Να συζητήσουμε για την Ευρώπη
Αποστόλης, Στραγαλινός
Κυριακάτικη Αυγή, 2006-12-03
Η Ευρώπη ξαναγίνεται πρωτοσέλιδο. Με την ευκαιρία της ανάληψης της προεδρίας της Ε.Ε. το πρώτο εξάμηνο του 2007 από τη Γερμανία, το Βερολίνο προωθεί έναν οδικό χάρτη για την έξοδο από το τέλμα στο οποίο οδήγησε το αρνητικό αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων για το Ευρωσύνταγμα σε Γαλλία και Ολλανδία. Η Ευρώπη (με αργό ρυθμό) εξέρχεται από την δεκαοκτάμηνη ληθαργική περίοδο "περισυλλογής" και συζητά εκ νέου για την πολιτική ενοποίηση και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ο δρόμος για την οποία περνάει αναπόφευκτα μέσα από μια (νέα) Συνταγματική Συνθήκη.Αν η Συνθήκη (Σ.Σ.) είχε κυρωθεί τουλάχιστον από τα 4/5 των κρατών μελών της Ε.Ε. μέχρι την 1η Νοεμβρίου 2006 --βέβαιον ότι Αγγλία, Δανία, Τσεχία θα καταψήφιζαν-- η "καυτή πατάτα" θα μεταβιβαζόταν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για "τεχνική λύση". Το Μάιο του 2005 το γαλλοολλανδικό "όχι" μπλοκάροντας εκ των πραγμάτων τη διαδικασία (παρότι η Σ.Σ. είχε ήδη κυρωθεί από τα μισά κράτη μέλη), ανάγκασε τους "25" εταίρους να δεσμευτούν για επίλυση της κρίσης ως το τέλος του 2008.
Αφού προηγουμένως το έδαφος προετοιμαστεί από τους γερμανούς με αποκορύφωμα την διακήρυξη των αρχών και στόχων της Ε.Ε. στις 25 Μαρτίου 2007 για τον εορτασμό των πενήντα ετών από την υπογραφή των συνθηκών της Ρώμης (ίδρυση ΕΟΚ, 1957) και έχουν διεξαχθεί προ πολλού οι γαλλικές προεδρικές εκλογές, το δεύτερο εξάμηνο του 2008 η Γαλλία ως προεδρεύουσα θα επαναφέρει το ζήτημα της συνταγματικής συνθήκης που κατά τα φαινόμενα δεν θα ονομάζεται για ευνόητους λόγους "Ευρωσύνταγμα". Η νέα Σ.Σ. θα περιλαμβάνει αλλαγές, ίσως δύο κεφάλαια αντί τριών (Χάρτης των Θεμελιωδών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και θεσμικές ρυθμίσεις) ή/και την προσθήκη ενός υπογεγραμμένου πρωτοκόλλου ή διακήρυξης όπου θα ενισχύεται η κοινωνική της διάσταση (social charter). Το θέμα είναι ότι ενώ η συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης ανοίγει πάλι, στην Ελλάδα την πολιτική σκηνή απασχολούν άλλα σημαντικότερα.
Μετά το γαλλικό "όχι", τι;
Υπό τούτο το πρίσμα δεν εκπλήσσει η στάση της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, καθώς γι αυτές ανέκαθεν η Ευρώπη δεν υπήρξε τίποτε άλλο παρά πρόσχημα και φύλλο συκής πίσω από το οποίο καλύπτονται οι δικές τους αποτυχίες.
Εκπλήσσουν όμως, όσον αφορά τη μη δογματική αριστερά, αφενός η επιπολαιότητα με την οποία βαφτίστηκε "νίκη των λαών" το φρενάρισμα της ενοποιητικής διαδικασίας και αφετέρου η αλαλία που διαδέχθηκε τους πύρινους λόγους "δικαίωσης" παρότι οι υποστηρικτές του "όχι" είχαν υποσχεθεί ότι θα φέρουν "άλλο" σχέδιο μέχρι το συνέδριο της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στην Αθήνα τον Οκτώβρη του 2005 (βλ. ενδεικτικά συνέντευξη τύπου ΣΥΡΙΖΑ 7.6.2005 για το Ευρωσύνταγμα). Αλλά κι εκεί, η εναλλακτική πρόταση περιορίστηκε σε μια ντουζίνα λέξεις στη "διακήρυξη της Αθήνας" περί συμμετοχής της Ευρωπαϊκής Αριστεράς σε κινήματα για την εκπόνηση χάρτας πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Το "όχι" της Γαλλίας και της Ολλανδίας δεν ήταν ούτε νίκη των λαών, ούτε απάντηση κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, ούτε θρίαμβος της αριστεράς. Ο νηστικός καρβέλια ονειρεύεται. Πέραν της πλειοψηφίας της αριστεράς, με το "όχι" συντάχθηκαν και οι ακροδεξιοί, οι σωβινιστές, η εκκλησία, οι ευρωφοβικοί. Ο ενθουσιασμός για το ευρωπαϊκό σχέδιο ξαφνικά φάνηκε να υποχωρεί για πολλούς λόγους: Άλλοι ψήφισαν αντικυβερνητικά, άλλοι αντιτάχθηκαν στην ένταξη της Τουρκίας και την επιδρομή φθηνών εργατικών χεριών από την ανατολική Ευρώπη (ο περιβόητος πολωνός υδραυλικός) από φόβο απώλειας της εργασίας και εξάρθρωσης του κοινωνικού κράτους και άλλοι απλώς διότι αντιδρούν στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, φοβούνται ότι θα απολέσουν την εθνική τους ταυτότητα και προκρίνουν την επιστροφή στην εθνική περιχαράκωση.
Κατά συνέπεια το "όχι" δεν συνδεόταν άμεσα και αποκλειστικά με το διακύβευμα του μελλοντικού βηματισμού της Ευρώπης. Αναδείχθηκε ωστόσο η διογκούμενη ανασφάλεια και η υπερεθνική κρίση εμπιστοσύνης προς την Ε.Ε. υποχρεώνοντας τις κυβερνήσεις (διότι ουσιαστικά και στις Βρυξέλλες αυτές έχουν το πρόσταγμα) να πάρουν στα σοβαρά την επιφυλακτικότητα των ευρωπαίων πολιτών. Συμπερασματικά δεν καταψηφίστηκε συνολικά η Ευρώπη, αλλά η γραφειοκρατία της.
Η σιωπή της ανανεωτικής αριστεράς
Ο ενταφιασμός της Σ.Σ. χαιρετίστηκε δεόντως και από το Συνασπισμό. Μολονότι η απόφαση της Π.Γ. (24.5.05) για την Συνταγματική Συνθήκη αναφέρει ότι "η Ευρώπη έχει ανάγκη από μια συνταγματική συνθήκη, αλλά όχι από αυτή", ακολούθησαν συνθηματικές πομφόλυγες τύπου "να συμβάλουμε στην αποτροπή της νεκρανάστασης του Λαζάρου από το κατεστημένο της Ε.Ε." και τέλος εκκωφαντική σιωπή. Καμιά συζήτηση έκτοτε, καμιά πρωτοβουλία και φυσικά κανένα εναλλακτικό σχέδιο για το "άλλο" Ευρωσύνταγμα (παρά τις υποσχέσεις), λες και δεν μας αφορά η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, την οποία όλοι κατά τα άλλα ευαγγελίζονται. Οι αντίπαλοι της Σ.Σ. στηρίχθηκαν κατά κύριο λόγο σε νομικά και συνταγματολογικά επιχειρήματα. Το ζήτημα όμως δεν είναι νομικό, αλλά βαθιά πολιτικό κι εδώ απάντηση μέχρι στιγμής δεν έχει δοθεί. Καιρός είναι να το κάνουμε έστω και τώρα: Να κοιταχτούμε στον καθρέφτη και να θέσουμε το ερώτημα: Μας ενδιαφέρει (εμάς, την αυτοαποκαλούμενη φιλοευρωπαϊκή αριστερά) η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης; Αν απαντήσουμε ναι, τότε πρέπει να παραδεχθούμε ότι η Σ.Σ. είναι το ξεκίνημα και όχι το τελείωμα μιας μακράς πολιτικής διαδικασίας για τη διαμόρφωση μιας ενιαίας Ευρώπης με ομοσπονδιακή βάση και μορφή. Γι αυτό χρειάζεται πάλη εντός πλαισίου Ε.Ε. για να αλλάξουν οι πολιτικοί συσχετισμοί και το ισχύον καθεστώς αποθέωσης της αγοράς που τη διέπει. Αν απαντήσουμε όχι, τότε να πούμε συγκεκριμένα τι θέλουμε, πέραν των γνωστών "ένα άλλο Σύνταγμα" (ποιος θα το φτιάξει, με ποια υλικά, διαδικασία, χρονοδιάγραμμα), "μια Ευρώπη με κοινωνικό πρόσωπο" κλπ. Επίσης να ξεδιαλύνουμε μια χτυπητή αντινομία: Γιατί απορρίπτοντας τη Σ.Σ. αποδεχόμαστε εμμέσως το χείριστο; Εμμένουμε, εφόσον δεν καταθέτουμε ρεαλιστική εναλλακτική πρόταση, στη διατήρηση του σημερινού κάκιστου, άψυχου, δυσλειτουργικού status quo της Συνθήκης της Νίκαιας, η οποία αφενός θέτει ως στόχο την "|ανοιχτή οικονομία της αγοράς|" και αφετέρου δεν αναγνωρίζει στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων νομική δεσμευτική αξία!
Οι υποστηρικτές του "όχι" κρύβονται πίσω από το δάκτυλό τους, αν πιστεύουν ότι ξεμπέρδεψαν με τη Σ.Σ.. Το "όχι" της Γαλλίας και της Ολλανδίας δεν αποτελεί καταστροφή για την υπόθεση του Συντάγματος, αλλά αντιθέτως αφήνει ανοιχτό πεδίο επαναδιαπραγμάτευσης για μια δημοκρατικότερη Συνθήκη. Στο πλαίσιο του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ) ήδη έχει ξεκινήσει η εκπόνηση εναλλακτικού προσχεδίου κι αν κρίνουμε από δημοσιεύματα σε γερμανικά και γαλλικά έντυπα η πρωτοβουλία δεν πραγματοποιείται εν κρυπτώ. Ιδού τι λέει ο Χ. Σολτς εκ του προεδρείου του ΚΕΑ: "Επεξεργαζόμαστε μια χάρτα αρχών για μια άλλη Ευρώπη ως προϋπόθεση για τη δημοκρατική δημιουργία μιας νέας Σ.Σ.. Ελπίζουμε να συμμετάσχουν όσο γίνεται περισσότεροι (...) Ας μην τρέφουμε αυταπάτες ότι η Σ.Σ. θα περιέχει μόνο αριστερές θέσεις, μπορεί όμως να είναι δημοκρατικό, κοινωνικό, οικολογικό". Εδώ τίθεται το ερώτημα: Ο Συνασπισμός πώς συνδράμει σ αυτή τη διαδικασία; Με ποιες προτάσεις συμμετέχουν οι εκπρόσωποί του; Γιατί δεν υπάρχει ενημέρωση της βάσης με κείμενα, ανακοινώσεις και συζητήσεις στα όργανα και τις Π.Κ.; Γιατί εδώ άκρα του τάφου σιωπή και υποβάθμιση, ενώ "αδελφά" κόμματα στο εξωτερικό δραστηριοποιούνται όπως π.χ. το Αριστερό Κόμμα/PDS στη Γερμανία το οποίο κατέθεσε στις αρχές Νοεμβρίου επισήμως στο Μπούντεσταγκ την ευρωσυνταγματική του πρόταση (δημοκρατία - κράτος δικαίου - κοινωνικό κράτος) ενόψει της γερμανικής προεδρίας; Είναι δυνατόν όλα αυτά τα σημαντικά να τα μαθαίνουμε από τον ξένο τύπο, ενώ ακόμη και μέλη της Π.Γ. δηλώνουν άγνοια για τις εξελίξεις;
Να εμπνευστούμε από τους πρωτοπόρους
Συνιστά στρατηγικό λάθος της ανανεωτικής αριστεράς η αναγωγή της Ε.Ε. σε κύριο στόχο της κριτικής της (ενώ είναι οι κυβερνήσεις των κρατών μελών που καθορίζουν τις πολιτικές της Ε.Ε. μέσω του Συμβουλίου), η συλλήβδην απόρριψή της ως συνώνυμου του νεοφιλελευθερισμού και η μη αναγνώρισή της ως τόπος όπου μπορούν να (συν)διαμορφωθούν οι συνθήκες για μια ειρηνική, κοινωνική, αλληλέγγυα και οικολογική Ευρώπη με όχημα και την Σ.Σ.
Ισχυρίζομαι ότι στείρα αντιπαράθεση και χύδην καταγγελία χωρίς αντιπρόταση είναι πούρος συντηρητισμός: Η απόρριψη της Σ.Σ. συνεπάγεται ότι "μας κάνει" ο γραφειοκρατικός λαβύρινθος της Νίκαιας, ο οποίος καθιστά την Ευρώπη ένα δυσλειτουργικό συμπίλημα χιλιάδων κανόνων και ρυθμίσεων. Υπό αυτή την έννοια, θύμα τελικά αυτής της στάσης είναι η ίδια η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, την οποία, προς το παρόν, καμιά άλλη ρεαλιστική λύση δεν υπηρετεί. Το σημερινό balance of power γέρνει βεβαίως υπέρ των συντηρητικών δυνάμεων εντός της Ε.Ε., στο χέρι μας όμως είναι να το αλλάξουμε. Τον πόλεμο η αριστερά μαζί με τα κοινωνικά κινήματα πρέπει να τον κηρύξει εναντίον της Ευρώπης των επιχειρηματικών και τραπεζικών λόμπι και συνεπώς εναντίον των νεοφιλελεύθερων επιλογών που έχουν επικρατήσει μέσα στην Ε.Ε.. Τα υπερεθνικά προβλήματα της ανεργίας, του οργανωμένου εγκλήματος, της οικολογίας, της προστασίας των δικαιωμάτων, των φυσικών καταστροφών, των ασθενειών έχουν μόνο υπερεθνικές λύσεις. Οι παρενέργειες της παγκοσμιοποίησης μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με μια μεγάλη κοινή αγορά. Μπορεί η Ε.Ε. από αριστερή οπτική να μην είναι το ιδανικότερο πολιτικό εργαλείο, αλλά είναι το σημαντικότερο στη διάθεσή μας. Οι κυβερνήσεις δεν θα μας προσφέρουν ποτέ από μόνες τους μιαν κοινωνική Ευρώπη α λα καρτ, όπως θα την οραματιζόταν ο καθένας μας. Αυτή θα τη διεκδικήσουμε εμείς.
Κατά συνέπεια πρέπει να αναθεωρήσουμε τις απόψεις απόρριψης ή και κατάργησης - διάλυσης της Ε.Ε. και να επικεντρώσουμε τους αγώνες μας στον τολμηρό επαναπροσδιορισμό των πολιτικών της κατευθύνσεων. Στην διαβούλευση για την νέα Σ.Σ. η αριστερά ξεπερνώντας προκαταλήψεις και αγκυλώσεις πρέπει να πρωτοστατήσει με όραμα την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την πολιτική εμβάθυνση. Οι πολίτες δεν θέλουν λιγότερη Ευρώπη, αλλά μιαν άλλη Ευρώπη. Την ιδέα της Σ.Σ. τη συνέλαβε πρώτος ο κομμουνιστής Σπινέλι στη φυλακή Βεντοτένε. Σε πακέτα τσιγάρων γράφτηκε η ιστορία της ενωμένης Ευρώπης με το αριστερό χέρι.
Η μη δογματική ελληνική αριστερά ας εμπνευστεί από τους πρωτοπόρους κομμουνιστές, αντιφασίστες παρτιζάνους, φεντεραλιστές και σοσιαλδημοκράτες από 14 χώρες όπως οι Σπινέλι, Χένρι Μπρούγκμανς, Ερνέστο Ρόσσι, Χάνα Μπέρτολετ, Αλ. Σβώλος κ.ά., οι οποίοι εξερχόμενοι από τα συντρίμμια του πολέμου πριν από 60 χρόνια, το Δεκέμβρη του 46, οραματίστηκαν την ομοσπονδιακή Ευρώπη ιδρύοντας στο Παρίσι την Ένωση Ευρωπαίων Φεντεραλιστών "με την πεποίθηση ότι μόνο μια Ένωση μπορεί να εγγυηθεί ειρήνη και ευημερία μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών".
Εκτύπωση στις: 2024-04-19
Από την ιστοσελίδα: Ανανεωτική
http://www.ananeotiki.gr/el/sx_PrintPage.php?tid=1527