιτών θα είναι χωρίς αντίκρισμα αν η Αριστερά δεν γίνει πλήρως κατανοητή (και όχι ασαφής και αόριστη) ως προς το κυβερνητικό της σχέδιο. Χωρίς ανοιχτά παράθυρα δεν οξυγονούνται οι ιδέες και οι θέσεις.
Η Αριστερά πρέπει να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από την εποχή της και όχι ένα βήμα πίσω από τις φοβίες της.
Ζώσα και δρώσα Αριστερά χωρίς αναδοχή κινδύνων εφαρμογής του προγράμματός της δεν μπορεί πλέον να πείσει.
Στην πολεμικού τύπου γραμμή «ούτε-ούτε» πρέπει ν αντιπαραθέσουμε τη συνθετική προσέγγιση «και-και». Και ας μην ξεχνάμε ότι ο διαχειριστής είναι υπεύθυνος για το παρόν, ενώ ο δογματικός τα στέλνει όλα στο μέλλον, για το οποίο βέβαια δεν ευθύνεται. Ιστορικά άλλωστε οι μεγάλοι συμβιβασμοί / συμψηφισμοί έγιναν από τους (τάχα) «απόλυτους», ενώ οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις επετεύχθησαν από τους (δήθεν) «σχετικούς».
2 Η κοινωνική δημοκρατία εμπεριέχει τόσο το ριζοσπαστικό παρεμβατισμό (μέσω κινημάτων) όσο και το μεταρρυθμιστικό εγχείρημα (μέσω διακυβέρνησης). Δεν είναι μόνον η ακραιφνώς ριζοσπαστική πολιτική αριστερή. Υπάρχουν πολλές αριστερές δημοκρατικές προσεγγίσεις. Το ίδιο έντιμες και απελευθερωτικές, εφόσον ελέγχουν την εξουσία (ακόμα και μέσω του αυτο-ελέγχου ή του δημοκρατικού ελέγχου) και εφόσον καθιστούν τον πολίτη και τις κοινωνικές ομάδες συμμέτοχους (κι όχι βέβαια συνένοχους) στις ανοιχτές διαδικασίες διαβούλευσης, συναπόφασης και λογοδοσίας.
Οι διαφορετικές εκδοχές της αριστερής / δημοκρατικής δράσης δεν πρέπει να αλληλοαναιρούνται και δεν πρέπει οι φορείς τους να σκέφτονται και να δρουν επιθετικά. Η δημοκρατία είναι σύνθεση. Ο ριζικός εκδημοκρατισμός του πολιτικού συστήματος σε όλα τα επίπεδα (κράτος, θεσμοί κ.λπ.) δεν έχει ανάγκη από μαξιμαλισμούς, λαϊκισμούς, ιστορικές αγοραφοβίες. Μια Αριστερά εκτός μάχης ούτε το Κράτος Δικαίου ούτε τα δικαιώματα των πολιτών μπορεί να υπερασπιστεί. Η πληθυντική αριστερά είναι ευρύχωρη, δημιουργική, διεκδικητική και δεν διακατέχεται από φαντάσματα και σύνδρομα ήττας ή προδοσίας. Ούτε χαίρεται τη μοναξιά της (λες και κατέχει τη μοναδική αλήθεια).
Τι σημαίνει δεν κάνω συγκλίσεις; Αλαζονεία, αυτάρκεια ή αυταρέσκεια; Οταν οι πολίτες θέλουν (ανα)συνθέσεις ποιον υπηρετούν οι πολιτικοί που απορρίπτουν το αίτημα; Ιδεολογήματα ή μικροκομματικές σκοπιμότητες; Ως πότε θα διαπιστώνουμε διάσταση του λαού με τους εκπροσώπους του λαού ως προς τους ενδιάμεσους στόχους;
3 Δεν χρησιμεύουν σε τίποτα τα δημοκρατικά μέτωπα μιας χρήσης, οι ηγεμονισμοί, η αριστερή ρητορεία (με τον αμφίσημο επικοινωνισμό). Η διαβουλευτική δημοκρατία εξσαφαλίζει τη συνεργασία της κοινωνίας με το κράτος, του πολίτη με τους θεσμούς. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία τείνει προς την αυτοδιακυβέρνηση (μέσω και της περιφερειακής συμμετοχικής αυτο-διοίκησης). Ούτε η μία ούτε η άλλη μορφή ταυτίζονται με το διαχειριστικό καπιταλισμό που παγιδεύει την Αριστερά.
Η στρατηγική των συνεργασιών δεν σχετίζεται με μια μακιαβελική καταστρατήγηση των αρχών ή με τον οπορτουνισμό του σκοπού που αγιάζει τα μέσα (μολονότι αυτό το τελευταίο επιχείρημα / πρόσχημα το χρησιμοποιούν πολύ συχνά τα αριστερά κόμματα).
Ο δημοκρατικός σοσιαλισμός δεν σημαίνει υποταγή (ή έστω προσαρμογή) του λαού στην άρχουσα τάξη, όπως και ο εξισωτικός υπερδημοκρατισμός δεν σημαίνει μια γενική δυσπιστία της αριστεράς προς το κοινοβούλιο και μια τάση ισχυροποίησης όχι της μαζικής Δημοκρατίας, αλλά της Δημοκρατίας μαζών. Μπορεί ο Μάης του 68 να πρόβαλλε το σύνθημα «είμαστε όλοι εκπρόσωποι», όμως η κοινωνία των πολιτών προϋποθέτει και κοινότητα αξιών και μια βαθιά συνείδηση διαρκούς δημοκρατίας (στην οποία η διαρκής αναζήτηση ευρύτερης συναίνεσης συνιστά κρισιμότερο κρίκο από την αδιέξοδη / ανέξοδη υποστήριξη αλληλοσυγκρουόμενων συντεχνιακών αιτημάτων).
Εφόσον λοιπόν η Αριστερά της ανανέωσης και της εμπιστοσύνης δεν εκπονεί ολοκληρωμένο «επαναστατικό» σχέδιο, καλά θα ήταν να προχωρήσει -με σύνεση, αλλά και αποφασιστικότητα- σε πολιτικές συμμαχίες ώστε η σοσιαλιστική δημοκρατική αριστερά (ΣΟΔΗΑ) να πάψει να ναι τρίτος πόλος, τρίτος δρόμος ή τρίτη λύση και να ενσαρκώσει την πρώτη επιλογή των Ελλήνων προοδευτικών / σοσιαλιστικών / αριστερών δυνάμεων και πολιτών.
* Καθηγητής του τμήματος ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Εκτύπωση στις: 2024-04-25
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1473